Những năm gần đây, Nghệ An chủ động phát triển sản xuất nông nghiệp theo chuỗi giá trị bằng cách gầy dựng vùng nguyên liệu tập trung, ứng dụng công nghệ cao, chủ động thích ứng biến đổi khí hậu gắn với sản xuất chế biến các sản phẩm nông, lâm, sản cho giá trị cao, rõ nhất là các sản phẩm OCOP.
Mẫu mã, chất lượng các sản phẩm OCOP của Nghệ An được nâng tầm thấy rõ. Ảnh: Quốc Cường.
Kết quả thực tế cho thấy đây là hướng đi đúng đắn, tính đến tháng 11/2025 toàn tỉnh có 743 sản phẩm đạt hạng 3 sao trở lên (đứng thứ 2 cả nước), bao gồm 695 sản phẩm đạt 3 sao, 45 sản phẩm đạt 4 sao, 3 sản phẩm đạt 5 sao. Đáng chú ý, địa phương này cơ bản đã xóa nhòa định kiến “số lượng và chất lượng sản phẩm OCOP không song hành” khi có nhiều mặt hàng xuất khẩu sang các nước tiềm năng trên thế giới, trong khi thị trường trong nước ghi nhận tiếng vang của hàng loạt sản phẩm.
Chủ trương của ngành nông nghiệp Nghệ An là phát triển các vùng nguyên liệu gắn với chế biến, tiêu thụ, một mặt nâng cao hiệu quả kinh tế cho bà con nông dân cùng các chủ thể tham gia, mặt khác lấy đó là điểm tựa tiến tới xây dựng nông thôn mới bền vững, thực chất và nâng cao.
Thu nhập ổn định từ việc sản xuất, kinh doanh các mặt hàng OCOP mở ra cơ hội phát huy sức mạnh nội lực trọng xây dựng nông thôn mới tại Nghệ An. Ảnh: Quốc Cường.
Cây lúa vẫn giữ vai trò chủ lực với diện tích gieo trồng hàng năm trên 160.000 ha, riêng năm 2025 năng suất bình quân ước đạt 61 tạ/ha, tăng 1,13 lần so với năng suất năm 2020 (54 tạ/ha), sản lượng trên 1 triệu tấn, trong đó diện tích lúa ứng dụng công nghệ cao đạt trên 24.000 ha.
Trên địa bàn hiện có trên 60 cơ sở chế biến gạo đủ hình thức, quy mô, đồng thời hình thành 25 chuỗi liên kết sản xuất và tiêu thụ lúa gạo tại các xã trọng điểm về sản xuất lúa. Sản phẩm gạo được sử dụng phổ biến làm nguyên liệu chế biến thành các sản phẩm OCOP đặc trưng, điển hình như miến gạo Quy Chính, miến gạo Vân Diên, gạo lứt rong biển, cốm ngũ cốc, gạo làng sen, trà gạo thảo dược Vĩnh Hòa…
Sản phẩm chất lượng từ lúa gạo mở ra cơ hội nâng cao thu nhập, cải thiện sinh kế cho người dân trên địa bàn Nghệ An. Ảnh: Quốc Cường.
Không quá lép vế, cây lạc cũng được nông dân ưu tiên trồng tập trung với quy mô khoảng 10.000 ha, năng suất trên 28 tạ/ha, sản lượng trên 28.000 tấn. Trên địa bàn đã hình thành các cơ sở thu mua, sơ chế và chế biến dầu lạc, khá nhiều sản phẩm từ lạc được công nhận OCOP như lạc sen, dầu lạc của Công ty TNHH Nông, lâm, thủy sản Sỹ Thắng, kẹo cu đơ Lực Thanh… hay như một số sản phẩm được xuất khẩu qua thương lái trung gian sang các nước Trung Quốc, Lào, Thái Lan và Đông Âu.
Trong khi đó, rau củ quả thực phẩm đóng góp tỷ trọng gần 7% giá trị sản xuất ngành nông nghiệp với diện tích gieo trồng trên 38.000 ha, đạt tổng sản lượng trên 627.000 tấn/năm, riêng nhóm rau ăn lá và rau gia vị chiếm tỷ trọng lớn hơn cả.
Nhận thấy tiềm năng to lớn của lĩnh vực này, chính quyền các cấp, ngành đã triển khai nhiều chương trình hỗ trợ sản xuất rau an toàn, áp dụng các tiêu chuẩn và tiến bộ kỹ thuật (quy trình VietGAP, IPM, tưới nhỏ giọt, nhà lưới…) để hướng đến phát triển theo chiều sâu. Tín hiệu bước đầu thực sự khả quan khi Nghệ An ghi nhận khoảng 400 ha rau an toàn được cấp mã số vùng trồng, 2.680 ha ứng dụng nền tảng công nghệ cao. Niềm vui nối tiếp niềm vui khi nhiều sản phẩm chế biến từ rau củ, quả vinh dự được khoác trên mình thương hiệu OCOP, được người tiêu dùng ưu thích như mì rau củ Anpaso (cải bó xôi, lúa mạch, củ nghệ, củ cải đỏ và củ dền) của Công ty CP An An AGRI; củ cà rốt xã Quỳnh Liên; rau mùi Diễn Thái…
Tỉnh Nghệ An, Sở Nông nghiệp và Môi trường cùng các Sở, ngành, chính quyền địa phương liên quan xác định phát triển bền vững các sản phẩm OCOP đặc trưng là tiền đề vững chắc, hướng đến xây dựng nông thôn mới thực chất. Chủ trương này thực sự đúng đắn nếu nhìn vào hiệu ứng lan tỏa tích cực trên diện rộng, trải dài khắp non cao đến tận nơi sóng vỗ, đâu đâu khí thế nông thôn mới cũng hiện hữu đậm nét.
