Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là cơ sở chính trị của chính quyền Nhân dân; đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân; tập hợp, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, thực hiện dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội; giám sát, phản biện xã hội; tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước, hoạt động đối ngoại Nhân dân góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Lịch sử của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam
Ngày 18/11/1930, Ban Thường vụ Trung ương Đảng ra Chỉ thị về thành lập Hội Phản đế đồng minh - tổ chức tiền thân đầu tiên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Hội Phản đế đồng minh là tổ chức đầu tiên tập hợp các lực lượng yêu nước, tiến bộ, với mục tiêu chống đế quốc và phong kiến, giải phóng dân tộc. Hội Phản đế đồng minh đã tuyên truyền vận động Nhân dân dấy lên cao trào phản đế mạnh mẽ trong cả nước, với đỉnh cao là Xô viết Nghệ Tĩnh.

Trong những năm 1936 - 1940, Mặt trận Dân chủ Đông Dương và Mặt trận Dân tộc Thống nhất Phản đế ra đời đã tập hợp đông đảo các tầng lớp Nhân dân chống đế quốc và bè lũ tay sai, đẩy mạnh phong trào đấu tranh cho dân sinh, dân chủ, dân trí và dân quyền.
Ngày 19/5/1941, Mặt trận Việt Minh ra đời đã giương cao ngọn cờ giải phóng dân tộc, thu hút mọi giới đồng bào yêu nước, tạo thành cao trào đánh Pháp, đuổi Nhật, là một nhân tố quyết định góp phần đưa Cách mạng tháng Tám thành công, lập nên Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Ngày 29/5/1946, Hội Liên hiệp quốc dân Việt Nam (Hội Liên Việt) ra đời đã mở rộng hơn nữa khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Hội Liên Việt đã cùng với Mặt trận Việt Minh huy động sức mạnh của Nhân dân làm chỗ dựa vững chắc cho chính quyền cách mạng còn non trẻ và đối phó hiệu quả với thù trong, giặc ngoài, vượt qua thử thách trước tình thế cách mạng và vận mệnh dân tộc như “ngàn cân treo sợi tóc”.
Ngày 03/3/1951, Mặt trận Việt Minh và Hội Liên Việt hợp nhất thành Mặt trận Liên Việt đã động viên sức mạnh toàn dân, toàn quân tập trung sức người, sức của đẩy mạnh cuộc kháng chiến với tinh thần “Tất cả cho tiền tuyến” làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”, đưa cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược của Nhân dân ta đến thắng lợi.
Thời kỳ 1955 - 1975, cả nước thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược, xây dựng hậu phương lớn CNXH ở miền Bắc và đấu tranh giải phóng miền Nam. Cả ba tổ chức: Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (10/9/1955), Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam (20/12/1960), Liên minh các lực lượng dân tộc dân chủ và hòa bình Việt Nam (20/4/1968) cùng nhau phối hợp chặt chẽ, thống nhất ý chí và hành động, tập hợp và phát huy đến mức cao nhất sức mạnh đoàn kết dân tộc, đoàn kết quốc tế, đưa cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước đến toàn thắng, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.
Sau ngày đất nước thống nhất, để phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới, các tổ chức Mặt trận của hai miền thống nhất thành Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.
MTTQ Việt Nam củng cố, mở rộng trong thời kỳ mới
Từ khi đất nước thống nhất, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam luôn giữ vai trò củng cố và tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam trong thời kỳ cách mạng mới. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã động viên Nhân dân tăng cường đoàn kết, vượt qua mọi khó khăn, thách thức giành nhiều thành tựu to lớn trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, thực hiện thắng lợi công cuộc đổi mới, đưa đất nước chuyển sang thời kỳ phát triển mới đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá và hội nhập quốc tế, vì dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
Trải qua 94 năm 18/11 (1930 - 2024) ra đời và phát triển, với nhiều tên gọi khác nhau, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã không ngừng được củng cố, mở rộng với những hình thức tổ chức, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cách mạng của mỗi giai đoạn lịch sử và đã có những cống hiến xứng đáng vào sự nghiệp cách mạng vĩ đại của dân tộc.

