Ngày 21/10, Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) phối hợp với Văn phòng UNESCO tại Hà Nội tổ chức Hội thảo khoa học quốc tế "Khoa học và quản lý nước hướng đến phát triển bền vững trong điều kiện biến đổi khí hậu".
Sự kiện nằm trong khuôn khổ cuộc họp Ban Chỉ đạo Chương trình Thủy văn Liên chính phủ khu vực châu Á - Thái Bình Dương (IHP RSC-AP) lần thứ 32, do Việt Nam đăng cai tổ chức. Đây cũng là dịp kỷ niệm 50 năm Chương trình IHP và 60 năm Chương trình khoa học về nước của UNESCO - đánh dấu nhiều thập kỷ cam kết toàn cầu trong việc thúc đẩy nghiên cứu thủy văn, tăng cường hợp tác và thúc đẩy quản lý nước dựa trên khoa học.
Kết nối các giải pháp khu vực
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Thị Thanh Ngà, Viện trưởng Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu - Chủ tịch Ủy ban quốc gia IHP Việt Nam cho biết: Việt Nam vinh dự đăng cai hội thảo lần này trong thời điểm quan trọng khi khu vực cần hợp tác chặt chẽ hơn bao giờ hết để ứng phó với biến đổi khí hậu. Các chuyên gia của Việt Nam và quốc tế sẽ cùng thảo luận về những thách thức cấp bách về nước trên toàn cầu và khu vực, tìm hiểu các phương pháp quản lý bền vững và chia sẻ những đổi mới khoa học và kỹ thuật mới nhất.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Thị Thanh Ngà, Viện trưởng Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu - Chủ tịch Ủy ban quốc gia IHP Việt Nam phát biểu tại hội thảo. Ảnh: Trung Nguyên.
“Các cuộc thảo luận sẽ thúc đẩy quan hệ đối tác chặt chẽ hơn và tạo ra những hiểu biết thực tế, góp phần vào an ninh nguồn nước ở cả cấp quốc gia và khu vực. Chúng tôi cũng tin rằng khoa học, giáo dục và đổi mới sáng tạo sẽ là nền tảng cho một tương lai bền vững và an toàn về nước" - PGS.TS Phạm Thị Thanh Ngà nhấn mạnh.
Theo ông Jonathan W.Baker, Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam, hiện có khoảng 4 tỷ người trên thế giới đang phải sống trong điều kiện khan hiếm nước nghiêm trọng ít nhất một tháng mỗi năm và dự báo tình trạng này sẽ tiếp tục gia tăng trong tương lai. Đến năm 2050, khoảng 52% dân số toàn cầu sẽ sinh sống trong các khu vực căng thẳng về nước. Mặt khác, biến đổi khí hậu đang làm gia tăng cường độ của chu trình thủy văn - khiến lũ lụt, hạn hán và xâm nhập mặn xảy ra thường xuyên và nghiêm trọng hơn.
Ông Jonathan W.Baker, Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam phát biểu tại hội thảo. Ảnh: Trung Nguyên.
Trong bối cảnh này, Ban Chỉ đạo Chương trình Thủy văn Liên chính phủ khu vực châu Á - Thái Bình Dương đóng vai trò trung tâm trong việc kết nối những nỗ lực của các quốc gia, góp phần chuyển hóa những thành tựu ở cấp quốc gia thành sức mạnh và khả năng chống chịu chung của khu vực. Việt Nam - nước chủ nhà của sự kiện - đã thể hiện những đóng góp mạnh mẽ trong công tác quản lý và phát triển bền vững tài nguyên nước.
“UNESCO sẵn sàng đồng hành cùng Việt Nam để biến những tiến bộ khoa học hôm nay thành hành động bảo vệ nguồn nước cho các thế hệ mai sau”, ông Jonathan Baker khẳng định.
