Ngập úng ở đô thị Quảng Ngãi đã có lời giải

Nhiều “nút thắt” chưa được tháo gỡ

Khu vực đô thị trung tâm Quảng Ngãi (TP Quảng Ngãi cũ) hiện có gần 104 km đường ống thoát nước, khoảng 6,5 km kênh mương cùng hai hồ điều hòa là Bàu Cả và Nghĩa Chánh. Hệ thống được hình thành, nâng cấp và bổ sung qua nhiều giai đoạn, đáp ứng nhu cầu thoát nước trong bối cảnh đô thị còn ở quy mô nhỏ.

Tuy nhiên, quá trình đô thị hóa nhanh, mật độ dân cư tăng cao, bê tông hóa bề mặt diễn ra mạnh mẽ, trong khi hệ thống hạ tầng thoát nước không được đầu tư đồng bộ đã khiến năng lực tiêu thoát nước ngày càng suy giảm.

Thực tế cho thấy, chỉ cần một trận mưa lớn kéo dài từ 1-2 giờ, nhiều tuyến đường và khu dân cư trung tâm đã rơi vào tình trạng ngập sâu, giao thông tê liệt, sinh hoạt của người dân bị đảo lộn.

Theo đánh giá của các cơ quan chuyên môn, tình trạng ngập úng cục bộ tại đô thị trung tâm Quảng Ngãi xuất phát từ nhiều nguyên nhân. Trong đó, đáng chú ý là việc thiếu hụt hoặc đầu tư chưa hoàn chỉnh các công trình đầu mối quan trọng theo quy hoạch, như trạm bơm, hồ điều hòa khu vực phía nam thành phố; hệ thống đê, kè dọc sông Bàu Giang; các trục tiêu thoát nước chính như kênh Bàu Sắt, Bàu He…

Bên cạnh đó, nhiều tuyến cống thoát nước được xây dựng từ trước năm 2000 tại các trục đường Quang Trung, Phạm Văn Đồng, Cao Bá Quát (đoạn từ Quang Trung - Phạm Văn Đồng), Lê Thánh Tôn… hiện có tiết diện nhỏ, xuống cấp nghiêm trọng, không còn đáp ứng được lưu lượng nước mưa lớn. Do đó, khi mưa lớn xuất hiện trùng với thời điểm triều cường, mực nước sông dâng cao, hiện tượng nước chảy ngược vào hệ thống cống càng làm gia tăng nguy cơ ngập úng và ô nhiễm môi trường đô thị.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng diễn biến phức tạp và khó lường, các đợt mưa lớn cực đoan xuất hiện với tần suất dày hơn, bài toán thoát nước đô thị ở Quảng Ngãi không còn là vấn đề cục bộ mà đã trở thành thách thức lớn đối với phát triển đô thị bền vững.

Dự án trọng điểm mang nhiều kỳ vọng

Trước thực trạng trên, tỉnh Quảng Ngãi đã quyết định đầu tư Dự án Hệ thống thu gom, xử lý nước mưa, nước thải lưu vực phía nam hạ lưu sông Trà Khúc. Dự án vừa được khởi công vào ngày 19/12 và là một trong những dự án hạ tầng trọng điểm giai đoạn 2021-2025, nằm trong chuỗi công trình tổng kết 5 năm thực hiện đột phá chiến lược phát triển kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại theo Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng.

Dự án do Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình dân dụng và công nghiệp tỉnh Quảng Ngãi làm chủ đầu tư, thuộc nhóm B, với tổng mức đầu tư khoảng 1.000 tỷ đồng từ ngân sách tỉnh, dự kiến hoàn thành vào năm 2027.

Theo quy hoạch, dự án được triển khai trên diện tích khoảng 725 ha, thuộc địa bàn các phường Cẩm Thành, Nghĩa Lộ và xã An Phú. Phạm vi đầu tư được chia thành 5 lưu vực thu gom chính, gồm: lưu vực hồ Bàu Cả, kênh Bàu Cả, bến Tam Thương, hồ Nghĩa Chánh và kênh Bàu He - những khu vực lâu nay chịu áp lực lớn về thoát nước mưa và ô nhiễm nước thải sinh hoạt.

