UBND tỉnh Sơn La vừa tổ chức Hội nghị đánh giá tiềm năng đề xuất xác lập, công nhận Khu dự trữ sinh quyển thuộc khu vực hành lang đa dạng sinh học từ Khu bảo tồn thiên nhiên Mường La sang Khu rừng đặc dụng Tà Xùa trên địa bàn tỉnh.
Ông Nguyễn Thành Công, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: Nguyễn Nga.
“Mắt xích” quan trọng kết nối các hệ sinh thái lớn vùng Tây Bắc
Theo Chi cục Kiểm lâm, Sơn La có diện tích tự nhiên hơn 1,4 triệu ha; diện tích có rừng đạt trên 671.500 ha; tỷ lệ che phủ rừng 47,6%, đứng thứ ba cả nước và đứng đầu khu vực trung du và miền núi phía bắc. Rừng Sơn La đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong phòng hộ đầu nguồn sông Đà, bảo đảm sinh thủy cho các công trình thủy điện quốc gia, đồng thời là không gian sinh kế của gần 85% dân số nông thôn.
Khu vực đề xuất khảo sát, điều tra, đánh giá tiềm năng xác lập Khu dự trữ sinh quyển thuộc hành lang đa dạng sinh học từ Khu bảo tồn thiên nhiên Mường La sang Khu rừng đặc dụng Tà Xùa có diện tích khoảng 190.000 ha, trải dài trên địa bàn 12 xã của Sơn La.
Khu vực này được xác định là “mắt xích” quan trọng kết nối các hệ sinh thái lớn của vùng Tây Bắc. Phía bắc và phía đông kết nối hành lang sinh thái liên tỉnh với Khu bảo tồn loài và sinh cảnh Mù Cang Chải và xã Trạm Tấu (tỉnh Lào Cai), tạo điều kiện cho các loài động vật hoang dã di cư, trao đổi nguồn gen trên phạm vi rộng của dãy Hoàng Liên Sơn. Phía tây tiếp giáp hệ thống lòng hồ thủy điện Sơn La và Hòa Bình, vùng đất ngập nước quan trọng cấp quốc gia, hình thành chuỗi hệ sinh thái liên hoàn từ rừng - nông nghiệp - đất ngập nước.
Trong đó, khu vực hành lang đa dạng sinh học có diện tích gần 47.000 ha, được kết nối bởi ba khu vực. Khu vực 1 là Khu bảo tồn thiên nhiên Mường La, diện tích 17.897 ha, ghi nhận trên 1.000 loài thực vật, trong đó có 79 loài quý hiếm; 76 loài thú; 191 loài chim; 57 loài bò sát; 37 loài lưỡng cư và 265 loài côn trùng, nhiều loài nằm trong Danh lục đỏ IUCN, Sách đỏ Việt Nam và các nghị định bảo vệ hiện hành.
Một số cây trồng được xã đánh dấu để phục vụ mục đích bảo tồn. Ảnh: Đức Bình.
Khu vực 2 là Khu rừng đặc dụng Tà Xùa, diện tích 16.956 ha, ghi nhận 782 loài thực vật; 60 loài thú; 215 loài chim cùng nhiều loài bò sát, lưỡng cư quý hiếm. Đặc biệt, khu vực rừng tiếp giáp giữa Mường La và Tà Xùa (dự kiến vùng lõi 3) tại các xã Ngọc Chiến, Chiềng Hoa, Xím Vàng được đánh giá có mức độ đa dạng sinh học cao, tính toàn vẹn sinh thái lớn, đại diện tiêu biểu cho hệ sinh thái rừng nhiệt đới ẩm đến ôn đới vùng núi cao Tây Bắc Việt Nam.
