Làng nghề bó chổi cọng dừa ấp Tân Thành Đông, xã Tân Hòa, tỉnh Vĩnh Long được hình thành từ năm 2000. Năm 2017, UBND tỉnh Trà Vinh (trước khi sáp nhập) chính thức thành lập làng nghề. Sau gần một thập kỷ, nghề truyền thống này ngày càng khẳng định vai trò trong phát triển kinh tế địa phương.
Theo UBND xã Tân Hòa, làng nghề hiện có 3 cơ sở quy mô lớn và 10 cơ sở vừa, nhỏ, giải quyết việc làm thường xuyên cho hơn 350 lao động tại chỗ với thu nhập 4,5 – 5 triệu đồng/người/tháng. Ngoài ra, còn hơn 1.300 lao động tham gia trong chuỗi cung ứng nguyên liệu, vận chuyển, gia công.
Mỗi năm, làng nghề cung cấp khoảng 4 triệu cây chổi ra thị trường, doanh thu ước đạt 40 tỷ đồng. Sản phẩm được tiêu thụ rộng rãi trong nước, đặc biệt ở các tỉnh phía Bắc và một phần xuất khẩu.
Mỗi năm, làng nghề bó chổi cọng dừa Tân Thành Đông, xã Tân Hòa, tỉnh Vĩnh Long cung ứng 4 triệu cây chổi ra thị trường. Ảnh: Minh Đảm.
Một trong những cơ sở gắn bó lâu năm nhất là cơ sở bó chổi cọng dừa Lâm Hải của bà Nguyễn Thị Lệ Hằng. Hơn 30 năm qua, bà Hằng cùng gia đình duy trì nghề, tạo việc làm cho khoảng 50 lao động làm việc trực tiếp và tại nhà, bình quân mỗi ngày cơ sở xuất xưởng 5.000 cây chổi các loại.
“Chổi công trình là mặt hàng chính, được các tỉnh phía Bắc tiêu thụ ổn định, giá bán từ 5.000 – 6.000 đồng/cây. Loại chổi này dùng để quét công trình, vườn cây, rẻ hơn nhiều so với chổi chà người dân miền Tây thường dùng trong gia đình”, bà Hằng chia sẻ.
Công việc tưởng chừng đơn giản nhưng để bó thành một cây chổi hoàn chỉnh cần 3 loại nguyên liệu: cọng dừa nước để làm cán, cọng dừa khô để bó đầu chổi và dây kẽm để cố định. Nguồn nguyên liệu này phần lớn được người dân địa phương cung cấp. Vào mùa khô, mỗi kí-lô-gam cọng dừa chuốt sẵn bán cho cơ sở với giá khoảng 5.000 đồng.
Nhờ làng nghề hoạt động ổn định, nhiều lao động nhàn rỗi, nhất là phụ nữ, có thêm công ăn việc làm tại chỗ, không phải tha phương mưu sinh. Mức công bó chổi hiện nay dao động từ 700 – 1.700 đồng/cây tùy loại, bình quân mỗi lao động cũng có thể kiếm vài triệu đồng mỗi tháng, góp phần cải thiện cuộc sống.
Chị Nguyễn Thị Lệ Thu bó trên 100 cây chổi mỗi ngày. Ảnh: Minh Đảm.
Chị Nguyễn Thị Lệ Thu, người dân địa phương làm việc tại cơ sở Lâm Hải hơn 5 năm, cho biết: “Do phải chăm lo gia đình, tôi không thể đi làm xa. Nhờ có nghề bó chổi, tôi vừa làm việc, vừa lo việc nhà. Mỗi ngày làm từ 6 giờ sáng đến 10 giờ 30, nghỉ trưa, chiều làm tiếp đến 5 giờ. Công việc này phù hợp, thu nhập ổn định”.
Dù thị trường tiêu thụ tương đối ổn định, các cơ sở bó chổi vẫn đối diện không ít khó khăn. Trở ngại lớn nhất là nguồn nguyên liệu, đặc biệt là cọng dừa nước loại khó kiếm, phải nhập từ các khu vực Bến Tre, Sóc Trăng. Khi nguồn cung khan hiếm, sản xuất bị ảnh hưởng.
Ngoài ra, nghề bó chổi vốn không đòi hỏi kỹ thuật phức tạp nên nhiều nơi có thể tham gia, dẫn đến cạnh tranh gay gắt, giá bán đôi lúc bấp bênh. Các cơ sở sản xuất nhỏ lại thiếu vốn để dự trữ nguyên liệu vào mùa rộ tàu dừa rụng, dễ bị động trước biến động thị trường.
Để làng nghề bó chổi Tân Hòa phát triển lâu dài, nhiều cơ sở mong muốn được tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi nhằm mở rộng quy mô, đầu tư máy móc, kho chứa nguyên liệu. Bên cạnh đó, địa phương cũng cần quy hoạch vùng nguyên liệu, khuyến khích nông dân gắn bó chuỗi cung ứng, đồng thời hỗ trợ quảng bá, xây dựng thương hiệu cho sản phẩm.
Nếu được quan tâm đồng bộ, làng nghề bó chổi Tân Hòa không chỉ giữ gìn bản sắc truyền thống mà còn có thể vươn xa hơn, đóng góp vào mục tiêu xây dựng nông thôn mới, nâng cao đời sống cho hàng trăm hộ dân địa phương.
