Sáng 16/10, Bộ Nông nghiệp và Môi trường long trọng tổ chức Hội nghị đánh giá kết quả phát triển sản phẩm OCOP và du lịch nông thôn giai đoạn 2021-2025, định hướng giai đoạn 2026-2030, triển khai theo các Quyết định số 919/QĐ-TTg và 922/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng dự và chỉ đạo Hội nghị.
Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng dự và chỉ đạo Hội nghị. Ảnh: Khương Trung.
Phát biểu khai mạc hội nghị, Thứ trưởng Trần Thanh Nam gửi lời chào mừng và cảm ơn sự hiện diện của lãnh đạo các ban, bộ, ngành Trung ương; các địa phương; chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp và các chủ thể OCOP trên cả nước. Ông nhấn mạnh: việc tổ chức hội nghị lần này có ý nghĩa quan trọng nhằm tổng kết, đánh giá toàn diện kết quả thực hiện trong giai đoạn vừa qua, đồng thời định hướng cho chặng đường phát triển mới của Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) và du lịch nông thôn.
OCOP - động lực phát triển kinh tế nông thôn
Thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước về phát triển kinh tế nông thôn theo hướng nâng cao giá trị và bền vững, năm 2018, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chương trình mỗi xã một sản phẩm giai đoạn 2018–2020 (Quyết định số 490/QĐ-TTg). Đến năm 2022, chương trình tiếp tục được mở rộng giai đoạn 2021–2025 (Quyết định số 919/QĐ-TTg), đồng thời Thủ tướng cũng phê duyệt Chương trình phát triển du lịch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới (Quyết định số 922/QĐ-TTg). Đây là những nhiệm vụ trọng tâm nhằm phát huy tiềm năng, lợi thế về đặc sản, sản phẩm truyền thống, văn hóa và tri thức bản địa của các vùng miền trên cả nước.
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam phát biểu khai mạc Hội nghị. Ảnh: Khương Trung.
Sau hơn 7 năm triển khai Chương trình OCOP và 3 năm thực hiện Chương trình du lịch nông thôn, cả hai đã đạt được nhiều kết quả nổi bật. Đến tháng 9/2025, cả nước có gần 17.400 sản phẩm OCOP của hơn 9.300 chủ thể đạt từ 3 sao trở lên, tăng hơn 8.400 sản phẩm so với năm 2022, vượt chỉ tiêu đề ra tại Quyết định 919/QĐ-TTg. Bên cạnh đó, hơn 600 mô hình du lịch nông nghiệp, nông thôn đang hoạt động, tăng 235 mô hình so với năm 2022.
Các sản phẩm OCOP ngày càng đáp ứng tốt hơn các tiêu chuẩn về chất lượng, an toàn thực phẩm; bao bì, mẫu mã đa dạng, thân thiện với môi trường, phù hợp với thị trường trong nước và xuất khẩu. Nhận thức, năng lực của các chủ thể – đặc biệt là hợp tác xã và doanh nghiệp nhỏ, vừa – được nâng cao rõ rệt. Thương hiệu OCOP dần khẳng định vị thế trên thị trường nội địa và bước đầu vươn ra thế giới.
“Đánh thức” giá trị bản địa, hình thành hệ sinh thái kinh tế nông thôn đa giá trị
Theo Thứ trưởng Trần Thanh Nam, chương trình OCOP và du lịch nông thôn không chỉ mang lại kết quả về số lượng sản phẩm mà còn tạo ra những chuyển biến sâu sắc về tư duy và phương thức sản xuất ở khu vực nông thôn. Các mô hình kết hợp giữa trải nghiệm du lịch, tiêu thụ sản phẩm OCOP đang dần hình thành hệ sinh thái kinh tế nông thôn “đa giá trị”, nơi văn hóa bản địa, cảnh quan sinh thái được “đánh thức” và khai thác hiệu quả.
Toàn cảnh Hội nghị. Ảnh: Khương Trung.
