Mỗi độ cuối tháng Tám, khi mùa thu đang gõ nhịp về trên những sườn núi, thung lũng, đồng bào dân tộc Thái ở các huyện vùng cao miền Tây Nghệ An lại náo nức chuẩn bị cho một ngày trọng đại - ngày Tết Độc lập 2/9 của dân tộc Việt Nam.
Nếu như đối với người Kinh ở đồng bằng, Tết Nguyên đán là dịp đoàn viên lớn nhất trong năm, thì với đồng bào Thái nơi rẻo cao, Tết Độc lập chính là ngày hội thiêng liêng, là “cái Tết thứ hai” - một ngày tết của non sông, đất nước và của lòng biết ơn vô hạn dành cho Đảng, cho Bác Hồ kính yêu.
Những cô gái Thái ở xã Hùng Chân, tỉnh Nghệ An rạng rỡ dưới giàn trang trí cờ Đảng, cờ Tổ quốc rất đẹp mắt chào mừng ngày Tết Độc lập - Quốc khánh 2/9. Ảnh: Thanh Đức.
Năm nay, khi đất nước kỷ niệm 80 năm ngày Quốc khánh không khí ấy càng trở nên trang trọng, rộn ràng và xúc động hơn bao giờ hết. Từ các xã Quỳ Hợp, Quỳ Châu, Tương Dương đến Quế Phong, Tiền Phong, Mường Xén… khắp các bản làng người Thái, đâu đâu cũng rực rỡ cờ hoa, vang vọng tiếng cồng chiêng, rộn rã điệu lăm, điệu khắc luống.
Trên mỗi nếp nhà sàn, dưới mỗi mái hiên, người dân tất bật chuẩn bị mâm cỗ cúng tổ tiên, gói những chiếc bánh chưng sừng trâu, bánh ít, hò mọc, những món ăn gắn với truyền thống bao đời. Không khí ấy vừa ấm cúng, thiêng liêng, vừa hân hoan, tự hào, như một lời khẳng định rằng: đồng bào Thái nơi rẻo cao luôn gắn bó máu thịt với vận mệnh dân tộc.
Bản làng vùng cao miền Tây xứ Nghệ An trong xanh, yên bình. Ảnh: Đình Tiệp.
Tết Độc lập của đồng bào Thái không chỉ đơn thuần là ngày lễ hội. Ẩn sâu trong từng nghi lễ, từng điệu múa, từng chum rượu cần là tinh thần tri ân sâu nặng, họ tri ân tổ tiên đã dựng bản, giữ làng; tri ân Đảng và Bác Hồ đã mang lại độc lập, tự do, no ấm.
Bởi vậy, trong ngày này, mâm cơm truyền thống dâng cúng tổ tiên luôn được chuẩn bị chu đáo và thịnh soạn nhất. Người dân quan niệm, dâng lên ông bà, dâng lên Bác Hồ những sản vật tinh túy nhất của núi rừng cũng chính là bày tỏ tấm lòng son sắt, thủy chung với Tổ quốc. Đó là nét đẹp văn hóa độc đáo, là sự kết tinh của đạo lý “uống nước nhớ nguồn” được gìn giữ, truyền trao từ thế hệ này sang thế hệ khác.
Năm 2025 còn mang một ý nghĩa đặc biệt với vùng đất miền Tây Nghệ An. Đây là thời điểm cả hệ thống chính trị và nhân dân vừa trải qua 2 tháng triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp sau sáp nhập các đơn vị hành chính. Những cái tên quen thuộc như Châu Hoàn, Diên Lãm, Châu Phong nay đã cùng hội nhập trong xã Hùng Chân; hay Quang Phong, Cắm Muộn, Châu Thôn cùng về chung mái nhà Mường Quàng; nhiều bản làng ở Quế Phong, Tương Dương, Quỳ Châu cũng bước vào một hành trình mới. Niềm vui đón Tết Độc lập năm nay vì thế càng nhân lên gấp bội, niềm vui của ngày hội non sông tròn 80 năm, niềm vui của sự đổi thay lớn lao về mô hình quản trị địa phương, mở ra những kỳ vọng mới, khát vọng mới về một cuộc sống no ấm, văn minh, phát triển bền vững nơi rẻo cao biên giới.
