Ngày 5/8, ông Nguyễn Công Khiết, Giám đốc Ban Quản lý Di sản Văn hóa thế giới Mỹ Sơn (thuộc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Đà Nẵng) cho biết, đơn vị đã phối hợp với Viện Bảo tồn di tích, Viện Khảo cổ học và Quỹ C.M. Lerici (Italia) công bố kết quả sơ bộ đợt khai quật khảo cổ tại nhóm tháp L, thuộc Khu đền tháp Mỹ Sơn.
Cuộc khai quật được thực hiện theo Quyết định số 1263/QĐ-BVHTTDL ngày 6/5/2025 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, cho phép Ban Quản lý Di sản Văn hóa thế giới Mỹ Sơn phối hợp với các đơn vị chuyên môn tiến hành khai quật trong phạm vi 150m², từ ngày 9/5 - 30/7/2025. Chủ trì khai quật là TS Nguyễn Ngọc Quý (Viện Khảo cổ học).
Thực hiện khai quật nhóm tháp L. Ảnh: Lan Anh.
Đây là lần khai quật thứ hai tại nhóm L, sau đợt đầu tiên vào năm 2019. Mục tiêu chính của đợt khai quật lần này là mở rộng khu vực khảo sát về phía sườn đồi phía Đông, làm rõ các cấu trúc tường gạch bao quanh kiến trúc L1 và L2, nghiên cứu hình thái ngói lợp, hiện vật gốm liên quan, đồng thời loại bỏ các phần sụp đổ bên trong và bên ngoài kiến trúc L1. Các dữ liệu thu thập sẽ phục vụ cho việc hoàn thiện hồ sơ bảo quản và tu bổ kiến trúc nhóm tháp L trong tương lai.
Theo ông Khiết, nhóm tháp L nằm trên đỉnh một ngọn đồi nhỏ, cách nhóm B-C-D khoảng 75m về phía Nam. Vị trí cao giúp nhóm tháp này có tầm quan sát rộng, tạo nên cảnh quan nổi bật trong quần thể di tích. Nhóm L có nhiều nét tương đồng với các nhóm tháp xây dựng muộn trong thung lũng Mỹ Sơn như nhóm G và H.
Giá trị nhóm tháp L được công bố sau khai quật chứng minh khu di sản còn nhiều những giá trị độc đáo chứa đựng trong lòng đất. Ảnh: Lan Anh.
Cũng theo các tài liệu lịch sử, nhóm tháp L từng được Henri Parmentier (Viện Viễn Đông Bác cổ Pháp) ghi nhận từ đầu thế kỷ 20, là một công trình có cấu trúc dạng phòng dài, lợp ngói, với hai cửa mở đối diện. Trong đợt khai quật năm 2019, các nhà khảo cổ đã xác định được kiến trúc chính (gọi là L1) và phát hiện thêm một nền móng phía Tây (gọi là L2). Cả hai kiến trúc này được xây dựng theo trục Đông – Tây và có tường bao xung quanh.
Trong hai tháng qua, nhóm khai quật đã mở rộng nhiều hố mới, tiến hành bóc tách có hệ thống các lớp vật liệu sụp đổ quanh kiến trúc L1 nhằm làm rõ đặc điểm kiến trúc, trình tự sụp đổ và quá trình biến đổi của di tích theo thời gian.
Đáng chú ý, quá trình khai quật đã phát hiện nhiều mảnh ngói lợp, gốm sứ nằm trên nền và lối đi xung quanh L1. Những dấu vết này cho thấy phần mái – vốn kết cấu bằng gỗ và lợp ngói đã bị sụp đổ trước, sau đó đến phần tường, chủ yếu do tác động của bom đạn trong chiến tranh. Bên cạnh đó, sự hủy hoại tự nhiên qua thời gian cũng là một nguyên nhân dẫn đến hiện trạng xuống cấp của di tích.
Quá trình khai quật đã phát lộ nhiều kiến trúc muộn trong di sản thế giới Mỹ Sơn. Ảnh: Ban Quản lý Di sản Văn hóa thế giới Mỹ Sơn.
Dựa trên các kết quả nghiên cứu bước đầu, các nhà khảo cổ nhận định rằng kiến trúc nhóm L có niên đại khá muộn, khoảng thế kỷ XIII và có thể được sử dụng đến đầu thế kỷ XIV. Đây là giai đoạn cuối của văn hóa Champa tại Mỹ Sơn, góp phần quan trọng trong việc nhận diện các dấu tích kiến trúc muộn trong quần thể di tích.
Từ những phát hiện này, các chuyên gia cho rằng việc bảo tồn, củng cố các cấu trúc gạch còn lại tại nhóm tháp L là hết sức cần thiết nhằm khắc phục các tác động của thời gian và chiến tranh, đồng thời bảo vệ lâu dài giá trị di sản.
Ông Nguyễn Công Khiết nhấn mạnh: “Kết quả khai quật và phát hiện mới tại nhóm L đã góp phần nhận diện giá trị kiến trúc muộn trong di sản thế giới Mỹ Sơn, mở rộng không gian kiến trúc đền tháp và tạo tiền đề quan trọng để phục vụ tham quan, nghiên cứu trong thời gian tới”.
