Phát triển du lịch nông thôn thúc đẩy xây dựng nông thôn mới

Chuyển đổi tư duy kinh tế nông thôn từ sản xuất sang làm du lịch

Sau khi sáp nhập, Quảng Ngãi trở thành tỉnh có diện tích lớn thứ 5 cả nước với hơn 14.832 km2, sở hữu vùng biển, cao nguyên và đa dạng địa hình từ đồng bằng đến biên giới. Đây là cơ hội để tỉnh chuyển đổi tư duy từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông thôn tích hợp đa giá trị, trong đó du lịch cộng đồng trở thành hướng đi trọng tâm.

Một trong những điểm sáng là rừng ngập mặn bàu cá Cái (thôn Thuận Phước, xã Vạn Tường). Trước đây, cuộc sống người dân chủ yếu dựa vào nông nghiệp và lao động tại các khu công nghiệp, thu nhập bấp bênh, ít ai nghĩ đến phát triển du lịch. Từ khi Hợp tác xã (HTX) du lịch cộng đồng bàu Cá Cái ra đời, phụ nữ trong thôn đã trở thành hướng dẫn viên, tham gia vận hành homestay, nấu ăn và chèo xuồng phục vụ khách tham quan.

Bà Phùng Thị Kim Loan, Giám đốc HTX, cho biết: “Hiện HTX có hơn 60 thành viên, 50% là nữ. Nhờ phát triển du lịch, thu nhập tăng nhờ chèo xuồng, homestay, hướng dẫn viên, ẩm thực và bán sản phẩm địa phương. Từ đầu năm đến nay, HTX đã đón khoảng 30 đoàn khách và hơn 6 nghìn lượt khách vãng lai”. Để phục vụ du khách, HTX thành lập 8 nhóm chuyên trách về nông nghiệp hữu cơ, phân loại rác thải, cảnh quan, homestay, chèo xuồng, ẩm thực và hướng dẫn trải nghiệm.

Từ chỗ rụt rè, nhiều hội viên trong HTX từng bước khẳng định hình ảnh người phụ nữ nông thôn thời đại mới, năng động, tự tin làm kinh tế, nâng cao thu nhập cho gia đình; đóng góp thiết thực vào sự phát triển của địa phương. Để rồi, từ một vùng đất thuần nông, thôn Thuận Phước, xã Vạn Tường hôm nay đang vươn mình trở thành điểm sáng của du lịch cộng đồng, làng quê ngày càng tươi sáng và đẹp hơn.

Để định hình và xây dựng thương hiệu cho du lịch bàu Cá Cái,  chính quyền địa phương cũng đồng hành với người dân, hỗ trợ 20 hộ gia đình cải tạo nhà cửa, lắp đặt biển chỉ dẫn, bãi đỗ xe, xây dựng điểm dừng chân và cảnh quan. Nhà sinh hoạt cộng đồng với vốn đầu tư 1,9 tỷ đồng hoàn thành năm 2025 vừa là nơi tổ chức hoạt động văn hóa, vừa là trung tâm thông tin du lịch.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi, chương trình phát triển du lịch nông thôn trong xây dựng NTM đã tạo bước chuyển mạnh mẽ trong nhận thức và tư duy phát triển kinh tế nông thôn. Chương trình đã góp phần quan trọng trong chuyển đổi tư duy của chính quyền, người dân và doanh nghiệp từ “làm nông” sang “làm du lịch”, từ sản xuất đơn giá trị sang phát triển kinh tế nông thôn tích hợp đa giá trị (nông nghiệp - văn hóa - sinh thái - dịch vụ).

Qua đó, du lịch nông thôn không chỉ là một ngành kinh tế bổ trợ, mà đang dần trở thành một mũi nhọn phát triển bền vững ở nhiều vùng nông thôn. Đến nay, tỉnh Quảng Ngãi có 16 điểm du lịch được UBND tỉnh công nhận theo Luật Du lịch do cộng đồng quản lý. “Chương trình phát triển du lịch nông thôn là định hướng rất phù hợp để phát huy thế mạnh, lợi thế về điều kiện tự nhiên, văn hóa của các địa phương,... trong phát triển kinh tế nông thôn, gắn liền với xây dựng NTM, được các địa phương chủ động triển khai một cách hiệu quả và thành công”, Đại diện sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi khẳng định.

