Sự kiện diễn ra nhân dịp kỷ niệm 50 năm thành lập Chương trình Thủy văn Liên chính phủ và 60 năm Chương trình Khoa học về nước của UNESCO. Trong bối cảnh khu vực Châu Á - Thái Bình Dương đối mặt với những thách thức ngày càng gay gắt do biến đổi khí hậu, khan hiếm nước và thiên tai, đây là diễn đàn hợp tác quan trọng giữa các nhà khoa học, cơ quan quản lý và đối tác quốc tế, góp phần thúc đẩy các sáng kiến chung vì một khu vực đảm an toàn về nước và có khả năng thích ứng biến đổi khí hậu.
Cuộc họp có sự hiện diện của Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành; ông Ito Naoki - Đại sứ Nhật Bản tại Việt Nam; bà Lê Thị Hồng Vân - Tổng Thư ký Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam; ông Jonathan W. Baker - Trưởng Đại diện UNESCO tại Việt Nam, cùng đại diện của 17 Ủy ban IHP quốc gia và Trung tâm Nước của UNESCO Khu vực châu Á - thái Bình Dương.
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành cho biết, sự kiện là dịp mở ra giai đoạn hợp tác mới trong quản lý và phát triển bền vững tài nguyên nước của khu vực. Ảnh: Trung Nguyên.
Thứ trưởng Lê Công Thành bày tỏ: Việt Nam vinh dự đăng cai tổ chức sự kiện trong năm đặc biệt, kỷ niệm 50 năm Chương trình Thủy văn liên chính phủ và 60 năm Khoa học Nước của UNESCO. Đây là dịp để các bên cùng nhìn lại những thành tựu nổi bật trong suốt chặng đường hợp tác nửa thế kỷ, đồng thời, mở ra giai đoạn hợp tác mới trong quản lý và phát triển bền vững tài nguyên nước của khu vực.
Tài nguyên nước không chỉ là yếu tố thiết yếu cho sự sống, mà còn là nền tảng cho phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh lương thực, an ninh năng lượng, an ninh môi trường. Tuy nhiên, chúng ta đang phải đối mặt với nhiều thách thức mới: biến đổi khí hậu, lũ lụt, hạn hán diễn biến phức tạp và khó lường; tốc độ đô thị hóa nhanh; tình trạng ô nhiễm nguồn nước và bất bình đẳng trong tiếp cận nước sạch.
Nhân dịp này, lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường kêu gọi các quốc gia cùng hợp tác chặt chẽ và hành động mạnh mẽ hơn, dựa trên tri thức khoa học, công nghệ hiện đại. Thứ trưởng nhấn mạnh, Việt Nam luôn là thành viên tích cực của Chương trình Thủy văn Liên chính phủ, thể hiện qua việc triển khai nhiều chương trình quốc gia về quản lý tổng hợp tài nguyên nước, tăng cường giám sát và cảnh báo thiên tai, cũng như thúc đẩy hợp tác quốc tế trong nghiên cứu và đào tạo về khoa học nước.
PGS.TS. Phạm Thị Thanh Ngà, Viện trưởng Viện Khoa học Khí tượng thủy văn và Biến đổi khí hậu - Chủ tịch Ban Chỉ đạo IHP khu vực Châu Á - Thái Bình Dương phát biểu tại sự kiện. Ảnh: Trung Nguyên.
Chủ tịch Ủy ban quốc gia IPH Việt Nam là PGS.TS. Phạm Thị Thanh Ngà, Viện trưởng Viện Khoa học Khí tượng thủy văn và Biến đổi khí hậu (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), đồng thời cũng là Chủ tịch Ban Chỉ đạo IHP khu vực Châu Á - Thái Bình Dương nhiệm kỳ 2025-2027.
PGS.TS Phạm Thị Thanh Ngà cho biết: Các căn cứ khoa học đã chỉ ra những thức về nước đang ngày càng trở nên phức tạp hơn dưới tác động của biến đổi khí hậu. Nhiều vấn đề vượt ra ngoài biên giới, đòi hỏi các giải pháp chung giữa các quốc gia. Trong bối cảnh này, Ủy ban Chỉ đạo IHP khu vực Châu Á - Thái Bình Dương tiếp tục đóng vai trò quan trọng - không chỉ là một cơ chế điều phối, mà còn trở thành diễn đàn để các nhà khoa học và chuyên gia cùng chia sẻ một mục tiêu chung: xây dựng một Châu Á - Thái Bình Dương đảm bảo an ninh nguồn nước và chống chịu biến đổi khí hậu.
Kỳ họp thứ 32 là dịp nhìn lại hành trình 50 năm của Chương trình UNESCO - IHP và vai trò, đóng góp của khu vực Châu Á – Thái Bình Dương trong thúc đẩy hợp tác khoa học về nước. Các quốc gia thành viên cũng thảo luận định hướng mới trong khuôn khổ Chiến lược IHP-IX giai đoạn 2022-2029, tập trung vào nghiên cứu, đổi mới và giáo dục vì một thế giới an toàn về nước.
Sự kiện diễn ra nhân dịp kỷ niệm 50 năm thành lập Chương trình Thủy văn Liên chính phủ và 60 năm Chương trình Khoa học về nước của UNESCO. Ảnh: IPH.
Ông Jonathan Baker, Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam nhấn mạnh: Châu Á - Thái Bình Dương đã đạt được những tiến bộ đáng kể trong việc xây dựng các hệ thống cảnh báo sớm về thủy văn, đánh giá tác động của tài nguyên nước đến hệ sinh thái, đánh giá nguồn nước ngầm và chia sẻ dữ liệu liên quan đến nước.
