Phục chế theo 9 bước
Ngai vua triều Nguyễn là biểu trưng cao nhất về quyền lực thời quân chủ, làm bằng gỗ, sơn son thếp vàng. Đây là chiếc ngai cuối cùng trong lịch sử các triều đại ở Việt Nam còn được bảo tồn nguyên vẹn cho đến tận ngày nay, được công nhận là bảo vật quốc gia vào năm 2015.
Ngày 24/5/2025, Ngai vua triều Nguyễn bị một du khách tham quan Đại nội Huế (TP Huế) xâm phạm, bẻ gãy phần tay ngai. Vụ việc gây chấn động khắp cả nước.
Theo kế hoạch phục chế bảo vật quốc gia Ngai vua triều Nguyễn mà UBND TP Huế vừa ban hành, quy trình thi công phục chế dự kiến qua 9 bước, gồm: chuẩn bị địa điểm phục chế hiện vật; di chuyển bảo vật; vệ sinh khoa học làm sạch hiện vật và các mảnh vỡ; tái định vị các mảnh vỡ thành một khối; tái định vị hoàn chỉnh hiện vật; ổn định lớp sơn son và thếp vàng; phục hồi lớp sơn thếp; phủ bảo vệ; tổ chức nghiệm thu.
Ngai vua triều Nguyễn trước khi bị phá hoại. Ảnh: Văn Dinh.
Sau phục chế, Ngai vua triều Nguyễn sẽ được tái trưng bày tại vị trí cũ ở điện Thái Hòa. Phương án bảo quản bảo vật sẽ thực hiện theo các tiêu chuẩn quốc gia.
UBND TP Huế giao Sở Văn hóa và Thể thao xem xét, thẩm định nội dung Kế hoạch phục chế bảo vật quốc gia Ngai vua triều Nguyễn, trình UBND thành phố ban hành theo hướng dẫn của Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch theo quy định. Đồng thời, tham mưu UBND thành phố thành lập Hội đồng chuyên môn, giám sát quá trình phục chế bảo vật quốc gia này.
Phục chế phải đảm bảo nguyên tắc bảo tàng học
Theo UBND TP Huế, mục tiêu của công tác phục chế Ngai vua triều Nguyễn trong giai đoạn hiện nay hướng đến việc trả lại tình trạng giống nhất với thời điểm xây dựng hồ sơ hiện vật đề nghị công nhận bảo vật quốc gia năm 2015.
Việc phục chế phải đảm bảo theo đúng nguyên tắc bảo tàng học, trên cơ sở các cứ liệu khoa học, lịch sử; sử dụng các biện pháp, kỹ thuật, công nghệ phù hợp để bảo tồn tối đa yếu tố gốc. Phục hồi các chi tiết theo nguyên bản trước khi hiện vật bị xâm hại, không sáng tạo thêm hoa văn, họa tiết, không làm mới hiện vật, giữ lại vết tích gốc nếu không ảnh hưởng đến kết cấu. Sử dụng vật liệu tương thích với chất liệu gốc; ưu tiên sử dụng lại kỹ thuật, vật liệu đã được sử dụng trong việc chế tác hiện vật.
Việc phục chế phải tuân thủ quy trình, nguyên tắc, kỹ thuật bảo quản, phục chế; phù hợp với phong tục, tập quán, tín ngưỡng có liên quan và được thực hiện bởi người có trình độ, kỹ năng, kinh nghiệm. Hiện vật sau khi phục hồi phải đảm bảo đã loại bỏ tối đa những nguyên nhân gây hư hại, tăng cường độ vững chắc, độ bền; đảm bảo an toàn, giữ nguyên hình dáng, kích thước, thẩm mỹ.
Hệ thống hàng rào kính cường lực vừa được Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế lắp đặt ở Điện Thái Hòa để bảo vệ các hiện vật đang trưng bày tại đây, trong đó có Ngai vua triều Nguyễn. Ảnh: D.T.H.
Việc phục hồi các chi tiết bị xâm hại của Ngai vua triều Nguyễn phải được thực hiện theo đúng hồ sơ thiết kế được duyệt và theo các quy định hiện hành về bảo vệ, bảo quản, tu bổ phục hồi hiện vật, bảo vật quốc gia. Đồng thời, thực hiện phục chế tại cơ sở đủ điều kiện về kỹ thuật, trang thiết bị, nhân lực chuyên môn.
Tất cả các giai đoạn thi công, vật liệu sử dụng phải được tư liệu hóa, ghi chép, quay phim, chụp ảnh vừa để so sánh, vừa để làm tư liệu lưu trữ, báo cáo.
UBND TP Huế giao Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế thường xuyên theo dõi, báo cáo UBND thành phố, Hội đồng chuyên môn, giám sát trong quá trình phục chế. Báo cáo hồ sơ hiện trạng, thiết kế kỹ thuật, biện pháp kỹ thuật, nhật ký thi công, tài liệu phân tích, ảnh chụp trước/sau, video ghi lại toàn bộ quá trình thi công, kết quả thẩm định, báo cáo nghiệm thu… sau khi hoàn thành.
Lãnh đạo TP Huế chỉ đạo Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế trực tiếp theo dõi, giám sát, phối hợp với các đơn vị tư vấn lập thiết kế kỹ thuật, phương án phục chế bảo vật quốc gia Ngai vua triều Nguyễn để tiếp thu, bổ sung những phát sinh trong quá trình phục chế trình các cấp thẩm định và phê duyệt. Chỉ đạo đơn vị thi công bảo tồn tối đa yếu tố gốc, tuân thủ quy trình kỹ thuật chặt chẽ. Mọi tác động liên quan đến hiện vật, bảo vật quốc gia phải dưới sự kiểm tra, phê duyệt của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
Được biết, mới đây, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế đã hoàn thành việc lắp đặt hàng rào tại Điện Thái Hòa bằng kính cường lực để bảo vệ các bảo vật, hiện vật tại đây. Với hệ thống kính cường lực trong suốt này, du khách vẫn có thể đứng từ xa quan sát các bảo vật.
