Nông dân vẫn lời
Việc Philippines tạm ngưng nhập khẩu gạo từ ngày 1/9 đến 31/10 đã tác động mạnh đến thị trường trong nước. Tại ĐBSCL, giá lúa OM 5451 chỉ còn 5.200–5.300 đồng/kg, Đài Thơm 8 ở mức 5.900–6.100 đồng/kg, giảm khoảng 1.000 đồng/kg so với vụ trước. Giá gạo xuất khẩu cũng đi xuống 50–60 USD/tấn, hiện gạo thơm còn khoảng 460 USD/tấn, gạo trắng OM 5451 ở mức 420–430 USD/tấn.
Ở Cà Mau, hơn 94.000 ha lúa hè thu 2025 được gieo trồng, trong đó OM18 chiếm nhiều nhất. Hiện tỉnh này đã thu hoạch hơn 50.000 ha, năng suất bình quân 5,5 tấn/ha.
Ông Tô Thanh Hải, Phó Chủ tịch UBND xã Châu Thới (Cà Mau) – địa phương có 7.400 ha lúa hè thu, cho biết: “Nông dân trong xã đã thu hoạch được gần 90% diện tích với năng suất dao dộng 5,8-6,3 tấn/ha. Giá lúa có giảm, nhưng nông dân vẫn còn lãi khoảng 10-15 triệu đồng/ha”.
Dù giá lúa có giảm nhưng nhìn nhìn người trồng lúa vẫn có lãi. Ảnh: Trọng Linh.
Gia đình anh Dương Văn Thủ ở ấp Thạnh Hưng 1 vừa thu hoạch hơn 1 ha lúa Đài Thơm 8, dù năng suất đạt hơn 800 kg/công nhưng giá bán vào thời điểm thu hoạch chỉ đạt 5.700 đồng/kg. “Trừ chi phí, gia đình tôi vẫn lãi hơn 15 triệu đồng/ha, tuy so với năm trước thì vẫn thấp hơn”, anh Thủ nói.
Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, năm 2025, toàn khu vực phía Nam xuống giống ước đạt hơn 4,1 triệu ha, tăng 2,74 nghìn ha so với cùng kỳ năm 2024. Năng suất bình quân ước 63,43 tạ/ha, nhỉnh hơn 0,4 tạ/ha so với năm trước. Tuy nhiên, với giá lúa gạo như hiện nay, lợi nhuận của người trồng lúa đạt mức thấp.
Không còn nhiều lúa hè thu trên đồng
Theo nhận định của ông Nguyễn Vĩnh Trọng, Giám đốc Công ty TNHH Việt Hưng (Đồng Tháp): “Rất may là vụ hè thu đã thu hoạch khoảng 80% diện tích nên giá lúa giảm lúc này ảnh hưởng đến nông dân cũng phần nào được hạn chế”.
An Giang - tỉnh dẫn đầu ĐBSCL về sản xuất lúa, với diện tích gieo trồng hằng năm trên 1,36 triệu ha, sản lượng năm 2025 ước đạt khoảng 8,8 triệu tấn lúa hàng hóa hiện cũng đã cơ bản kết thúc thu hoạch. Ông Trần Thanh Hiệp, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường An Giang cho biết, ngoài đồng hiện chỉ còn hơn 66.000 ha lúa hè thu, chiếm khoảng 12% tổng diện tích xuống giống, dự kiến thu hoạch dứt điểm trước 20/9 với sản lượng khoảng 400.000 tấn. Ngoài ra, tỉnh sẽ có khoảng 40.000 ha xuống giống sớm từ đợt 1, đang bước vào gia đoạn trỗ, chín.
Ông Hiệp cho rằng, việc duy trì liên kết sản xuất và tiêu thụ với doanh nghiệp giúp nông dân giảm áp lực tiêu thụ trong thời điểm giá cả biến động trái chiều như lúc này. “Khi giá lúa có xu hướng giảm, hợp đồng bao tiêu với doanh nghiệp chính là điểm tựa bảo vệ nông dân không bị ép giá”, ông Hiệp nói.
Hiện nay, ĐBSCL đã thu hoạch được khoảng 80% diện tích lúa hè thu nên giảm áp lực tiêu thụ trong thời điểm giá xuống thấp. Ảnh: Minh Đảm.
Trên bình diện toàn tỉnh An Giang, số liệu từ Sở Nông nghiệp và Môi trường cho thấy, gần 93.000 ha/vụ lúa đã được ký hợp đồng tiêu thụ với doanh nghiệp. Các công ty như Tân Long, Angimex, Đại Dương Xanh, Hoàng Phát, KIGIMEX… đều tham gia xây dựng cánh đồng lớn, thu mua sản phẩm theo chuẩn quản lý dư lượng MRL và tiêu chuẩn xuất khẩu sang các thị trường khó tính như EU, Nhật Bản.