Gắn bảo tồn rừng với phát triển sinh kế vùng đệm
Tại hội nghị, các chuyên gia, nhà khoa học đã phân tích, làm rõ thêm tiềm năng, lợi thế của khu vực đề xuất Khu dự trữ sinh quyển trên địa bàn tỉnh Sơn La, trong đó nhấn mạnh vai trò của phát triển nông nghiệp, du lịch sinh thái và các mô hình sinh kế bền vững; vai trò của bản sắc văn hóa tộc người trong phát triển du lịch và hỗ trợ vận hành khu sinh quyển; yêu cầu về kỹ thuật, nguồn lực và việc tích hợp các yếu tố kinh tế - xã hội trong xây dựng Khu dự trữ sinh quyển.
Theo TS. Phạm Thanh Hải, Chuyên gia nông nghiệp, nguyên Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Bắc Bộ, phát triển nông nghiệp hữu cơ trên đất dốc, cây ăn quả, cây dược liệu kết hợp với du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng là hướng đi phù hợp, vừa bảo vệ tài nguyên rừng, vừa tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân địa phương, nhất là nhân dân vùng đệm.
PGS. Vương Xuân Tình, nguyên Viện trưởng Viện Dân tộc học và Tôn giáo học, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam cho rằng: Sơn La là địa phương có cơ cấu dân tộc đa dạng, với nhiều cộng đồng dân tộc cùng sinh sống lâu đời. Mỗi tộc người mang trong mình những giá trị văn hóa riêng biệt, giàu bản sắc.
Đây là “nguồn tài nguyên văn hóa sống” quan trọng, có ý nghĩa trong phát triển du lịch bền vững và hỗ trợ vận hành hiệu quả mô hình Khu dự trữ sinh quyển. Các tri thức bản địa về rừng, nông nghiệp và sử dụng tài nguyên thiên nhiên hài hòa của đồng bào các dân tộc là nền tảng để duy trì cân bằng sinh thái và phát triển bền vững.
Hội nghị gồm hai phiên làm việc, tập trung đánh giá tài nguyên rừng, đa dạng sinh học, định hướng phát triển lâm nghiệp tỉnh Sơn La; chia sẻ kinh nghiệm, quy trình xác lập Khu dự trữ sinh quyển theo tiêu chí của UNESCO, đồng thời làm rõ tiềm năng và tính khả thi của khu vực đề xuất. Ảnh: Nguyễn Nga.
Kết luận hội nghị, ông Nguyễn Thành Công, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La nhấn mạnh: Khu vực hành lang đa dạng sinh học từ Khu bảo tồn thiên nhiên Mường La sang Khu rừng đặc dụng Tà Xùa hội tụ đầy đủ các giá trị cốt lõi để nghiên cứu, xây dựng hồ sơ đề cử Khu dự trữ sinh quyển thế giới. Đây không chỉ là niềm tự hào mà còn là trách nhiệm của Sơn La trong công tác bảo tồn di sản thiên nhiên quốc gia.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh giao Sở Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, tiếp tục phối hợp, tham vấn chặt chẽ với các bộ, ngành Trung ương, các chuyên gia, nhà khoa học để xây dựng, rà soát, hoàn thiện hệ thống căn cứ khoa học, căn cứ thực tiễn; đối chiếu đầy đủ các tiêu chí của UNESCO, làm cơ sở xem xét việc xây dựng hồ sơ đề cử trong thời gian tới.
UBND các xã trong khu vực đề xuất tập trung bảo vệ rừng, giữ vững hiện trạng rừng; rà soát các mô hình kinh tế hiện có, ưu tiên hỗ trợ các sản phẩm OCOP như chè Shan tuyết, sơn tra, dược liệu và các mô hình du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái, tạo nền tảng sinh kế bền vững cho vùng đệm, đặc biệt tại các xã có lợi thế như Ngọc Chiến, Tà Xùa, Xím Vàng.
Việc xây dựng hồ sơ Khu dự trữ sinh quyển thế giới tại Sơn La được xác định là chặng đường dài, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành. Trên cơ sở tiềm năng sẵn có và quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị, tỉnh Sơn La đang từng bước hướng tới mục tiêu bảo tồn đa dạng sinh học, gắn với phát triển hài hòa giữa con người và thiên nhiên theo tiêu chí quốc tế.