Đại hội Đại biểu MTTQ Việt Nam tỉnh Quảng Trị lần thứ XIII, nhiệm kỳ 2024 – 2029 thống nhất phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ, Chương trình hành động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam giai đoạn 2024 – 2029 - Ảnh: N.P.
Ngày nay, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tiếp tục tập hợp rộng rãi các tầng lớp nhân dân, đảm bảo sự thống nhất cao về tư tưởng và hành động, hướng tới mục tiêu giữ vững độc lập chủ quyền quốc gia và ổn định xã hội, thực hiện thành công sự nghiệp đổi mới đất nước do Đảng lãnh đạo. Trong sự nghiệp đổi mới đất nước với nền dân chủ ngày càng phát triển, vai trò của Mặt trận và các đoàn thể ngày càng được mở rộng. Mặt trận có nhiệm vụ cao cả là tập hợp, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân, tăng cường sự nhất trí về chính trị và tinh thần trong Nhân dân.
Trong thời kỳ đổi mới, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã tăng cường tập hợp, vận động, đoàn kết rộng rãi các tầng lớp nhân dân, phát huy truyền thống yêu nước, lòng tự hào dân tộc, ý chí tự lực, tự cường, đoàn kết mọi người Việt Nam trong và ngoài nước, không phân biệt thành phần xã hội, dân tộc, tôn giáo, tín ngưỡng, quá khứ, ý thức hệ và chính kiến, miễn là tán thành công cuộc đổi mới, nhằm mục tiêu giữ vững độc lập, thống nhất chủ quyền quốc gia và toàn vẹn lãnh thổ, thực hiện thắng lợi sự nghiệp CNH, HĐH đất nước vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
Mặt trận ngày càng phát huy vai trò đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân; đáp ứng yêu cầu là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân; thực hiện giám sát và phản biện xã hội; tham gia xây dựng Đảng, xây dựng Nhà nước; làm nòng cốt là trung tâm tập hợp, đoàn kết mọi người Việt Nam yêu nước, tạo được sự đồng thuận và lòng tin vững chắc trong Nhân dân, hội tụ tinh thần đại đoàn kết toàn dân tộc, phát huy giá trị của dân chủ, đóng góp xứng đáng vào sự nghiệp đổi mới, xây dựng và phát triển đất nước.
Sau ngày đất nước thống nhất, để phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới, các tổ chức mặt trận của hai miền thống nhất thành Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Kể từ đó đến nay, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã trải qua 10 kỳ đại hội.
Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam lần thứ X, nhiệm kỳ 2024-2029 được tổ trọng thể từ ngày 16 - 18/10/2024. Với tinh thần “Đoàn kết - Dân chủ - Đổi mới - Sáng tạo - Phát triển”, đại hội xác định 10 chỉ tiêu cụ thể về việc nắm tình hình Nhân dân, về khu dân cư, về vận động, quyên góp, giám sát, phản biện xã hội, góp ý xây dựng Đảng, Nhà nước... bảo đảm tính khả thi, thực chất; đồng thời bổ sung mới 1 chương trình hành động nhằm thực hiện yêu cầu hướng mạnh hoạt động về cơ sở, địa bàn khu dân cư.