Mục tiêu của dự án là từng bước hoàn thiện hệ thống tiêu thoát nước mưa, thu gom và xử lý nước thải khu vực đô thị phía nam sông Trà Khúc; qua đó giảm thiểu tình trạng ngập úng, cải thiện môi trường nước, nâng cao chất lượng sống cho người dân và tạo nền tảng cho phát triển đô thị bền vững.

Dự án tập trung cải tạo, nạo vét hệ thống cống, mương thoát nước hiện hữu từ hồ Nghĩa Chánh, hồ Bàu Cả ra sông Trà Khúc; đồng thời nâng cấp hàng loạt tuyến cống thoát nước chính tại khu vực trung tâm hành chính tỉnh. Các hạng mục này nhằm tăng khả năng dẫn nước, giảm tình trạng ứ đọng khi mưa lớn.

Một điểm nhấn quan trọng của dự án là đầu tư xây dựng mới Trạm bơm Nghĩa Chánh tại cống Bàu He, với công suất 6m³/giây. Trạm bơm này đóng vai trò then chốt trong việc chủ động tiêu thoát nước, đặc biệt trong các tình huống mưa lớn kết hợp triều cường, góp phần hạn chế hiện tượng nước sông dâng cao gây ngập ngược vào khu dân cư.

Song song với hệ thống thoát nước mưa, dự án cũng đầu tư xây dựng hệ thống thu gom và xử lý nước thải khu vực trung tâm đô thị. Theo đó, các trạm bơm, giếng tách được bố trí hợp lý, dẫn nước thải về Nhà máy xử lý nước thải Nam Trà Khúc đặt tại xã An Phú.

Nhà máy có diện tích khoảng 3 ha, công suất 12.000m³/ngày đêm, áp dụng công nghệ xử lý vi sinh kết hợp cơ học - hóa lý, mức độ tự động hóa cao. Nước thải sau xử lý bảo đảm đạt quy chuẩn môi trường trước khi xả ra hạ lưu sông Trà Khúc, góp phần cải thiện chất lượng môi trường nước và cảnh quan đô thị.

Ngoài ra, dự án còn xây dựng mới và nâng cấp nhiều tuyến cống hộp thoát nước mưa dọc các trục đường chính; nạo vét kênh, mương hiện trạng; lắp đặt, sửa chữa hệ thống cửa phai tại các cửa xả nhằm ngăn nước sông chảy ngược vào khu dân cư.

Ông Võ Thành Trung, Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình dân dụng và công nghiệp tỉnh Quảng Ngãi cho biết: “Chủ đầu tư sẽ phối hợp chặt chẽ với các cấp chính quyền, địa phương, đơn vị tư vấn và nhà thầu để tổ chức thi công đúng tiến độ, bảo đảm chất lượng, an toàn và hiệu quả đầu tư, phấn đấu đưa dự án về đích theo đúng kế hoạch đã đề ra”.

Ở góc độ quản lý nhà nước, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi Nguyễn Ngọc Sâm nhấn mạnh, đây là dự án có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc hoàn thiện hạ tầng đô thị khu vực trung tâm tỉnh.

Ông yêu cầu các sở, ngành, địa phương phối hợp chặt chẽ trong suốt quá trình triển khai, nhất là công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng; đồng thời đề nghị chủ đầu tư quản lý nghiêm chất lượng, tiến độ và nguồn vốn, lựa chọn các giải pháp kỹ thuật tiên tiến, bảo đảm mỹ quan đô thị và tuân thủ đầy đủ các quy định pháp luật.

Khi hoàn thành, Dự án Hệ thống thu gom, xử lý nước mưa, nước thải lưu vực phía nam hạ lưu sông Trà Khúc được kỳ vọng sẽ giải quyết căn cơ bài toán ngập úng kéo dài nhiều năm tại đô thị trung tâm Quảng Ngãi, từng bước hoàn thiện hệ thống hạ tầng thoát nước theo quy hoạch, góp phần chỉnh trang đô thị, bảo vệ môi trường và đáp ứng mong mỏi lâu nay của người dân.