Phát triển khu công nghiệp bắt buộc phải gắn tiêu chí 'xanh'

Tại phiên chất vấn Quốc hội ngày 19/6, nhiều đại biểu bày tỏ lo ngại về tình trạng mất cân đối giữa tiềm năng thu hút đầu tư và quỹ đất công nghiệp. Đại biểu Nguyễn Văn Dành (Bình Dương) chỉ ra nghịch lý: nhiều khu công nghiệp hiện hữu hoạt động khó khăn trong thu hút đầu tư, trong khi một số địa phương lại hạn chế về đất đai dù có nhiều lợi thế.

Trả lời vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng khẳng định nguyên tắc phát triển khu công nghiệp không thể chạy theo số lượng bằng mọi giá. “Chúng ta phải tránh tình trạng khu công nghiệp tràn lan, hạ tầng bỏ hoang, gây lãng phí đất đai và ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường", ông nói.

Theo quy định hiện hành, các địa phương chỉ được xem xét mở khu công nghiệp mới khi các khu hiện tại đạt tỷ lệ lấp đầy tối thiểu 60%. Quy định này nhằm đảm bảo sử dụng đất hiệu quả và phân bổ hợp lý giữa các vùng. Với các địa phương khó khăn, diện tích hạn chế, Bộ trưởng cho biết sẽ có cơ chế linh hoạt, miễn một số điều kiện để tạo điều kiện thu hút đầu tư.

Hạ tầng đáp ứng tiêu chí môi trường là điều kiện tiên quyết

Trả lời ý kiến khác của các đại biểu về tiêu chí đầu tư vào các khu công nghiệp, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho rằng, trong chiến lược thu hút đầu tư hiện nay là yêu cầu bắt buộc các khu công nghiệp mới phải có hạ tầng môi trường đồng bộ. Cụ thể, mọi khu công nghiệp mới thành lập đều phải xây dựng hệ thống xử lý nước thải tập trung, xử lý chất thải rắn và hệ thống quan trắc môi trường hiện đại.

Không chỉ các khu công nghiệp mới, những khu cũ cũng đang được Chính phủ thúc đẩy cải tạo theo hướng thân thiện môi trường. Đến cuối tháng 5/2025, đã có 92% khu công nghiệp đang hoạt động trang bị hệ thống xử lý nước thải đạt tiêu chuẩn, tăng mạnh so với mức 40% cách đây một thập niên. “Đây là tín hiệu rất tích cực, thể hiện nỗ lực chuyển dịch sang mô hình phát triển bền vững", Bộ trưởng nhận định.

Phát triển phải gắn với đầu tư xanh

Phát triển hạ tầng kỹ thuật gắn với mục tiêu xanh cũng đang được Chính phủ ưu tiên, trong đó hệ thống cung ứng điện ổn định, thân thiện môi trường đang được mở rộng, đặc biệt để phục vụ các dự án công nghệ cao và công nghiệp bán dẫn, lĩnh vực được xác định là động lực tăng trưởng mới.

Bên cạnh đó, các dự án giao thông trọng điểm như cao tốc, vành đai, đường sắt kết nối khu công nghiệp với cảng biển, sân bay được đẩy nhanh tiến độ nhằm giảm chi phí logistics, một trong những rào cản lớn nhất với doanh nghiệp trong thời gian qua.

Đáng chú ý, yếu tố “xanh” không còn chỉ giới hạn trong môi trường tự nhiên, mà còn mở rộng sang hạ tầng số. Các khu công nghiệp đang được triển khai theo hướng thông minh, ứng dụng công nghệ số để giám sát và tối ưu hóa hoạt động. Việc tích hợp mạng 5G, cảm biến IoT, dữ liệu lớn giúp nâng cao hiệu quả quản lý tài nguyên, giảm tiêu hao năng lượng và chất thải là một bước tiến quan trọng trong hành trình chuyển đổi số bền vững.

“Chúng ta cần một cách tiếp cận tổng thể, hiện đại trong phát triển khu công nghiệp, nơi mà hạ tầng kỹ thuật, môi trường và số hóa phải đi liền với nhau", Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh. Theo ông, phát triển hạ tầng công nghiệp không chỉ là câu chuyện về quỹ đất hay vốn đầu tư, mà là sự chuẩn bị toàn diện để đón dòng vốn chất lượng cao, phù hợp với xu hướng phát triển toàn cầu.

Chính sách hiện nay không đặt mục tiêu mở rộng diện tích khu công nghiệp bằng mọi giá, mà hướng tới chất lượng, hiệu quả và bền vững. Trong đó, yếu tố môi trường được xem là "giấy thông hành" để Việt Nam trở thành điểm đến tin cậy cho các nhà đầu tư chiến lược, đặc biệt trong bối cảnh toàn cầu đang đặt ra yêu cầu ngày càng cao về tiêu chuẩn ESG (môi trường, xã hội và quản trị).