Ông Lê Bá Chiều - Phó Giám đốc Công ty Cổ phần Mía đường Lam Sơn cho biết, giống lúa Nhật J02 cho gạo chất lượng cao, có nhiều thành phần dinh dưỡng tốt cho sức khỏe. Từ lợi ích đó, đơn vị kết hợp gạo J02 với đường chế biến thành sữa gạo lứt hay cung ứng ra ngoài cho công ty OneOne để sản xuất bánh gạo. Tuy mới xuất hiện nhưng sữa gạo lứt Lam Sơn đã được bình chọn là 1 trong 10 sản phẩm tiêu biểu nhất của tỉnh Thanh Hóa năm 2023.
“Giá bán của lúa Nhật J02 cao hơn lúa thường trung bình 1.500-2.000đ/kg, nếu sản xuất quen cũng dễ chăm sóc. Tuy nhiên giống lại có đặc điểm dài ngày hơn lúa thường 15-20 ngày mà vụ xuân xong xuôi là dân cấy tiếp luôn vụ mùa nên nhiều bà con còn ngại. Để khắc phục, tỉnh Thanh Hóa phải có chủ trương hỗ trợ cho người dân về giống, về khoa học kỹ thuật, về vật tư phân bón…
Trước tiên phải quy hoạch lại vùng sản xuất sao cho đồng bộ, nghĩa là toàn bộ vùng đó đều cấy giống dài ngày chứ không phải cấy giống ngắn ngày, giống dài ngày xen kẽ kiểu xôi đỗ. Chúng tôi đang chuẩn bị cho vụ lúa Nhật J02 năm 2026, ước tính diện tích khoảng 400 ha trong đó riêng của công ty 100 ha, được sản xuất tập trung, áp dụng cơ giới hóa đồng bộ, áp dụng theo quy trình tiêu chuẩn VietGAP; còn lại là phần liên kết với dân”, ông Chiều nói.
Sản xuất lúa theo mô hình cánh đồng mẫu lớn giúp gia tăng giá trị của J02. Ảnh: Đinh Thanh Huyền.
Trước mỗi vụ Công ty Cổ phần Mía đường Lam Sơn lại ký hợp đồng liên kết sản xuất với các hợp tác xã trong tỉnh Thanh Hóa rồi cử đội ngũ kỹ sư nông nghiệp xuống sát cánh cùng nông dân cấy, chăm sóc lúa theo đúng quy trình kỹ thuật mà mình yêu cầu. Ông Lưu Tài Sáng, Giám đốc HTX dịch vụ sản xuất nông nghiệp Định Liên là người tiên phong trong việc thuê lại đất bỏ hoang của bà con để trồng 20 ha giống lúa Nhật J02. Toàn bộ diện tích được anh cải tạo bằng cách thuê máy móc về đào đắp thành bờ bao xung quanh, trên cao trồng cây ăn quả, dưới thấp thả cá kết hợp với trồng lúa. Không chọn giống lúa thường mà anh quyết định cấy giống lúa Nhật J02 theo hợp đồng liên kết với Công ty Cổ phần Mía đường Lam Sơn. Bởi là giống lúa Nhật nên J02 chịu rét rất tốt, đặc biệt phù hợp với vụ xuân, có sức đề kháng sâu bệnh mạnh, năng suất cao. Với giá thu mua 8.100 đồng/kg tươi, cao hơn lúa thường khoảng 1.500 đ/kg, vụ đó ông Sáng thu được ngót 1,5 tỷ đồng.
Có hàng chục hợp tác xã như vậy đã thực hiện liên kết với Lam Sơn để sản xuất lúa theo tiêu chuẩn VietGAP hay theo hướng hữu cơ làm nguyên liệu cho nhà máy. Bà Trần Thị Tú, Giám đốc hợp tác xã dịch vụ sản xuất nông nghiệp Thiệu Công thông tin, giống lúa Nhật J02 tuy mới đưa vào địa phương vài vụ nay nhưng đã nhanh chóng tạo được niềm tin của bà con tin bởi năng suất và đặc biệt là chất lượng gạo rất tốt, cơm thơm, ngon, vị đậm đà. Ước tính trên địa bàn Thiệu Công có khoảng 10 ha J02 trong đó 5ha sản xuất theo dạng hợp đồng liên kết với Lam Sơn.
Những mùa vàng bội thu. Ảnh: Đinh Thanh Huyền.
Ông Lê Xuân Định, thành viên của hợp tác xã kể, năm ngoái gia đình mình cấy 1ha giống lúa Nhật J02. Với năng suất 8,1 tấn/ha, ông xuất bán theo hợp đồng 8.300/kg ngay tại bờ theo dạng lúa tươi đã thu được hơn 65 triệu đồng. Bởi thế mà năm nay ông sẽ tiếp tục cấy giống lúa này vì hiệu quả kinh tế khá, mà nhất là nhàn nhã, hợp với tuổi già - do bán lúa tươi, không phải lo đóng bao, lo phơi phóng, lo chạy thóc khi trời bất ngờ đổ mưa như trước nữa.
Việc ký hợp đồng liên kết với Lam Sơn giúp những nông dân như ông không còn lo lắng về đầu ra cho hạt lúa nữa. Đến vụ, máy gặt đập liên hợp sẽ đến gặt, phụt lúa lên ô tô của nhà máy, ông chỉ việc trông mỗi cái cân mà thôi. Trong khi đó giá thu mua lúa Nhật J02 tươi còn cao hơn cả lúa khô của nhiều giống khác…
Thiết nghĩ, tỉnh Thanh Hóa cần có những chính sách hỗ trợ, khuyến khích cho việc tích tụ đất tạo thành các vùng sản xuất lúa hàng hóa theo mô hình cánh đồng mẫu lớn, cùng áp dụng tiêu chuẩn VietGAP hay hữu cơ, cấp mã số vùng trồng. Chỉ khi đó thì hiệu quả của giống lúa Nhật J02 mới không dừng lại ở 300-400 ha với khoảng vài ngàn hộ nông dân như hiện tại mà còn có thể lên tới cả ngàn ha với cả vạn nông dân cùng được hưởng lợi.