Mâm cơm đón Tết Độc lập của người Thái Nghệ An. Ảnh: Hà Huy.
Có thể nói, Tết Độc lập của đồng bào Thái chính là minh chứng sinh động cho sức sống của văn hóa trong lòng cộng đồng. Trong vòng xoáy của hội nhập, hiện đại hóa, nhiều giá trị văn hóa truyền thống có nguy cơ mai một, nhưng Tết Độc lập vẫn được đồng bào trân trọng gìn giữ như một phần máu thịt. Những điệu lăm vông, nhảy sạp, những hội thi kéo co, bắn nỏ, đánh cồng chiêng… không chỉ là trò vui ngày tết mà còn là sợi dây gắn kết cộng đồng, nuôi dưỡng tình đoàn kết, tinh thần sẻ chia, đùm bọc. Từ đó, người Thái dạy con cháu mình về niềm tự hào dân tộc, về trách nhiệm với bản làng, quê hương, với đất nước.
Trong tiếng cười rộn rã của ngày hội, trong ánh mắt sáng ngời niềm vui của bà con, ta có thể cảm nhận rõ ràng sức mạnh tinh thần to lớn của Tết Độc lập. Chính sức mạnh ấy đã góp phần nâng bước bao thế hệ người con miền Tây xứ Nghệ vượt qua khó khăn, gian khổ, bám trụ với bản làng, góp phần giữ gìn biên cương Tổ quốc. Hơn thế, sức mạnh ấy còn tiếp thêm niềm tin và động lực để đồng bào nơi đây vững bước trên con đường xây dựng nông thôn mới, phát triển kinh tế xanh, du lịch cộng đồng, nâng cao đời sống văn hóa tinh thần.
Khắc luống - không thể thiếu trong các ngày lễ, tết của người Thái miền Tây xứ Nghệ. Ảnh: Hà Huy.
Nhìn lại chặng đường 80 năm đã qua kể từ mùa thu lịch sử 1945, ta càng thấm thía hơn giá trị của độc lập, tự do. Với đồng bào Thái ở miền Tây Nghệ An, ngày 2/9 không chỉ là mốc son của dân tộc mà còn là ngày hội nguyện gắn bó keo sơn với đất nước. Họ ăn Tết Độc lập bằng tất cả sự trang trọng, thành kính và bằng niềm tự hào sâu xa, từ những nắm xôi nếp thơm, những miếng thịt gà, miếng cá nướng, đến những khúc hát lăm mượt mà, những vòng tay nhảy sạp rộn rã. Tất cả đều nói lên một điều giản dị mà thiêng liêng: “Ơn Đảng, ơn Bác Hồ, đồng bào hôm nay mới có cuộc sống tự do, ấm no, hạnh phúc”.
Người Thái miền Tây Nghệ An vui tười, rộn ràng. Ảnh: Hà Huy.
Tết Độc lập năm thứ 80 của dân tộc Việt Nam vì thế không chỉ là một ngày lễ kỷ niệm trọng đại. Đó còn là cơ hội để nhìn lại, để tri ân, để khẳng định và để tiếp bước. Với đồng bào Thái ở miền Tây xứ Nghệ, ngày Tết này chính là “cột mốc tinh thần” khắc sâu trong tâm trí mỗi người, là bản sắc văn hóa độc đáo góp phần làm nên sự đa dạng, giàu đẹp của văn hóa Việt Nam.
Trong không khí linh thiêng, rộn rã của ngày Tết Độc lập, ta càng tin tưởng rằng, với truyền thống đoàn kết, với niềm tự hào và ý chí vươn lên, đồng bào vùng cao Nghệ An sẽ tiếp tục cùng cả nước vững bước trên con đường xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc. Tết Độc lập hôm nay không chỉ là sự tái hiện ký ức 80 năm về trước, mà còn là khởi đầu cho một tương lai mới - tương lai của khát vọng phát triển, của những mùa xuân tràn đầy sức sống nơi rẻo cao miền Tây xứ Nghệ.
