Ngày 26/6, tại Hà Nội, Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia (STAMEQ) phối hợp cùng Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) đã tổ chức Hội thảo “Trao đổi kinh nghiệm về tiêu chuẩn, quy chuẩn và quản lý hệ thống pin lưu trữ năng lượng (BESS)”.
Sự kiện này có mục tiêu kết nối các bên liên quan trong lĩnh vực tiêu chuẩn và năng lượng cả trong nước và quốc tế. Qua đó, đóng góp vào các bước từ xây dựng quy định, thử nghiệm, chứng nhận, đến phát triển sản xuất BESS trong nước và tích hợp hiệu quả vào hệ thống điện quốc gia.
Ông Hà Minh Hiệp – Chủ tịch Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia phát biểu tại hội thảo. Ảnh: Hồng Sáng.
Hệ thống lưu trữ cần thiết để phát triển năng lượng tái tạo
Thực tế, các loại năng lượng tái tạo như như điện gió, điện mặt trời phụ thuộc vào thời tiết và có thể tăng, giảm rất nhanh. Điều này gây nguy cơ cho hệ thống điện do yêu cầu cung – cầu nguồn điện luôn phải cân bằng tại mọi thời điểm. Hệ thống pin lưu trữ năng lượng giúp lưu trữ khi thừa điện và trở thành nguồn cung khi thiếu điện. Ví dụ, hệ thống điện mặt trời phát nhiều vào buổi trưa khi nhu cầu tiêu thụ thấp, BESS sẽ lưu trữ năng lượng này và xả ra vào buổi tối – thời điểm nhu cầu tăng cao. Một hệ thống BESS có thể phản ứng gần như tức thời để hỗ trợ điều chỉnh tần số, giữ cho hệ thống điện luôn hoạt động ổn định.
Việt Nam đã đặt mục tiêu phát thải ròng khí nhà kính bằng “0” vào năm 2050 theo Chiến lược quốc gia về ứng phó biến đổi khí hậu, đi kèm với lộ trình chuyển đổi từ năng lượng hóa thạch sang năng lượng tái tạo và phát thải ròng bằng “0” của ngành điện. Theo Quy hoạch điện VIII điều chỉnh, nguồn điện lưu trữ từ BESS phải đạt 10-16,3 GW vào năm 2030, và tăng trưởng nhanh chóng để đạt 96 GW vào năm 2050.
Trong khi đó, tới thời điểm hiện tại, nguồn lưu trữ tại Việt Nam chủ yếu là hệ thống nhỏ lắp trong hệ thống điện mặt trời mái nhà. Một số dự án quy mô vừa (vài trăm kW – 1 MW) như: Tòa nhà PECC2, đảo Bạch Long Vĩ , Trung tâm dữ liệu điện lực TP. HCM, Vinpearl Nha Trang.
Hệ thống điện năng lượng tái tạo tại đảo Bạch Long Vỹ bao gồm hệ thống pin lưu trữ công suất 630 kVA/2000 kVAh. Ảnh: Diễn đàn Doanh nghiệp.
Cần chính sách rõ ràng cho phát triển hệ thống lưu trữ năng lượng
Về cơ chế chính sách, Luật Điện lực sửa đổi ban hành năm 2024 đã đưa ra định nghĩa chính thức đầu tiên cho hệ thống lưu trữ năng lượng tại Việt Nam. Tháng 4/2025, Bộ Công Thương cũng đã ban hành khung giá phát điện mặt trời có phân biệt lắp/không lắp hệ thống BESS. Vấn đề hiện nay là cần xây dựng các tiêu chuẩn và quy chuẩn quốc gia cho BESS, nhằm giảm rủi ro kỹ thuật và tài chính cho các tổ chức, cá nhân khi đầu tư.
Theo ông Hà Minh Hiệp – Chủ tịch Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia: Hệ thống lưu trữ năng lượng là cấu phần thiết yếu trong quá trình chuyển dịch năng lượng, giúp ổn định lưới điện, tối ưu nguồn tái tạo và tăng khả năng dự phòng. Để triển khai BESS hiệu quả và an toàn, cần có hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật và cơ chế quản lý phù hợp.
Hiện nay, Viện Tiêu chuẩn Chất lượng Việt Nam đang xây dựng dự thảo hệ thống tiêu chuẩn quốc gia lĩnh vực lưu trữ năng lượng. Bộ tiêu chuẩn tập trung vào sự cần thiết của việc sử dụng các pin chuyển đổi mục đích sử dụng và pin tái sử dụng trong BESS kết hợp các nghiên cứu điển hình từ nhiều quốc gia khác nhau, cách quản lý pin chuyển đổi mục đích sử dụng và tái sử dụng theo pháp luật.
Bà Anna Gibson, Tham tán khí hậu, Đại sứ quán Anh tại Việt Nam cho rằng: Việc xây dựng tiêu chuẩn cho BESS là yếu tố then chốt để đảm bảo an toàn, chất lượng, đồng bộ kỹ thuật với quốc tế, từ đó tăng khả năng huy động tài chính và tạo niềm tin cho nhà đầu tư.
Về yêu cầu đối với hệ thống BESS, đại diện Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cho rằng: Hiện nay, nhiều quốc gia tiên tiến trên thế giới đã xây dựng các trạm tích trữ năng lượng với quy mô công suất lên từ vài trăm kW cho đến hàng trăm MW. Công nghệ cũng phát triển rất nhanh và giá thành ngày càng cạnh tranh, phổ biến hiện nay có pin Lithium-ion, VRB, NAS... Việc đưa ra thông số cho BESS cần tính toán đến yêu cầu của hệ thống điện, khả năng lưu trữ, chuyển đổi công suất, đặc tính hệ thống tích trữ phù hợp mục đích sử dụng, tối ưu bài toán kinh tế phù hợp với kết cấu lưới điện... Ngoài ra còn có các yếu tố quan trọng khác về độ an toàn, thân thiện môi trường, khả năng tái chế, năng lực bảo trì...
Tại hội thảo, các chuyên gia hàng đầu đến từ Hoa Kỳ, Hàn Quốc, Trung Quốc, Singapore, Malaysia và Việt Nam đã chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn trong xây dựng và áp dụng các quy định kỹ thuật, quy trình kiểm định, chiến lược hợp tác quốc tế nhằm xây dựng hệ sinh thái BESS bền vững. Trọng tâm là hài hòa giữa tiêu chuẩn quốc gia với thông lệ quốc tế, đồng thời nâng cao năng lực xây dựng, thử nghiệm và chứng nhận BESS tại Việt Nam.
