Giữa bạt ngàn núi rừng Tây Bắc, xã Phong Dụ Thượng, tỉnh Lào Cai hiện lên như một bức tranh thủy mặc khổng lồ, nơi thiên nhiên hoang sơ hòa quyện cùng bản sắc văn hóa độc đáo của đồng bào các dân tộc Tày, Dao, Mông. Không ồn ào, sôi động, mảnh đất này đang âm thầm chuyển mình, đánh thức những tiềm năng du lịch đặc trưng để hiện thực hóa giấc mơ về một sinh kế bền vững cho người dân vùng cao.
Xã Phong Dụ Thượng có nhiều tiềm năng phát triển du lịch chưa được khai mở. Ảnh: Thanh Tiến.
Cảnh sắc thiên nhiên kỳ vĩ và độc đáo
Xã Phong Dụ Thượng là một xã vùng cao với diện tích tự nhiên hơn 195 km2 và dân số gần 7.000 người. Được thiên nhiên ưu ái ban tặng khí hậu trong lành, mát mẻ quanh năm cùng địa hình đồi núi trập trùng, nơi đây sở hữu những vẻ đẹp mà bất cứ khách du lịch mê trải nghiệm nào cũng khao khát khám phá.
Điểm nhấn đầu tiên trong hành trình về Phong Dụ Thượng chính là quần thể ruộng bậc thang ở thôn Khe Táu. Cách trung tâm xã khoảng 7km, những thửa ruộng bậc thang nơi đây được ví như công trình nghệ thuật kỳ vĩ bên vách núi bởi đôi bàn tay cần mẫn của đồng bào Mông. Vào mùa nước đổ, Khe Táu lấp lánh như những chiếc gương trời khổng lồ. Nhưng đẹp nhất là khi thu sang, cả không gian bừng sáng bởi sắc vàng của lúa chín. Những thửa ruộng bậc thang xếp tầng, uốn lượn như dải lụa mềm vắt ngang trời, hòa cùng làn sương sớm bảng lảng tạo nên vẻ đẹp nao lòng giống như một Danh thắng Ruộng bậc thang Mù Cang Chải thu nhỏ. Đây không chỉ là nơi canh tác, mà đã trở thành điểm check-in lý tưởng cho du khách yêu nhiếp ảnh và thiên nhiên.
Những thửa ruộng bậc thang ở thôn Khe Táu mùa nước đổ. Ảnh: Thanh Tiến.
Rời Khe Táu, du khách có thể tìm về thôn Cao Sơn để đắm mình trong dòng suối khoáng nóng tự nhiên, món quà vô giá của tạo hóa. Với nhiệt độ ổn định từ 60 - 70 độ C, dòng nước bốc hơi mỏng manh giữa rừng già được ví như "mạch nguồn chữa lành", giúp xua tan mệt mỏi sau những chặng đường trekking dài. Điều đáng quý là hệ thống suối khoáng này vẫn còn giữ được nét nguyên sơ, chưa bị thương mại hóa.
Bên cạnh đó, những thác nước như Khe Ban (thôn Bản Lùng), Khe Mạng (thôn Khe Mạng) với dòng nước trong xanh, mát lạnh chảy ra từ rừng nguyên sinh cũng là những mảnh ghép hoàn hảo cho bức tranh du lịch sinh thái của Phong Dụ Thượng.
Bản sắc văn hóa các dân tộc là linh hồn của du lịch cộng đồng
Nếu thiên nhiên là phần xác thì văn hóa chính là phần hồn tạo nên sức hút của Phong Dụ Thượng. Cộng đồng người Tày, Dao, Mông nơi đây vẫn giữ gìn gần như nguyên vẹn các phong tục tập quán truyền thống.
Vào những ngày đầu xuân (14, 15 tháng Giêng), Lễ hội Lồng Tồng (xuống đồng) của người Tày lại rộn ràng tiếng trống, tiếng chiêng, gửi gắm ước vọng về một năm mưa thuận gió hòa. Dịp Quốc khánh 2/9, xã lại tưng bừng tổ chức Ngày hội "Sắc màu văn hóa các dân tộc".
Các dịp lễ hội của người dân trong xã luôn thu hút đông đảo du khách trải nghiệm. Ảnh: Thanh Tiến.
Tại đây, du khách được hòa mình vào không gian nghệ thuật đặc sắc với điệu múa khăn then, múa khèn, múa gậy sênh tiền; hay thử sức với các trò chơi dân gian sôi động như ném còn, đẩy gậy, đi cà kheo. Đặc biệt, Hội thi ẩm thực là nơi tinh hoa của núi rừng hội tụ. Những mâm cỗ được chế biến từ sản vật địa phương như cá suối, măng rừng, gà đồi, xôi ngũ sắc... không chỉ ngon miệng mà còn được trình bày sáng tạo, kể câu chuyện về đời sống của bà con bản địa.