Những năm qua, bằng quyết tâm chính trị cao trong chỉ đạo của các cấp ủy đảng, điều hành của chính quyền các cấp, nỗ lực tuyên truyền, vận động, tập hợp các tầng lớp nhân dân của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên tỉnh Quảng Trị; cùng sự đồng thuận, hợp lực của người dân và cộng đồng doanh nghiệp, tình hình KT-XH trong tỉnh đạt được nhiều kết quả tích cực, nhất là trong khắc phục hậu quả nặng nề của các đợt lũ lịch sử năm 2020, 2021, đại dịch COVID-19; phục hồi nhanh nền kinh tế, triển khai nhiều chương trình trọng tâm, công trình trọng điểm của trung ương và tỉnh; đảm bảo công tác an sinh xã hội, chăm lo cho đối tượng chính sách, hộ nghèo; khối đại đoàn kết toàn dân được tăng cường; mối quan hệ gắn bó giữa Đảng, chính quyền và Nhân dân được củng cố và nâng cao.
Phương thức tuyên truyền, vận động của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên tỉnh tiếp tục đổi mới thích ứng với sự phát triển nhanh của công nghệ số, đáp ứng nhu cầu nắm bắt thông tin kịp thời, cụ thể của xã hội; vận dụng tối đa các phương tiện truyền thông đại chúng và mạng xã hội vào công tác truyền thông. Đẩy mạnh chuyển đổi số là nội dung nổi bật của Mặt trận Tổ quốc trong nhiệm kỳ, thực hiện mục tiêu số hóa toàn bộ hoạt động của mặt trận. Phát huy vai trò chủ thể của người dân trực tiếp tham gia giám sát rộng rãi các hoạt động của hệ thống chính trị, đảm bảo việc thực hành dân chủ rộng rãi và nhân lên niềm tin, sự đồng thuận trong Nhân dân về sự lãnh đạo của Đảng, sự điều hành của Nhà nước, vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên.
Công tác nắm bắt, tổng hợp tình hình dư luận xã hội, tâm tư nguyện vọng, ý kiến, kiến nghị của các tầng lớp nhân dân được triển khai thường xuyên, chuyển tải kịp thời đến các cơ quan Đảng, Nhà nước thông qua hoạt động tiếp xúc cử tri, tiếp công dân, xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo; phối hợp tổ chức hội nghị tham vấn, lấy ý kiến cộng đồng dân cư nơi thực hiện dự án trọng điểm của quốc gia, của tỉnh...
Thực hiện Đề án 197 về “Huy động nguồn lực thực hiện chính sách hỗ trợ xây mới nhà ở cho hộ nghèo trên địa bàn tỉnh Quảng Trị giai đoạn 2022 - 2026”. Đến nay, Đề án đã xây dựng được 1.900 nhà, dự kiến sẽ hoàn thành trước tháng 8/2025. Tập trung xóa đói giảm nghèo, xây dựng, sửa chữa nhà Đại đoàn kết, nhà bị hư hỏng do thiên tai. Hỗ trợ giống cây, con cho người dân phát triển sản xuất; hỗ trợ học sinh nghèo vượt khó.
Hỗ trợ xây dựng công trình dân sinh (trường học, đường nội thôn, trạm y tế...). Xây dựng, ủng hộ Quỹ “Đền ơn đáp nghĩa”, chăm lo gia đình thương binh, liệt sĩ, nạn nhân chất độc màu da cam, ủng hộ đồng bào bị bão lụt và các nạn nhân chiến tranh.
Trong giai đoạn mới, mỗi cấp ủy, chính quyền, cán bộ, đảng viên phải tiếp tục thấm nhuần sâu sắc về vị trí, ý nghĩa, tầm quan trọng của đại đoàn kết toàn dân tộc và công tác mặt trận; đề cao trách nhiệm đối với hoạt động của Mặt trận, các tổ chức chính trị - xã hội, gắn với phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”.
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp tiếp tục đổi mới, chủ động, sáng tạo, tập hợp đông đảo, bền chặt các tầng lớp nhân dân cùng chung sức, đồng lòng, phát huy truyền thống yêu nước, bản lĩnh và sức mạnh con người Việt Nam, quyết tâm vượt qua mọi khó khăn, thách thức, tranh thủ thời cơ, vận hội mới, tự chủ, tự hào, vững tin bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam; tất cả vì mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.