Sau hành trình kéo dài gần một tháng, con thuyền gỗ ba tầng mang tên Yaku Mama (Mẹ Nước) chở hàng chục nhà lãnh đạo bản địa từ dãy Andes đã cập bến thành phố Belém, Brazil, nơi diễn ra Hội nghị Liên hợp quốc về Biến đổi khí hậu năm 2025 (COP30). Họ mang theo một thông điệp mạnh mẽ: Người bản địa phải được lắng nghe và tham gia quyết định tương lai của lãnh thổ và hành tinh này.
COP30 diễn ra từ ngày 10-21/11 tại Trung tâm Hội nghị Hangar ở Belém, Brazil, ngay bên rìa rừng Amazon. Ảnh: Fletcher.
Bà Lucia Ixchiu, người K’iche đến từ Guatemala chia sẻ với Reuters: “Ngoài mong muốn nhận được hỗ trợ tài chính, chúng tôi hy vọng hội nghị còn đạt được sự đồng thuận để lãnh thổ của người bản địa không còn phải hứng chịu hy sinh”.
Cuộc hành trình mang tính biểu tượng này bắt đầu từ một sông băng trên dãy Andes, nơi đang tan chảy nhanh chóng do biến đổi khí hậu, và kết thúc ở vùng cửa sông Amazon. Dọc đường, đoàn đã đi qua Peru, Colombia và Brazil, tổ chức nhiều hoạt động cộng đồng như chiếu phim, hội thảo, nghi lễ truyền thống...
Theo Báo cáo phát triển nguồn nước thế giới năm 2025 của Liên hợp quốc, dãy Andes, dãy núi dài nhất thế giới, chứa tới 99% lượng sông băng nhiệt đới toàn cầu và cung cấp gần một nửa nguồn nước cho sông Amazon. Tuy nhiên, kể từ thập niên 1980, khu vực này đã mất 30-50% lượng băng, đe dọa sinh kế và văn hóa của hàng triệu người bản địa.
Một báo cáo của Earth Insight và Liên minh Toàn cầu các Cộng đồng Lãnh thổ cho thấy, trong một phần ba diện tích rừng Amazon do cộng đồng bản địa sinh sống, khoảng 17% hiện đang bị đe dọa bởi các hoạt động khai thác dầu khí, khai thác mỏ và chặt phá rừng. Theo Global Witness, cùng thời gian đó, hơn 1.690 nhà hoạt động môi trường đã bị sát hại hoặc mất tích tại các quốc gia có rừng mưa nhiệt đới như Brazil, Congo, Indonesia và Mexico.
Trước khi rời Andes, đoàn hành trình đã thực hiện nghi lễ truyền thống với nến, hạt giống, lá coca và lễ vật dâng lên Mẹ Trái Đất - một biểu tượng thể hiện sự gắn kết giữa con người và thiên nhiên. Khi đến Belém, trong trang phục truyền thống sặc sỡ, họ hòa mình vào lễ hội đón tiếp, nhưng mục tiêu vẫn rõ ràng: đưa tiếng nói bản địa vào bàn đàm phán COP30.
Bà Ixchiu cho biết, hành trình này là minh chứng cho sức mạnh của các cộng đồng bản địa và thế hệ trẻ trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu. “Tôi cảm nhận rõ cam kết của họ trong việc bảo vệ vùng đất của mình. Đây là COP của Amazon, bởi vì chúng tôi có mặt ở đây, để lên tiếng và giành lại những gì xứng đáng thuộc về chúng tôi”.
Với sự có mặt của họ tại Belém, tiếng nói của người bản địa, những người gìn giữ rừng và văn hóa lâu đời nhất hành tinh, đã trở thành biểu tượng cho một COP30 mang tinh thần công bằng, nhân văn và gắn kết giữa con người với tự nhiên.
