'Khai tử' đồi chè cổ thụ Biển Hồ

Đã từ lâu, đồi chè cổ thụ Biển Hồ hàng trăm ha tại xã Nghĩa Hưng, huyện Chư Păh là một trong những điểm thu hút đông đảo khách du lịch mỗi khi đến phố núi tỉnh Gia Lai. Tuy nhiên, từ đầu năm 2025, đồi chè cổ thụ Biển Hồ đã bị Công ty Cổ phần chè Biển Hồ phá bỏ để chuyển qua trồng cây cà phê.

Đồi chè chỉ còn trong ký ức

Những ngày cuối tháng 5/2025, cơn mưa lất phất khiến con đường đi vào đồi chè cổ thụ Biển Hồ càng thêm vắng bóng người qua lại. Hiện đồi chè cổ thụ đã được san ủi, đào hố trồng cà phê. Những vườn cà phê dần hiện lên khiến không ít người dân và du khách tiếc nuối về một đồi chè cổ thụ hàng trăm năm tuổi, xanh mướt thủa nào đã không còn.

Được biết, đồi chè cổ thụ Biển Hồ được trồng từ những năm 1925 do người Pháp quản lý. Sau giải phóng, đồi chè này được chuyển giao cho Liên hiệp các Xí nghiệp công - nông Chè Việt Nam quản lý. Sau đó, đồi chè nhiều lần được đổi tên thành Nông trường Chè Biển Hồ, Công ty Chè Biển Hồ, Công ty TNHH MTV Chè Biển Hồ… Đến năm 2018, thực hiện cổ phần hóa và đổi tên thành Công ty Cổ phần Chè Biển Hồ.

Để hiểu rõ hơn về câu chuyện đồi chè cổ thụ Biển Hồ bị phá bỏ để trồng cà phê, chúng tôi đã tìm đến ông P.V.Đ. (thôn 5, xã Nghĩa Hưng, huyện Chư Păh), một trong những người gắn bó rất lâu với đồi chè nơi đây.

Với giọng buồn bã, ông Đ. cho biết, ngay khi doanh nghiệp đưa máy móc, nhân công vào san ủi đồi chè cổ thụ, nhiều người dân đã không đồng tình cho phá bỏ. Tuy nhiên, sau đó nghe doanh nghiệp phân tích về những lợi ích của việc phát triển kinh tế khi trồng cà phê, những hộ dân nhận được khoán đã chấp nhận.

Mặc dù vậy, đối với những thế hệ gắn bó với đồi chè từ sau ngày giải phóng đến nay, gần như ai cũng cảm thấy buồn và tiếc nuối cho một vùng chè nổi tiếng qua bao đời đã không còn nữa.

“Nhìn tổng thể chung về lợi ích kinh tế, đồi chè cổ thụ Biển Hồ vốn là khu du lịch nổi tiếng được nhiều du khách khắp mọi miền đến tham quan, nhờ đó đóng góp rất nhiều cho ngân sách nhà nước. Còn hiện tại, việc phá bỏ đồi chè để trồng cà phê chỉ mang tính cục bộ và có lợi cho doanh nghiệp”, ông Đ. chia sẻ.

Ông Đ. cũng cho biết, trước khi thực hiện cổ phần hóa, bản thân ông và nhiều người dân nơi đây được biết, công ty đã cam kết với UBND tỉnh Gia Lai giữ nguyên hiện trạng đồi chè, nhưng không hiểu sao vẫn bị phá bỏ.

Trước những thông tin lùm xùm xung quanh việc phá bỏ đồi chè cổ thụ trồng cà phê, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Gia Lai (nay Sở Nông nghiệp và Môi trường) đã kiểm tra thực tế và cho thấy, việc Công ty Cổ phẩn chè Biền Hồ tự phá bỏ vườn chè để trồng cà phê trong khi chưa có chủ trương của UBND tỉnh cho phép là trái với quy định.

Sau đó, Sở Nông nghiệp và Mô trường tỉnh Gia Lai đề nghị Công ty Cổ phần chè Biển Hồ dừng các hoạt động phá bỏ vườn chè tại xã Nghĩa Hưng, chờ ý kiến chỉ đạo của UBND tỉnh Gia Lai. Đồng thời, đề nghị UBND huyện Chư Păh và UBND xã Nghĩa Hưng kiểm tra, giám sát, ngăn chặn việc công ty tự ý chuyển đổi cây trồng trái quy định của pháp luật.

