Quảng Ngãi: Xử lý dứt điểm hơn 300 vụ vi phạm công trình thủy lợi

Vi phạm gia tăng, đe dọa an toàn hệ thống thủy lợi

Theo Chi cục Thủy lợi tỉnh Quảng Ngãi, địa phương có hơn 1.400 công trình thủy lợi đang hoạt động, cung cấp nước tưới cho hơn 111.000 ha cây trồng và hơn 14,6 triệu m3 nước thô phục vụ sinh hoạt, công nghiệp, góp phần quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Những năm gần đây, hệ thống thủy lợi của tỉnh Quảng Ngãi đang phải đối mặt với áp lực ngày càng lớn từ tình trạng xâm phạm hành lang bảo vệ công trình. Nhiều đoạn kênh, mương, đập bị lấn chiếm, xây dựng trái phép, gây cản trở dòng chảy, đe dọa trực tiếp đến an toàn công trình cũng như công tác điều tiết nước trong mùa mưa bão. Đây không phải là vấn đề mới nhưng đã trở nên phức tạp và kéo dài nhiều năm, bất chấp các cơ quan chức năng liên tục tăng cường kiểm tra, xử lý.

Theo thống kê của Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Quảng Ngãi, chỉ từ năm 2023 đến nay, đơn vị đã ghi nhận 325 vụ vi phạm hành lang bảo vệ công trình thủy lợi. Trong số này, mới có 30 trường hợp được xử lý tháo dỡ, chiếm 9,2% tổng số vụ vi phạm; gần 300 trường hợp còn lại vẫn đang trong quá trình phối hợp giữa đơn vị quản lý và chính quyền địa phương để giải quyết.

Các điểm nóng vi phạm chủ yếu tập trung trên các tuyến kênh lớn như kênh chính Nam, kênh Nam Sông Vệ (đoạn qua Trà Giang, Nghĩa Giang, Nghĩa Hành, Đức Phổ) cùng nhiều tuyến kênh cấp I như N2, N4, NVC16, N8, N10 và khu vực đập ngăn mặn An Quang.

Ông Hà Thế Vinh, Giám đốc Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Quảng Ngãi cho biết: “Tình trạng xâm phạm hành lang bảo vệ công trình thủy lợi trên địa bàn tỉnh diễn biến rất phức tạp, gây cản trở dòng chảy, đe dọa an toàn công trình. Nếu không xử lý dứt điểm, hệ thống thủy lợi sẽ mất khả năng vận hành ổn định trong các tình huống mưa bão, hạn hán hay thiên tai”.

Các hành vi vi phạm diễn ra đa dạng: từ dựng mái che, xây cầu qua kênh, trồng cây lâu năm, dựng hàng rào, xây công trình phụ, chuồng trại… cho đến xả thải trực tiếp xuống lòng dẫn. Nhiều trường hợp còn đổ rác, bê tông hóa mặt kênh để sử dụng cho mục đích cá nhân.

“Nguyên nhân sâu xa của thực trạng này bắt nguồn từ nhiều phía. Một bộ phận người dân còn hạn chế ý thức chấp hành pháp luật, tự ý sử dụng đất thuộc hành lang bảo vệ công trình để sinh sống hoặc sản xuất. Ở một số địa phương, chính quyền còn cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất chồng lấn lên hành lang bảo vệ kênh mương, khiến việc xử lý gặp nhiều khó khăn.

Cùng với đó, công tác cắm mốc chỉ giới hành lang vẫn chưa hoàn tất, gây lúng túng khi xác định ranh giới xử lý vi phạm. Đặc biệt, đơn vị quản lý hệ thống thủy lợi hiện không có thẩm quyền xử phạt hành chính, chỉ có thể lập biên bản và kiến nghị địa phương xử lý, dẫn đến tình trạng phát hiện được nhưng không xử lý triệt để”, ông Vinh nói.

Đồng bộ nhiều giải pháp để đảm bảo an toàn công trình

Ông Võ Đoàn, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi tỉnh Quảng Ngãi cho biết: “Hệ thống công trình thủy lợi đóng vai trò then chốt trong bảo đảm an ninh nguồn nước, ổn định sản xuất nông nghiệp, dân sinh và phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Vì vậy, bảo vệ hành lang công trình cũng chính là bảo vệ nguồn sống và sinh kế của hàng trăm nghìn hộ dân”.

Vì vậy, song song với đầu tư xây dựng, tỉnh Quảng Ngãi cũng đặc biệt chú trọng công tác quản lý, bảo vệ công trình. Ngành thủy lợi tỉnh này đã tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các trường hợp lấn chiếm, xây dựng trái phép; đẩy mạnh tuyên truyền pháp luật và tập huấn nghiệp vụ cho lực lượng quản lý cơ sở. Đồng thời bố trí kinh phí đền bù, giải phóng mặt bằng, cắm mốc phạm vi bảo vệ cụm đầu mối, khu vực lòng hồ và hệ thống kênh để quản lý hiệu quả hơn.

Ông Hà Thế Vinh, Giám đốc Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Quảng Ngãi cho biết, nhằm để các công trình vận hành hiệu quả, đơn vị đã chủ động phối hợp với chính quyền cơ sở tăng cường kiểm tra, lập biên bản vi phạm cũng như tuyên truyền, vận động người dân tự tháo dỡ công trình xây dựng trái phép. Nhiều trường hợp sau khi được vận động đã tự nguyện khắc phục, trả lại hành lang bảo vệ. Tuy vậy, công tác xử lý vẫn chưa đạt hiệu quả mong muốn do thiếu sự vào cuộc đồng bộ của chính quyền cơ sở và vướng mắc pháp lý về thẩm quyền.

“Để khắc phục bất cập, chúng tôi đã kiến nghị UBND tỉnh, Sở Nông nghiệp và Môi trường chỉ đạo các địa phương tăng cường phối hợp, xử lý dứt điểm các trường hợp vi phạm tồn đọng. Chúng tôi cũng kiến nghị tỉnh quy định rõ trách nhiệm của chính quyền cấp xã trong việc ngăn chặn vi phạm mới phát sinh, đẩy nhanh tiến độ cắm mốc, bàn giao hành lang bảo vệ cho địa phương quản lý”, ông Vinh nói.

Cùng với đó, một giải pháp đột phá mà Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Quảng Ngãi đang được tính đến là ứng dụng công nghệ số trong quản lý. Công ty đề xuất triển khai hệ thống bản đồ số, công nghệ GIS để giám sát, phát hiện sớm hành vi xâm phạm. Hệ thống này giúp cơ quan quản lý cập nhật kịp thời hiện trạng, từ đó có biện pháp ngăn chặn và xử lý hiệu quả. Song song đó, công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về thủy lợi cũng cần được đẩy mạnh, đặc biệt ở các khu dân cư dọc kênh, đập, hồ chứa, nơi nguy cơ vi phạm cao.

"Chúng tôi kiến nghị với UBND tỉnh xem xét, bố trí kinh phí để cắm mốc chỉ giới, lắp đặt biển báo, tháo dỡ vi phạm và phục hồi hiện trạng công trình; đồng thời hỗ trợ kinh phí kiểm tra, giám sát định kỳ. Khi các giải pháp này được triển khai đồng bộ, từ quản lý hành lang, xử lý vi phạm, đến tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng, công tác bảo vệ hệ thống thủy lợi sẽ đi vào nền nếp, đảm bảo an toàn, ổn định phục vụ sản xuất và dân sinh", ông Hà Thế Vinh, Giám đốc Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Quảng Ngãi thông tin.