Tháo gỡ vướng mắc, mở đường phát triển

Bên cạnh những kết quả tích cực thì hiện nay phát triển du lịch nông thôn ở tỉnh Quảng Ngãi vẫn gặp nhiều thách thức. Trong đó, công tác quy hoạch còn thiếu trọng tâm, nhiều mô hình tự phát, quy mô nhỏ, sản phẩm thiếu bản sắc và mang tính mùa vụ. Hạ tầng chưa đáp ứng nhu cầu, đường sá nhỏ hẹp, chưa có bãi đỗ xe, nhà vệ sinh công cộng, các khu lưu trú còn thiếu. Nguồn nhân lực chủ yếu tại chỗ, hạn chế về kỹ năng phục vụ khách du lịch.

Anh Đoàn Phú Việt Nam, Giám đốc HTX Nông nghiệp - Dịch vụ và Du lịch cộng đồng Bình Thành (xã Phước Giang, tỉnh Quảng Ngãi) chia sẻ, làm du lịch sẽ phải qua một quá trình rất dài nên ngay từ khi thành lập, HTX đã xác định những năm đầu chủ yếu là đầu tư, cố gắng giảm lỗ qua từng năm, đến năm thứ 4 hoặc thứ 5 mới hy vọng hòa vốn.

“Bên cạnh đó, HTX cũng đang thiếu nguồn vốn để đầu tư cải tạo các vườn cây ăn quả, đường sá, nhà vệ sinh. Hạ tầng ở địa phương cũng còn khó khăn, cản trở phát triển du lịch như đường sá còn nhỏ hẹp, các loại xe du lịch lớn chưa thể vào được, chưa có bãi đỗ xe, nhà vệ sinh công cộng, nhà lưu trú cho khách tham quan. HTX không có tiềm lực nhưng chính sách hỗ trợ của địa phương chưa cụ thể, chủ yếu khích lệ tinh thần”, anh Nam nói.

Theo sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi, chương trình phát triển du lịch nông thôn là một chương trình mới, lần đầu được triển khai đồng bộ, bài bản từ trung ương đến địa phương gắn với xây dựng NTM. Do đó, nhiều địa phương gặp khó khăn về tiếp cận, thực hiện các giải pháp, các bước tổ chức xây dựng các mô hình du lịch nông nghiệp, nông thôn. Đặc biệt là công tác quy hoạch, phát triển du lịch nông thôn; xác định lợi thế, tiềm năng để phát triển sản phẩm du lịch đặc sắc; công tác quảng bá, kết nối du lịch còn manh mún, thiếu đồng bộ.

Ông Đỗ Tâm Hiển, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi cho biết, tỉnh Quảng Ngãi đang xác định phát triển du lịch nông thôn là một hướng đi quan trọng nhằm khai thác các giá trị đặc trưng về nông nghiệp, làng nghề, văn hóa và môi trường sinh thái. “Mục tiêu là chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn theo hướng tích hợp đa giá trị, bao trùm và bền vững, góp phần quan trọng trong chương trình xây dựng NTM ở các địa phương”, ông Hiển nhấn mạnh.

Do đó, theo ông Hiển, thời gian tới, tỉnh Quảng Ngãi sẽ tập trung phát triển các mô hình và điểm đến du lịch nông nghiệp, nông thôn phù hợp với quy hoạch và lợi thế của từng địa phương. Những mô hình này hướng đến sự đặc sắc, chất lượng, gắn với sản phẩm du lịch mang dấu ấn vùng miền, khai thác hiệu quả nguồn lực từ sản phẩm OCOP, tiềm năng nông nghiệp, cảnh quan sinh thái và văn hóa truyền thống của khu vực nông thôn.

“Quảng Ngãi chú trọng hình thành hệ thống sản phẩm du lịch dựa trên liên kết chuỗi giá trị giữa du lịch và nông nghiệp, đồng thời tăng tính trải nghiệm để đáp ứng nhu cầu của du khách. Ngoài ra, việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực được xem là nhiệm vụ then chốt. Chúng tôi sẽ tăng cường các chương trình tập huấn, đào tạo và bồi dưỡng nghiệp vụ cho các chủ thể làm du lịch nông nghiệp, nông thôn, nhất là du lịch cộng đồng. Nâng cao năng lực cho lực lượng này sẽ giúp khai thác tối đa tiềm năng du lịch của từng địa phương và hình thành mạng lưới tư vấn chất lượng”, ông Hiển nói.