Hơn 60 nhà khoa học hàng đầu thế giới vừa gửi thư ngỏ kêu gọi các chính phủ thống nhất những hành động tham vọng và ràng buộc tại vòng đàm phán cuối cùng về Hiệp ước Nhựa toàn cầu của Liên hợp quốc (INC-5.2), diễn ra trong bối cảnh khủng hoảng ô nhiễm nhựa ngày càng nghiêm trọng, tác động trực tiếp đến môi trường, sức khỏe cộng đồng và công bằng xã hội.
Một bãi rác nhựa ven biển ở Hawaii. Ảnh: NOAA.
Theo các chuyên gia, hiệp ước này là cơ hội tốt nhất để đạt được thỏa thuận toàn diện, có tính ràng buộc, giải quyết ô nhiễm nhựa trên toàn bộ vòng đời sản phẩm. Các nhà khoa học nhấn mạnh cần loại bỏ dần các hóa chất độc hại, phụ gia độc trong nhựa và giảm sản lượng nhựa toàn cầu. “Chúng ta đã chứng kiến bằng chứng ngày càng chồng chất suốt nhiều thập kỷ. Hiệp ước này là phép thử xem thế giới có sẵn sàng quản trị nhựa theo đúng quy mô và tính cấp bách của khủng hoảng này hay không”, Giáo sư Steve Fletcher, Tổng biên tập tạp chí Cambridge Prisms: Plastics nhấn mạnh.
Các yêu cầu trọng tâm gồm đặt ra mục tiêu ràng buộc về pháp lý nhằm giới hạn và giảm sản xuất nhựa; loại bỏ hóa chất độc hại; đảm bảo bảo vệ sức khỏe toàn cầu; và lồng ghép tiếng nói của cộng đồng chịu tác động như người bản địa, lao động phi chính thức, phụ nữ, trẻ em… vào quá trình xây dựng và thực thi hiệp ước. Thư ngỏ cũng cảnh báo việc một số quốc gia thiếu tham vọng và tác động từ nhóm vận động hành lang có thể làm suy yếu tiến trình đàm phán.
Khủng hoảng ô nhiễm nhựa cũng được các chuyên gia xem là khủng hoảng sức khỏe. Vi nhựa và vi nhựa đã được phát hiện trong cơ thể người, đặc biệt ở các nhóm dễ bị tổn thương. “Hiệp ước cần trực tiếp xử lý tác động sức khỏe của nhựa trong các nghĩa vụ cốt lõi,” Tiến sĩ Cressida Bowyer, Đại học Portsmouth, nhấn mạnh.
Ngoài ra, các chuyên gia đề nghị tăng kiểm soát hóa chất độc hại toàn cầu, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn, giảm dần nhựa dùng một lần, và tái cấu trúc thương mại nhựa thành công cụ chuyển đổi xanh.
Bộ thư ngỏ đã được công bố để hỗ trợ các nhà đàm phán và nhà hoạch định chính sách, trước thời điểm quyết định cho tương lai chống ô nhiễm nhựa toàn cầu.
