Vượt khó vươn lên, hình thành mô hình kinh tế hiệu quả
Sau nhiều năm bôn ba, anh Phạm Khả Đức, sinh ra và lớn lên ở thôn Hòa Thái Thịnh, xã Bình Lục, tỉnh Ninh Bình quyết định trở về quê hương khởi nghiệp. Tốt nghiệp Cao đẳng du lịch, từng làm đủ nghề ở Hà Nội từ dịch vụ khách sạn tới chuyển phát nhanh, anh Đức chọn quay về, thuê 2 ha đất công ích của xã để xây dựng trang trại tổng hợp theo hướng vườn - ao - chuồng (VAC).
Mô hình vườn - ao - chuồng của anh Đức. Ảnh: Trường Giang.
Năm 2015, khi bắt đầu khởi nghiệp, anh Đức gần như không có gì ngoài khát vọng. Sau đó qua kênh của Hội Nông dân chúng tôi tiếp cận được chính sách Nhà nước hỗ trợ vốn cho người nghèo. Tôi đã liên hệ ngân hàng chính sách để được vay 200 triệu đồng với lãi suất ưu đãi và 50 triệu đồng từ Chương trình Mục tiêu Quốc gia. Đó là quãng thời gian vô cùng gian khó, bởi mô hình chăn nuôi tổng hợp còn mới mẻ, nguồn lực hạn chế, kinh nghiệm chưa có.
“Tôi từng phải xin từng bể nước, từng bó rơm để làm ổ cho vịt, có những hôm cả hai vợ chồng soi đèn pin bắt từng con vịt bệnh để tiêm phòng”, anh nhớ lại, đôi mắt ánh lên những ký ức không thể quên về những ngày khởi nghiệp đầy thử thách.
Chính những năm tháng đối mặt với thiếu thốn đã hun đúc trong anh Đức ý chí không lùi bước và quyết tâm làm đến cùng. Sau 9 năm kiên trì, mô hình của anh không chỉ vượt qua giai đoạn thử nghiệm mà đã bước vào giai đoạn phát triển mạnh mẽ.
Trang trại hiện duy trì 10.000 con vịt (gồm 5.000 vịt đẻ và 5.000 vịt hậu bị), 30 lợn nái, 300 lợn thịt, cùng diện tích nuôi cá và trồng cây ăn quả. Tất cả các hoạt động sản xuất đều được thiết kế theo chu trình khép kín: phân vịt nuôi cá, nước ao tưới cây, chất thải chăn nuôi được ủ sinh học làm phân bón, giúp tiết giảm đáng kể chi phí sản xuất, đồng thời tạo thêm nguồn thu.
Nhờ tư duy tổ chức sản xuất bài bản, mô hình trang trại nhanh chóng mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt, với doanh thu ổn định từ 3 - 3,5 tỷ đồng mỗi năm, lợi nhuận đạt 300 - 500 triệu đồng. Không chỉ giúp gia đình thoát nghèo bền vững, trang trại của anh Đức còn trở thành điểm tham quan, học tập của nhiều hộ nông dân trong và ngoài tỉnh.
Biến chất thải thành tài nguyên
Giải thích về bí quyết thành công, anh Đức nhấn mạnh rằng chính tư duy “biến chất thải thành tài nguyên” là chìa khóa tạo nên sự khác biệt. Đây cũng là nguyên lý cốt lõi của mô hình nông nghiệp tuần hoàn mà anh đang theo đuổi. Mỗi ngày, đàn vịt và lợn thải ra từ 1,2 - 1,5 tấn phân, tương đương khoảng 450 tấn/năm.
Nếu trước đây đây là gánh nặng môi trường, thì nay toàn bộ lượng phân này được thu gom để nuôi cá hoặc ủ vi sinh làm phân hữu cơ, với giá bán từ 700.000 đến 1.000.000 đồng/tấn. Nhờ đó, chất thải không còn là chi phí cần xử lý mà ngược lại, trở thành nguồn lợi nhuận đáng kể, góp phần tăng giá trị đầu ra và tạo vòng tuần hoàn sinh học khép kín cho cả hệ thống trang trại.
Trang trại của anh Phạm Khả Đức hiện duy trì 10.000 con vịt (gồm 5.000 vịt đẻ và 5.000 vịt hậu bị). Ảnh: Trường Giang.
Không dừng lại ở tư duy sản xuất, anh Đức còn nhận thức sâu sắc tầm quan trọng của khoa học kỹ thuật trong phát triển nông nghiệp hiện đại. Thay vì nuôi theo thói quen, anh chủ động học cách phối trộn thức ăn sinh học, giảm kháng sinh, nâng cao sức đề kháng tự nhiên cho vật nuôi. Chính nhờ đó, trong bốn đợt dịch tả lợn châu Phi bùng phát tại Ninh Bình, nhiều hộ chăn nuôi bị thiệt hại nặng nề, nhưng toàn bộ đàn lợn của anh vẫn an toàn tuyệt đối.