Nhận thấy tiềm năng to lớn từ mảnh đất quê hương, nhiều hộ dân tại Phong Dụ Thượng đã bắt đầu thay đổi tư duy, mạnh dạn đầu tư làm du lịch cộng đồng.
Chúng tôi ghé thăm mô hình homestay của ông Nông Văn Lỉnh tại thôn Cao Sơn. Là người tiên phong làm du lịch tại thôn, ông Lỉnh chia sẻ: "Trước mắt, gia đình tôi tập trung đầu tư vào nơi ăn, nghỉ thật chu đáo. Hiện tại, homestay đã có 2 nhà sàn theo kiến trúc truyền thống người Tày, quy mô 8 phòng ngủ, có thể đón khoảng 30 khách lưu trú và phục vụ ăn uống. Tôi cũng trồng thêm hoa tam giác mạch, hoa sao nhái để tạo cảnh quan cho khách chụp ảnh".
Người dân bắt đầu xây dựng homestay đón khách du lịch. Ảnh: Thanh Tiến.
Dù lượng khách hiện tại còn khiêm tốn do giao thông chưa thực sự thuận lợi, nhưng ông Lỉnh vẫn giữ vững niềm tin vào tương lai. Ông Lỉnh mong muốn khi tuyến đường kết nối Mù Cang Chải - Sơn La được thông suốt, Phong Dụ Thượng sẽ trở thành điểm dừng chân lý tưởng cho khách du lịch từ Hà Nội và các tỉnh lân cận.
Không chỉ chú trọng cơ sở vật chất, ông Lỉnh còn đau đáu nỗi niềm bảo tồn văn hóa. Hiện ông đang đang sưu tầm các nông cụ, nhạc cụ cổ như đàn tính, đàn nhị... để trưng bày. Khách đến đây không chỉ để ngủ, mà còn để hiểu về đời sống ngày xưa của người Tày bản địa.
Gỡ nút thắt hạ tầng, kiến tạo sinh kế bền vững
Dù sở hữu tiềm năng lớn, nhưng con đường phát triển du lịch của Phong Dụ Thượng còn gặp nhiều trở ngại. Trao đổi với chúng tôi, ông Lê Văn Quyền, Phó Chủ tịch UBND xã thẳng thắn nhìn nhận những hạn chế: "Cơ sở hạ tầng, đặc biệt là giao thông vào các điểm du lịch như ruộng bậc thang Khe Táu còn rất khó khăn, nhất là vào mùa mưa. Hệ thống biển chỉ dẫn, bãi đỗ xe và các dịch vụ bổ trợ còn thiếu thốn".
Để giải bài toán này, chính quyền xã đã xây dựng một lộ trình phát triển bài bản, ưu tiên các giải pháp đồng bộ. Theo đó, xã định hướng phát triển đa dạng các loại hình như du lịch sinh thái, trải nghiệm nông nghiệp và văn hóa cộng đồng.
Suối nước nóng ở thôn Cao Sơn còn hoang sơ. Ảnh: Thanh Tiến.
Những sản phẩm du lịch cụ thể đang được hình thành như tour "Một ngày làm nông dân ở Phong Dụ Thượng", "Khám phá bản sắc người Tày – Dao", hay các hoạt động cắm trại, tắm suối.
Song song với việc kêu gọi đầu tư hạ tầng, xã đặc biệt chú trọng đến yếu tố con người. Địa phương phối hợp với các cơ quan chức năng mở các lớp tập huấn nghiệp vụ homestay về kỹ năng đón tiếp, vệ sinh an toàn thực phẩm, giao tiếp ứng xử. Xã cũng khuyến khích thành lập các tổ hợp tác du lịch để thống nhất giá cả, chia sẻ nguồn khách và nâng cao chất lượng dịch vụ.
"Mục tiêu của chúng tôi là phát triển du lịch nhưng không đánh đổi môi trường và văn hóa. Du lịch phải trở thành sinh kế bền vững, giúp người dân làm giàu ngay trên mảnh đất của mình, đồng thời là động lực để thế hệ trẻ gìn giữ bản sắc dân tộc", ông Quyền cho biết thêm.
Tin rằng, với sự ưu đãi của thiên nhiên và hướng đi đúng đắn của chính quyền cùng sự đồng lòng của người dân, "viên ngọc thô" này sẽ sớm phát triển, trở thành điểm đến không thể bỏ qua trên bản đồ du lịch Lào Cai.