Ngay sau đó, Công ty Cổ phần chè Biển Hồ đã có văn bản phúc đáp gửi Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Gia Lai khi cho rằng, mục đích cổ phần hóa doanh nghiệp nhằm quản lý, sử dụng có hiệu quả các nguồn lực về vốn, đất đai, cơ sở vật chất và nhân lực. Qua đó, đảm bảo hài hòa giữa lợi ích nhà nước, doanh nghiệp và người lao động.

Đối chiếu lại các quy định, việc công ty chuyển đổi cây trồng đúng với phương án sử dụng đất, sử dụng lao động, phương án cổ phần hóa đã được UBND tỉnh Gia Lai phê duyệt. Vậy cơ sở nào, quy định nào mà Sở Nông nghiệp và Môi trường nói công ty tự ý chuyển đổi cây trồng là trái quy định pháp luật?

Trả lời trong văn bản phúc đáp, Công ty Cổ phần chè Biển Hồ có ghi: “Việc Sở Nông nghiệp và Môi trường có văn bản đề nghị công ty tạm dừng và chỉ đạo cơ quan chức năng ngăn chặn hoạt động phá bỏ vườn chè đã làm ảnh hưởng đến tâm lý của người lao động nhận khoán và ảnh hưởng đến kế hoạch sản xuất kinh doanh của công ty”.

Doanh nghiệp tự ý chuyển đổi trái quy định

Theo báo cáo của Công ty Cổ phần chè Biển Hồ, mới đây việc sản xuất chè không còn hiệu quả, người lao động khó khăn, doanh nghiệp không có lợi nhuận.

Do đó, công ty thực hiện chuyển đổi để tăng hiệu quả sử dụng đất, hiệu quả kinh tế, nâng cao thu nhập cho công ty và người lao động. Công ty đề xuất chuyển đổi hơn 236ha (diện tích đã bị phá bỏ) đất trồng chè sang trồng cà phê, giữ lại diện tích chè cổ thụ phục vụ cảnh quan và du lịch là hơn 62ha.

Trước sự việc này, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Gia Lai cho biết, diện tích chè vừa chuyển đổi sang trồng cà phê là do UBND tỉnh phê duyệt phương án sử dụng đất vào mục đích sản xuất kinh doanh cây chè. Chính vì vậy, việc chuyển đổi này phải báo cáo và xin ý kiến chỉ đạo của UBND tỉnh Gia Lai.

Tuy nhiên, theo kế hoạch triển khai thực hiện đề án phát triển cây công nghiệp chủ lực đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh Gia Lai có giải pháp rà soát các diện tích cây chè kém hiệu quả chuyển sang cây trồng có giá trị kinh tế cao hơn.

Với lý do đó, Sở Nông nghiệp và Mô trường đã đề xuất UBND tỉnh Gia Lai xem xét cho phép Công ty Cổ phần chè Biển Hồ được chuyển đổi diện tích hơn 236ha trồng chè kém hiệu quả sang trồng cây cà phê. Đối với diện tích chè cổ thụ hơn 62ha gắn với cảnh quan du lịch như: Hàng thông trăm tuổi, Chùa Bửu Minh, hồ Ya Lũ… thì giữ lại.

Đối với việc giao nhận khoán, Sở Nông nghiệp và Môi trường đề nghị công ty làm việc với các hộ dân để đồng thuận việc chuyển đổi sang trồng cà phê, giải quyết lao động và bảo đảm an sinh xã hội.

Ông Đoàn Ngọc Có, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Gia Lai cho biết, về nguyên tắc công ty đã thực hiện cổ phần hóa nên buộc phải cho triển khai nhưng phải tuân thủ theo đúng quy định pháp luật. Về phía địa phương chỉ giữ lại phần diện tích chè gắn với thương hiệu du lịch của tỉnh Gia Lai.

“Cái nào hiệu quả thì công ty làm, nhưng phải tuân thu theo quy định pháp luật. Nghĩa là việc chuyển đổi từ cây chè sang trồng cà phê phải có chủ trương từ UBND tỉnh Gia Lai thì mới được phép triển khai và khi đó sẽ đưa vào kế hoạch chuyển đổi cây trồng trên địa bàn tỉnh theo đúng Luật Trồng trọt. Tuy nhiên, trước đó công ty đã tự ý làm, như vậy là sai quy định”, ông Có chia sẻ.