Chia sẻ thêm về cách làm của mình, anh nói: “Nếu chỉ nuôi theo kinh nghiệm thì không thể tồn tại trong bối cảnh dịch bệnh, biến đổi khí hậu và thị trường thay đổi nhanh như hiện nay”. Với quan điểm đó, anh đã đầu tư lắp đặt hệ thống camera giám sát, máy tạo oxy ao cá, máy phối trộn thức ăn tự động. Nhờ áp dụng công nghệ, số lượng lao động giảm từ 7 người xuống còn 2 - 3 lao động chính, nhưng năng suất vẫn tăng 20 - 30%.
Chính sách mở đường, nông thôn chuyển mình
Thành công của mô hình không chỉ đến từ nỗ lực cá nhân, mà còn nhờ chính sách đồng hành của Đảng và Nhà nước. Trong đó, chính sách khuyến khích tích tụ đất đai theo Nghị quyết 19-NQ/TW và Luật Đất đai sửa đổi đã mở đường cho anh thuê thêm 8 ha đất, tạo nền tảng hình thành trang trại quy mô lớn, đủ điều kiện liên kết sản xuất với doanh nghiệp tiêu thụ.
Song song với lợi thế tích tụ đất đai, nguồn lực tài chính ưu đãi cũng đóng vai trò then chốt giúp anh Đức hiện thực hóa kế hoạch sản xuất quy mô lớn. Nhờ được tiếp cận các gói tín dụng từ Ngân hàng Chính sách xã hội với lãi suất chỉ từ 5 - 7%/năm, anh có điều kiện giảm gánh nặng vốn đầu tư ban đầu, đồng thời duy trì dòng tiền ổn định cho tái đàn, nâng cấp trang trại theo hướng hiện đại hóa.
Thu hoạch trứng vịt. Ảnh: Trường Giang.
Không chỉ dừng lại ở hỗ trợ vốn, Nhà nước còn tạo hành lang pháp lý thông qua Đề án 174/QĐ-TTg năm 2023 về phát triển nông nghiệp tuần hoàn, khuyến khích mô hình tận dụng phụ phẩm nông nghiệp để giảm phát thải khí nhà kính. Bắt nhịp xu thế này, trang trại của anh Đức trở thành một trong những mô hình tiên phong tại Ninh Bình triển khai nông nghiệp tuần hoàn, vận hành theo chu trình khép kín từ chăn nuôi đến trồng trọt và xử lý chất thải, đem lại hiệu quả kinh tế gắn với bảo vệ môi trường.
Nếu như trước đây trang trại chỉ giải quyết sinh kế cho một hộ gia đình, thì nay, mô hình đã lan tỏa mạnh mẽ, góp phần giảm nghèo bền vững trên địa bàn. Mỗi năm, trang trại tạo việc làm thường xuyên cho nhiều lao động địa phương với mức thu nhập từ 6 - 8 triệu đồng/người/tháng. Không những thế, anh còn cung cấp hơn 4.000 con vịt giống mỗi tháng cho các hộ nuôi khác, hỗ trợ kỹ thuật nuôi, bao tiêu đầu ra và thu mua trứng với giá ổn định, giúp hàng chục hộ dân có thu nhập ổn định từ 150 - 200 triệu đồng/năm.
Theo anh Đức, “Không phải ai cũng có điều kiện làm lớn ngay, nên tôi muốn tạo môi trường để bà con cùng làm. Làm giàu một mình thì rất nhỏ, còn giúp cả làng cùng khá lên mới là đường lâu dài”. Chính tư duy cộng đồng ấy đã mở ra hướng đi mới, từ mô hình hộ gia đình đơn lẻ tiến tới phát triển theo chuỗi liên kết giá trị.
Từ một vùng quê chiêm trũng, Bình Lục hôm nay đã mang diện mạo mới của nông thôn thời kỳ chuyển đổi xanh: những ao nước từng ngập úng mùa mưa, bỏ hoang mùa nắng nay trở thành mô hình sản xuất nông nghiệp công nghệ cao; những người nông dân từng quanh năm “bán mặt cho đất, bán lưng cho trời” nay trở thành những nhà quản trị trang trại, làm chủ công nghệ, liên kết doanh nghiệp.
Câu chuyện của anh Phạm Khả Đức là minh chứng sinh động rằng: nếu có tư duy đổi mới, ứng dụng khoa học kỹ thuật và sự đồng hành của chính sách, nông thôn Việt Nam hoàn toàn có thể vươn lên bằng chính nội lực của mình từ những mảnh đất tưởng như kém lợi thế nhất.