Chương trình OCOP cũng góp phần chuyển đổi quy mô sản xuất nhỏ lẻ sang liên kết chuỗi giá trị, xây dựng vùng nguyên liệu ổn định; đồng thời thúc đẩy phong trào khởi nghiệp, phát triển ngành nghề, dịch vụ thương mại nông thôn. Đặc biệt, chương trình đã mở ra hướng phát triển sinh kế mới cho vùng khó khăn, vùng dân tộc thiểu số, phụ nữ nông thôn.
Thống kê cho thấy, 60,7% chủ thể OCOP đạt từ 3 sao trở lên có doanh thu tăng bình quân 17,6%/năm; 42,3% mở rộng quy mô lao động; 40% chủ thể là phụ nữ; và 19,6% là người dân tộc thiểu số tại khu vực miền núi, khó khăn.
Thứ trưởng Trần Thanh Nam nhận định: “Các Quyết định 919 và 922 của Thủ tướng Chính phủ đã tạo bước đột phá trong phát triển kinh tế nông thôn từ quy mô sản xuất, chất lượng sản phẩm đến giá trị gia tăng và thương hiệu nông sản.”
Định hướng giai đoạn mới: Nâng chất, sáng tạo, phát triển bền vững
Bước vào giai đoạn 2026–2030, trong bối cảnh đất nước đẩy mạnh chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, phát triển kinh tế tư nhân và hướng tới mục tiêu tăng trưởng xanh, giảm phát thải, Thứ trưởng Trần Thanh Nam cho rằng OCOP cần chuyển mình mạnh mẽ.“Chúng ta không thể chỉ chú trọng vào số lượng, mà phải tập trung vào chất lượng, giá trị bền vững, thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong phát triển sản phẩm, đồng thời hoàn thiện hành lang pháp lý để các ngành hàng có lợi thế của Việt Nam phát triển,” Thứ trưởng nhấn mạnh.
Ông cho biết, Bộ Nông nghiệp và Môi trường mong muốn lắng nghe các ý kiến, kinh nghiệm thực tiễn và giải pháp cụ thể từ các bộ, ngành, địa phương, chuyên gia, doanh nghiệp và các chủ thể OCOP để làm cơ sở định hướng cho giai đoạn phát triển tiếp theo.
Báo cáo kết quả về phát triển sản phẩm OCOP và du lịch nông thôn giai đoạn 2021-2025, định hướng giai đoạn 2026-2030, ông Ngô Trường Sơn, Chánh văn phòng Điều phối Nông thôn mới Trung ương thông tin: Sau hơn 5 năm triển khai Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) giai đoạn 2021–2025, Việt Nam đã hình thành mạng lưới sản phẩm đặc trưng mang dấu ấn vùng miền, trở thành động lực mới cho phát triển kinh tế nông thôn và du lịch cộng đồng.
Ông Ngô Trường Sơn, Chánh văn phòng Điều phối Nông thôn mới Trung ương. Ảnh: Khương Trung.
Nếu giai đoạn đầu (2018–2020) thiên về số lượng, thì từ năm 2021, chương trình OCOP đã chuyển mạnh sang nâng cao chất lượng, truy xuất nguồn gốc và phát triển chuỗi giá trị. Nhiều địa phương đã hình thành cụm sản phẩm OCOP gắn với vùng nguyên liệu, phát huy lợi thế bản địa, tiêu biểu như chè Tân Cương (Thái Nguyên), cà phê Buôn Ma Thuột, mắm Tân Phú Đông hay sâm Ngọc Linh.
Song song, các tỉnh đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý, quảng bá sản phẩm: hơn 4.000 sản phẩm OCOP đã có mã QR truy xuất nguồn gốc, gần 3.000 sản phẩm được đưa lên sàn thương mại điện tử như Postmart, Voso, Shopee, Lazada.
Một điểm nhấn nổi bật trong giai đoạn này là sự kết hợp giữa OCOP và phát triển du lịch nông thôn. Đến năm 2025, cả nước có hơn 2.000 điểm du lịch cộng đồng, làng nghề, nông trại sinh thái được hình thành, trong đó 60% có ít nhất một sản phẩm OCOP đặc trưng địa phương phục vụ du khách.
