Nhiều hồ chứa tiềm ẩn nguy cơ
Theo ông Vũ Ngọc An, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Gia Lai, sau sáp nhập, tỉnh Gia Lai mới có 283 hồ chứa lớn nhỏ; trong đó, có 87 hồ chứa có quy mô lớn, 49 hồ vừa và 147 hồ nhỏ. Riêng vùng Đông Gia Lai (tỉnh Bình Định cũ) có 164 hồ chứa; trong đó, có 62 hồ có quy mô lớn, 37 hồ vừa và 65 hồ nhỏ; có 36 hồ chứa có cửa van và 128 hồ có tràn tự do.
Qua công tác kiểm tra an toàn hồ đập trước mùa bão lũ năm 2025, ngành chức năng Gia Lai phát hiện trên địa bàn còn nhiều hồ chứa vừa và nhỏ do xây dựng cách đây đã hơn 40 năm, từ đó đến nay các đập đất chưa được gia cố mái thượng lưu, nền và thân đập bị thấm, kích thước mặt cắt ngang không đảm bảo do bị sạt trượt, không có vật thoát nước hạ lưu đập.
Thêm vào đó, tràn xả lũ chủ yếu là tràn tự nhiên nên bị xói lở phía hạ lưu; một số tràn làm bằng bê tông hoặc đá xây do “tuổi tác” đã cao nên hiện cũng đã hư hỏng, bong tróc vữa xây các tường cánh, bể tiêu và mái kênh xả sau tràn bị xói lở.
Hiện ở vùng Đông Gia Lai còn 12 hồ chứa nhỏ xuống cấp, nguy cơ mất an toàn; trong đó, có 11 hồ phải hạn chế tích nước và 1 hồ không được tích nước. Ảnh:V.Đ.T.
Cống lấy nước loại cống nút chai bị hư hỏng, rò rỉ dọc thân cống, khó vận hành; đối với các cống có van đóng mở qua nhiều năm sử dụng giờ cũng thường bị kẹt, rò rỉ nước. Đường quản lý vận hành hồ kết hợp cứu nạn, cứu hộ hầu hết là đường đất, nhỏ hẹp, khó đi lại, thường bị chia cắt khi có mưa lũ. Nhà quản lý công trình đầu mối hầu hết còn thiếu hoặc được xây dựng từ lâu hiện đã bị xuống cấp, hư hỏng; không có trang thiết bị phục vụ quản lý, nếu có chủ yếu là thủ công, chưa đáp ứng công tác quản lý, bảo vệ công trình.
“Trong 164 hồ chứa ở vùng phía Đông Gia Lai, trong đó có 62 hồ chứa lớn và 1 hồ chứa vừa do Công ty TNHH Khai thác công trình thủy lợi (KTCTTL) Bình Định quản lý, vận hành; Trung tâm Giống nông nghiệp tỉnh quản lý 2 hồ chứa nhỏ; các địa phương quản lý 99 hồ, trong đó, có 36 hồ chứa vừa và 63 hồ chứa nhỏ”, ông Vũ Ngọc An cho hay.
Hồ chứa nhỏ, nỗi lo lớn
Kết quả kiểm tra an toàn hồ đập của ngành chức năng tỉnh Gia Lai cho thấy, trong 63 hồ chứa do Công ty TNHH KTCTTK Bình Định quản lý; trong đó, có 32 hồ được đánh giá an toàn mức A, 31 hồ được đánh giá an toàn mức B. Hai hồ chứa nhỏ do Trung tâm Giống nông nghiệp tỉnh quản lý được đánh giá an toàn mức B. Trong 99 hồ do các địa phương quản lý có 28 hồ được đánh giá an toàn mức A, 61 hồ được đánh giá an toàn mức B; đặc biệt, trong đó có 12 hồ chứa nhỏ được đánh giá nguy cơ mất an toàn cao; phải hạn chết tích nước 11 hồ, 1 hồ không được tích nước là hồ Bàu Sen ở xã Bình Phú.
“Trong 12 hồ có nguy cơ mất an toàn cao, hiện có 2 hồ Hóc Quăn và Thuận An đã được bố trí vốn sửa chữa, nâng cấp; 10 hồ còn lại là các hồ: Lòng Bong, Nam Hương, Bàu Dài, Bàu Sen, Hòa Mỹ, Hóc Bông, Hóc Sanh, Thủy Dé, Hóc Huy… chưa được bố trí kinh phí; riêng hồ Bàu Sen hiện do xuống cấp nghiêm trọng, không được tích nước hiện ngành chức năng Gia Lai đang đề xuất nguồn vốn sửa chữa từ quỹ phòng chống thiên tai của tỉnh”, ông Vũ Ngọc An, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Gia Lai cho hay.
Giai đoạn 2021-2025, vùng Đông Gia Lai đã có nhiều nỗ lực nâng cấp, sửa chữa 12 hồ chứa nước. Ảnh: V.Đ.T.
Cũng theo ông An, trong 63 hồ chứa do Công ty TNHH KTCTTL Bình Định quản lý có 38 hồ có đập bị thấm; trong đó thấm nặng 6 hồ, gồm: Hồ Thạch Khê bị thấm nền chân đập, hồ Hóc Mít bị thấm nền, hồ Cây Sung bị thấm vai phải cống lấy nước, hồ Tân Thắng bị thấm mái đập, hồ Hòn Lập bị thấm vai phải và giữa đập; 2 hồ bị biến dạng mái đập do sạt lở, trượt mái thượng và hạ lưu là hồ Phú Hà và hồ Tam Sơn; 3 hồ bị xói lở thân tràn, đuôi tràn và bể tiêu năng là các hồ An Đỗ, Hóc Cau và Văn Khánh Đức.
Các hồ do địa phương quản lý nhiều đập bị thấm, nhiều nhất là tại huyện Phù Mỹ cũ với 16 hồ; trong đó thấm nặng là 2 hồ Bàu Bạn và Thuận An; 10 hồ bị hư hỏng thân cống; huyện Tây Sơn cũ cũng có 13 hồ có đập bị thấm, trong đó có 7 hồ bị thấm nặng là Bàu Sen, Hóc Bông, Nam Hương, Hòa Mỹ, Truông Ổi, Bàu Làng, Bàu Năng…, hều hết trà xả lũ chưa được gia cố kiên cố.
“Giai đoạn 2021-2025, vùng Đông Gia Lai (tỉnh Bình Định cũ) đã có nhiều nỗ lực nâng cấp, sửa chữa nhiều công trình hồ chứa; trong đó có các hồ Cây Điều, Hóc Hảo, Đồng Quang, Đá Bàn, Nhà Hố, Giàn Tranh, Chánh Hùng, Đá Vàng, Cây Thích, Suối Cầu, Hải Nam, Hóc Thánh, 12 hồ chứa nói trên cùng khởi công vào tháng 9/2023 và đã hoàn thành trong tháng 5/2025”, ông Vũ Ngọc An, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Gia Lai cho hay.