Đặc biệt, những năm gần đây, Việt Nam đã chủ động đầu tư và ưu tiên an ninh nguồn nước vì lợi ích của người dân. Đáng chú ý, Luật Tài nguyên nước năm 2023 đã đưa ra mô hình quản trị nước hiện đại, tích hợp, cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế, hòa nhập xã hội và sức khỏe hệ sinh thái. Điều này cũng phản ánh chính các nguyên tắc của IHP-IX: “Khoa học vì một thế giới an ninh nguồn nước trong một môi trường đang thay đổi”.
Đại diện UNESCO tái khẳng định cam kết hỗ trợ Việt Nam và các quốc gia khác trong khu vực đầu tư vào khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, cũng như thúc đẩy hợp tác quốc tế để giải quyết các thách thức mới nổi, chủ động bảo vệ nguồn nước cho các thế hệ mai sau.
Ông Ito Naoki, Đại sứ Nhật Bản tại Việt Nam nhấn mạnh yêu cầu thực tiễn phải kiểm soát lũ lụt dựa trên bằng chứng khoa học. Ảnh: Trung Nguyên.
Về tác động của biến đổi khí hậu, Đại sứ Nhật Bản Ito Naoki cho rằng điểm nổi bật chính là mưa lớn xảy ra thường xuyên hơn ở một số khu vực nhất định. Điển hình, bão Bualoi và bão Matmo đã đổ bộ vào Việt Nam vào cuối tháng 9, đầu tháng 10 vừa qua, gây ra mưa lớn và lũ lụt, đặc biệt là ở các khu vực phía Bắc và Bắc Trung Bộ. Mực nước dâng cao trong thời gian ngắn, đặc biệt tại đô thị đã gây thiệt hại thiệt hại nghiêm trọng.
Vai trò của IHP ngày càng lớn trong việc phân tích chu trình nước bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu và xác định các giải pháp quản lý tài nguyên nước, kiểm soát lũ lụt dựa trên bằng chứng khoa học. Điều này sẽ góp phần giảm thiểu rủi ro từ các thảm họa về nước trong tương lai.
Việt Nam đăng cai hội nghị lần này trong thời điểm quan trọng khi khu vực cần hợp tác chặt chẽ hơn bao giờ hết để ứng phó với biến đổi khí hậu. Trong diễn văn gửi tới cuộc họp, bà Lidia Brito, Trợ lý Tổng Giám đốc UNESCO phụ trách Khoa học tự nhiên nhấn mạnh: Quản lý nước không chỉ là vấn đề khoa học hay quản trị, mà còn là nền tảng của hợp tác, hiểu biết và hòa bình. Việt Nam đã triển khai theo cách tiếp cận này và đã góp phần thể hiện vai trò tiên phong của khu vực Châu Á - Thái Bình Dương trong việc hiện thực hóa tầm nhìn của Chương trình IHP thông qua quản trị và hợp tác dựa trên khoa học.
Các đại biểu tham chúc mừng sự kiện thành công tốt đẹp. Ảnh: Trung Nguyên.
Trong 3 ngày diễn ra sự kiện (21-23/10), các chuyên gia quốc tế và Việt Nam cùng chia sẻ, thảo luận tại nhiều phiên họp, hội thảo khoa học với các chủ đề: Thách thức về nước toàn cầu và khu vực; Giải pháp quản lý nước bền vững; Những tiến bộ khoa học kỹ thuật trong khoa học về nước; Cuộc họp chuyên môn về danh mục phân tích thủy văn (CHA); Cuộc họp Ban chỉ đạo IPH khu vực Châu Á - Thái Bình Dương lần thứ 32. Ngày làm việc cuối tập trung vào báo cáo quốc gia, chia sẻ từ mạng lưới UNESCO Water Family và định hướng hợp tác tương lai. Sự kiện kết thúc với chuyến tham quan Trung tâm Quan trắc Tài nguyên nước quốc gia (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) và Trạm quan trắc Tân Lập (Hà Nội).
Bên lề sự kiện, không gian triển lãm khoa học trưng bày các sáng kiến nổi bật trong bảo vệ và quản lý tài nguyên nước trong khu vực, trong đó có ba dự án của Nhóm các nhà khoa học trẻ Việt Nam đoạt giải UNESCO Water Challenge 2025. Đây là minh chứng cho năng lực sáng tạo và sự tham gia tích cực của thế hệ trẻ trong giải quyết các vấn đề nước.
Chương trình Thủy văn Liên chính phủ (IHP) của UNESCO thành lập vào năm 1975, là chương trình liên chính phủ duy nhất của Liên hợp quốc thúc đẩy hợp tác nghiên cứu quốc tế về thủy văn, quản lý tài nguyên nước, giáo dục và nâng cao năng lực về đánh giá, quản lý tài nguyên nước và phát triển bền vững.
Hàng năm, IHP khu vực châu Á – Thái Bình Dương sẽ tổ chức Cuộc họp thường niên Ban chỉ đạo IHP khu vực (RSC-AP) nhằm đánh giá việc triển khai chương trình tại khu vực. PGS.TS. Phạm Thị Thanh Ngà, Viện trưởng Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu hiện hiện là Chủ tịch của Ban chỉ đạo IHP RSC-AP nhiệm kỳ 2025-2027, đồng thời cũng là Chủ tịch nữ đầu tiên của Ban chỉ đạo Khu vực Châu Á và Thái Bình Dương trong lịch sử 50 năm.