Điển hình như HTX Dịch vụ nông nghiệp Thanh niên Phú Hòa (xã Tân Hội), đơn vị này canh tác 613 ha lúa/3 vụ mỗi năm, toàn bộ diện tích đều đã ký hợp đồng tiêu thụ với Công ty CP Xuất nhập khẩu Kiên Giang (KIGIMEX).
Ông Nguyễn Văn Huỳnh, Giám đốc hợp tác xã chia sẻ: “Hiện nay giá lúa giảm nhưng các thành viên hợp tác xã cũng không quá lo lắng, do toàn bộ diện tích đã được ký hợp đồng bao tiêu với doanh nghiệp. Hình thức bao tiêu theo giá trị trường, hai bên sẽ chốt giá trước 10 ngày khi thu hoạch và được cộng thêm 200 đồng/kg đạt chuẩn”.
Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Thanh niên Phú Hòa là đơn vị tham gia Đề án 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030. Từ 50ha khởi động ban đầu, đến nay đã nhân rộng ra được 200 ha và dự kiến đến vụ đông xuân 2025-2026 sẽ mở rộng ra toàn bộ diện tích.
Anh Huỳnh cho biết, hợp tác xã đang có kế hoạch và mong muốn được ngân hàng xem xét cho vay vốn để thu mua lúa của các thành viên. Trong trường hợp vào vụ thu hoạch rộ giá lúa giảm, sẽ tiến hành sấy và lưu kho, chờ giá tốt mới bán. Cách làm này giảm áp lực tiêu thụ, mang lại lợi nhuận cao cho nông dân thành viên.
Đa dạng hóa thị trường, nâng cấp công nghệ
Có thể nói, việc Phillipines tạm ngưng nhập khẩu gạo trong thời điểm này dù có ảnh hưởng nhưng rõ ràng áp lực tiêu thụ lúa gạo cho nông dân đã giảm hẳn. Trong khi đó, trước biến động này, doanh nghiệp nhanh chóng chuyển hướng sang các thị trường khác như Trung Quốc, Hồng Kông, Singapore và châu Phi. Ông Nguyễn Vĩnh Trọng, Giám đốc Công ty TNHH Việt Hưng nhấn mạnh: “Cần đa dạng hóa thị trường, tránh phụ thuộc vào một đối tác để giảm rủi ro”.
Hoạt động thu mua lúa gạo vẫn diễn ra bình thường trong thời điểm giá xuống thấp. Ảnh: Minh Đảm.
Theo dự báo, nhu cầu nhập khẩu gạo của Philippines từ nay đến cuối năm vẫn lớn, nhất là trong mùa mưa bão. Một số khách hàng tại đây đã liên hệ đặt hàng trở lại. “Giá lúa đã gần chạm đáy, khi lệnh ngưng nhập khẩu được dỡ bỏ, doanh nghiệp có sẵn nguồn hàng sẽ tận dụng cơ hội bán nhiều hơn với giá tốt hơn”, ông Trọng nhận định.
Dù chịu tác động ngắn hạn, triển vọng xuất khẩu gạo Việt Nam vẫn tích cực, nhờ khả năng xoay trục nhanh và lợi thế về chất lượng, uy tín trên thị trường quốc tế. Bởi lẽ, Việt Nam đã cải thiện giống lúa chất lượng cao, phù hợp phần lớn thị trường xuất khẩu gạo thế giới. Tuy nhiên, Nhà nước cần đồng hành để doanh nghiệp thuận lợi hơn trong việc mở rộng thị trường. Ông Trần Tấn Đức, thành viên HĐQT Tổng công ty Lương thực miền Nam, cũng nhấn mạnh sự chuyển đổi thành công từ giống lúa cấp thấp sang lúa chất lượng cao trong hơn 10 năm qua, giúp gạo Việt đáp ứng yêu cầu thị trường.
Ông Phạm Văn Hoàn, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn ThaiBinh Seed cũng cho rằng sản xuất lúa năm nay được mùa nhờ thời tiết thuận lợi. Tuy nhiên, ông cũng kiến nghị: “Nếu giá lúa xuống thấp, người sản xuất sẽ không có lời. Muốn bà con nông dân yên tâm, Nhà nước cần phải có chính sách thúc đẩy xuất khẩu, tạo điều kiện cho doanh nghiệp nâng giá thu mua, từ đó nông dân mới có lợi nhuận, cải thiện đời sống”.
