Ban Tổ chức dâng hương cầu nguyện quốc thái dân an. Ảnh: Hữu Tình.
Chùa Quỳnh Lâm tọa lạc trên núi nhỏ Tiên Du, tại phường Tràng An, thành phố Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh. Chùa thuộc Khu Di tích Quốc gia đặc biệt nhà Trần tại Đông Triều.
Chùa Quỳnh Lâm kết nối với chùa Am - Ngọa Vân, chùa Hồ Thiên (Đông Triều), cùng Vĩnh Nghiêm thuộc Bắc Giang, Sùng Nghiêm thuộc Hải Dương tạo thành hệ thống chùa chiền của Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử.
Theo các di văn, chùa Quỳnh Lâm được khởi dựng từ triều Lý, có tượng Di lặc lớn bằng đồng cao sáu trượng (khoảng 20 mét) nổi tiếng một thời. Đến thời Trần, do có vị trí là cửa ngõ kết nối trung tâm Phật giáo Yên Tử, Ngọa Vân, Hồ Thiên với các ngôi chùa khác trong vùng và các chùa ở vùng đồng bằng Bắc bộ, chùa Quỳnh Lâm được mở rộng, đầu tư xây dựng thành một trung tâm Phật giáo. Từ đó, nơi đây được coi là "trường đại học" Phật giáo đầu tiên tại Việt Nam.
Chư tôn, đức tăng, đại biểu chính quyền và du khách thập phương tham dự. Ảnh: Hữu Tình.
Vào năm 1329, Quỳnh Lâm trở thành "Đệ nhất danh lam cổ tích của nước An Nam" và là trung tâm truyền kinh giảng đạo, đào tạo hàng ngũ sư sãi cho đạo Phật. Các vị tổ của Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử là Trần Nhân Tông, Pháp Loa, Huyền Quang đều đã về tu ở chùa.
Người có công lớn trong việc tu tạo, mở mang chùa để Quỳnh Lâm trở thành trung tâm Phật giáo lớn của cả nước chính là Thiền sư Pháp Loa. Chùa Quỳnh Lâm là di tích có giá trị quan trọng thuộc khu di tích quốc gia đặc biệt nhà Trần tại Đông Triều, có vai trò to lớn đối với lịch sử Phật giáo Trúc Lâm và Phật giáo Việt Nam.
Nghi lễ rước nước thiêng trong chương trình lễ hội. Ảnh: Hữu Tình.
Trải qua nhiều biến cố, binh hỏa tàn phá, nhiều lần bị đổ nát, đến nay, khuôn viên của chùa Quỳnh Lâm chỉ còn lại một số công trình cổ như tháp mộ, bia đá, các bậc rồng bằng đá xanh, hàng trăm tảng đá kê chân cột, khánh đá, chuông đồng…
Năm 2016, chùa Quỳnh Lâm được trùng tu, tôn tạo; giai đoạn 1 hoàn thành vào năm 2020. Các hạng mục được trùng tu, tôn tạo gồm thượng điện, cổng Tam Quan, sân gạch, vườn hoa, cây cảnh, bảo tháp và các hạng mục kết nối giao thông... các hạng mục đến nay cơ bản đã hoàn thành và đưa vào sử dụng.
Nước được lấy ở giữa lòng hồ Bích Động của chùa Quỳnh Lâm. Ảnh: Hữu Tình.
Lễ hội truyền thống chùa Quỳnh Lâm năm 2025 được tổ chức trong 3 ngày, từ ngày 28/2 đến ngày 2/3 (tức ngày 1 - 3/2 năm Ất Tỵ), với 2 phần: phần lễ và phần hội.
Phần lễ gồm: Rước lễ của các khu phố; Lễ rước nước; Nghi lễ gióng trống, thỉnh chuông khai hội; Lễ dâng hương cầu quốc thái dân an.Phần hội với nhiều chương trình, hoạt động văn hóa, văn nghệ và thể thao sôi nổi. Qua đó, tạo không khí vui tươi, phấn khởi cho nhân dân, du khách thập phương khi về đây chiêm bái, lễ Phật đầu xuân.