Thứ trưởng Võ Văn Hưng thăm các gian hàng OCOP. Ảnh: Khương Trung.
Các mô hình nổi bật như du lịch cộng đồng bản Lác, du lịch làng nghề gốm Bát Tràng, vườn cây ăn trái Cái Bè hay chợ nông sản OCOP ở Sa Pa, Bắc Hà đã chứng minh hiệu quả “hai chiều”: vừa tăng doanh thu cho người dân, vừa nâng cao trải nghiệm văn hóa, ẩm thực bản địa cho du khách.
Theo thống kê, doanh thu từ du lịch gắn với OCOP và làng nghề đạt trên 25.000 tỷ đồng/năm, chiếm khoảng 15% tổng giá trị sản xuất của khu vực nông thôn. Nhiều sản phẩm OCOP đã vượt ra khỏi biên giới quốc gia, khẳng định chỗ đứng trên thị trường quốc tế. Các mặt hàng như gạo ST25, cà phê rang xay, hạt điều, mật ong rừng, tinh dầu quế, chè thảo mộc đã có mặt tại hơn 60 quốc gia, đóng góp tích cực vào kim ngạch xuất khẩu nông sản.
Thứ trưởng Trần Thanh Nam thăm các gian hàng OCOP. Ảnh: Khương Trung.
Đáng chú ý, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã phối hợp với Bộ Công Thương và các đại sứ quán Việt Nam ở nước ngoài để xây dựng thương hiệu OCOP quốc gia, hỗ trợ chuẩn hóa bao bì, tem nhãn, tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, đồng thời thúc đẩy các chuỗi giá trị xanh, hữu cơ, tuần hoàn.
Dù đạt nhiều kết quả tích cực, ông Sơn cũng thẳng thắn nhìn nhận chương trình OCOP vẫn đối mặt không ít thách thức: chất lượng sản phẩm chưa đồng đều, năng lực quản trị của các chủ thể còn hạn chế, công tác quảng bá, xúc tiến thương mại ở nhiều địa phương còn yếu. Một số sản phẩm chưa có chiến lược thị trường dài hạn, dẫn đến “trùng lặp, bão hòa, khó tiêu thụ”.
Bên cạnh đó, nguồn lực ngân sách dành cho hỗ trợ OCOP ở một số tỉnh miền núi, vùng sâu còn hạn chế, khiến việc đầu tư máy móc, cải tiến mẫu mã chưa được đồng bộ.
Giai đoạn 2026–2030, ông Sơn thông tin, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đặt mục tiêu mỗi xã có ít nhất một sản phẩm OCOP đặc trưng, phấn đấu đến năm 2030 có 20.000 sản phẩm OCOP 3 sao trở lên, trong đó 150 sản phẩm đạt chuẩn 5 sao quốc gia.
Định hướng trọng tâm là chuyển từ OCOP “theo sản phẩm” sang OCOP “theo vùng và chuỗi giá trị”, lấy khoa học – công nghệ và chuyển đổi số làm trụ cột. Cùng với đó, phát triển du lịch nông thôn thông minh, xanh và bản sắc, gắn với mục tiêu “mỗi làng một điểm đến, mỗi sản phẩm một câu chuyện”.
Bộ cũng đề xuất thành lập Trung tâm Xúc tiến và Đổi mới sáng tạo OCOP Việt Nam, đóng vai trò cầu nối giữa nhà sản xuất – nhà khoa học – doanh nghiệp – thị trường, thúc đẩy thương mại hóa sản phẩm và hợp tác quốc tế.
Từ một chương trình kinh tế nông thôn, OCOP đang trở thành biểu tượng của bản sắc Việt Nam, kết nối giá trị truyền thống với hiện đại, góp phần quan trọng vào thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021–2025, hướng tới phát triển nông thôn xanh, sinh thái, hạnh phúc.