Việt Nam đối mặt với nhiều thách thức
Đề cập đến thách thức an ninh nguồn nước tại Việt Nam, Tiến sĩ Ngô Thị Thủy, Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu cho rằng, với đường bờ biển dài, dân cư đông, Việt Nam là một trong số những quốc gia chịu tác động mạnh nhất của biến đổi khí hậu trong tương lai. Theo số liệu thống kê, nhiệt độ trung bình tăng khoảng 0,89 độ C mỗi năm trong giai đoạn 1958-2018, trong khi lượng mưa năm tăng khoảng 2,1%, nước biển dâng khoảng 2,7mm/năm. Các hiện tượng cực đoan xảy ra ngày càng nhiều với cường độ mạnh hơn. Trong tương lai, theo kịch bản biến đổi khí hậu năm 2020, nhiệt độ trung bình sẽ tăng khoảng 1,2-2,3 độ C vào giữa thế kỷ và lượng mưa tăng khoảng 10-15%.
Cùng với biến đổi khí hậu, Việt Nam sẽ vẫn phải quyết những thách thức về nguồn tài nguyên nước phân bố không đều theo không gian và thời gian, suy giảm chất lượng nước, xâm nhập mặn, thay đổi chế độ bùn cát, nguồn tài nguyên nước phụ thuộc vào nước ngoài, tăng nhu cầu nước. Lũ lụt, hạn hán xảy ra càng nhiều và mạnh mẽ hơn, trong khi quản trị tài nguyên nước cũng đang còn nhiều vấn đề phải giải quyết để bảo đảm an ninh nguồn nước quốc gia.
Các chuyên gia Việt Nam và quốc tế tham gia hội thảo. Ảnh: Trung Nguyên.
Giáo sư Toshio Koike, Giám đốc điều hành ICHARM Nhật Bản đưa ra khuyến nghị cho Việt Nam: Biến đổi khí hậu thường gây các hiện tượng cực đoan, đặc biệt là mưa cường độ rất lớn trong thời gian ngắn. Do đó, ứng phó biến đổi khí hậu cần được nhìn nhận dưới góc độ làm sao để tận dụng được lượng nước dư thừa ấy thông qua các giải pháp về hạ tầng xã hội. Bên cạnh đó, cần tăng cường hợp tác giữa các bên liên quan, bao gồm cả chính quyền các địa phương, các nhà hoạch định chính sách và cộng đồng dân cư để cùng nhau quản lý tài nguyên nước. Vấn đề này đóng vai trò quan trọng trong tăng cường khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu tại mỗi địa phương cũng như trong tổng thể quốc gia.
Tại hội thảo, các đại biểu đã trao đổi, chia sẻ về các giải pháp quản lý rủi ro thiên tai, đổi mới trong sử dụng nước và ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong phân tích dữ liệu thủy văn; mô phỏng lũ lụt độ phân giải cao phục vụ quản lý rủi ro lũ lụt dựa vào cộng đồng, quản lý nước bền vững tại các quốc gia, đảo nhỏ...
Bên lề sự kiện, không gian triển lãm khoa học trưng bày các sáng kiến nổi bật trong bảo vệ và quản lý tài nguyên nước trong khu vực, trong đó có ba dự án của Nhóm các nhà khoa học trẻ Việt Nam đoạt giải UNESCO Water Challenge 2025 – minh chứng cho năng lực sáng tạo và sự tham gia tích cực của thế hệ trẻ trong giải quyết các vấn đề nước.
Ngày 22/10, Cuộc họp Ban Chỉ đạo Chương trình Thủy văn Liên chính phủ khu vực châu Á – Thái Bình Dương lần thứ 32 sẽ chính thức khai mạc tại Hà Nội. Sự kiện quy tụ 17 Ủy ban quốc gia Chương trình IHP thuộc Khu vực châu Á - thái Bình Dương, gần 100 chuyên gia quốc tế đến từ các quốc gia trong khu vực.
