Giảm nghèo bền vững gắn xây dựng nông thôn mới

Từ một địa phương có tỷ lệ hộ nghèo vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) cao, Quảng Ninh đã trở thành tỉnh đi đầu trong cả nước khi hoàn thành mục tiêu giảm nghèo giai đoạn 2021-2025 sớm ba năm. Thành quả ấy không đứng tách rời, mà gắn chặt với tiến trình xây dựng nông thôn mới (NTM), nơi mỗi chính sách về sinh kế, hạ tầng hay an sinh đều hướng đến nâng cao chất lượng cuộc sống và năng lực phát triển của người dân.

Ngay từ đầu nhiệm kỳ, Tỉnh ủy xác định giảm nghèo là trọng tâm trong chiến lược phát triển nông thôn, được cụ thể hóa bằng Nghị quyết 06-NQ/TU ngày 17/5/2021 về phát triển vùng DTTS, miền núi, biên giới, hải đảo.

Khi chương trình giảm nghèo được triển khai đồng bộ với chương trình NTM, các cấp, ngành có thêm khuôn khổ pháp lý để đưa chính sách đi thẳng vào đời sống. Từ hệ thống truyền thanh cơ sở đến tủ sách cộng đồng, các điểm truy cập Internet miễn phí đều trở thành công cụ để người dân nắm thông tin về kỹ thuật, thị trường, giá cả.

Nhờ cách tiếp cận này, giai đoạn 2021-2025, tỉnh huy động hơn 120.000 tỷ đồng cho chương trình giảm nghèo, trong đó phần lớn từ xã hội hóa. Nguồn lực tập trung vào sinh kế, hạ tầng và cải thiện đời sống đã tạo chuyển biến rõ nét. Đến cuối năm 2023, toàn tỉnh không còn hộ nghèo theo chuẩn Trung ương.

Điểm nổi bật là Quảng Ninh chủ động điều chỉnh chuẩn nghèo đa chiều cao hơn 1,4 lần so với mức của Trung ương, gắn thu nhập với khả năng tiếp cận dịch vụ y tế, giáo dục, nhà ở, văn hóa và thông tin. Điều này cho thấy giảm nghèo được đặt trong tổng thể xây dựng NTM nâng cao, thay vì chỉ dừng ở hỗ trợ trước mắt.

Theo ông Ngọc Thái Hoàng, Phó Giám đốc Sở NN-MT, việc xác định đúng nhu cầu và đối tượng giúp chính sách phát huy hiệu quả: “Giảm nghèo ở Quảng Ninh không chỉ để người dân thoát khó, mà để họ có năng lực tự chủ sinh kế, từ đó tránh rơi trở lại nghèo”. Quan điểm này cũng là một trụ cột của chương trình NTM bền vững, khi hiệu quả được đánh giá bằng mức sống thực sự và sự chủ động của người dân.

Cùng với sinh kế, tỉnh đẩy mạnh xóa nhà tạm, nhà dột nát, đầu tư hạ tầng thiết yếu ở vùng sâu, vùng xa. Đến tháng 9/2023, Quảng Ninh hoàn thành mục tiêu xóa toàn bộ nhà tạm. Sau bão Yagi năm 2024, việc hỗ trợ nhà ở và ổn định đời sống được triển khai khẩn trương, bảo đảm không để người dân bị đứt gãy sinh kế - yêu cầu then chốt trong duy trì tiêu chí NTM.

Một thay đổi mang tính nền tảng là việc đưa công nghệ số vào đời sống nông thôn. Các cơ sở dữ liệu về vùng trồng, mùa vụ, giá cả được cập nhật thường xuyên, giúp người dân chủ động hơn trong quyết định sản xuất. Các lớp đào tạo nghề, chuyển giao kỹ thuật được tổ chức ngay tại thôn, bản, gắn chính sách với thực tiễn. Đây là điều kiện cần để hình thành tư duy sản xuất hàng hóa trong xây dựng NTM.

Nhờ được tiếp cận thông tin đầy đủ, nhiều hộ đã mạnh dạn điều chỉnh mô hình sản xuất. Tại phường Hoành Bồ, anh Chu Văn Tuấn áp dụng tiêu chuẩn VietGAP, kết hợp trồng ổi với du lịch trải nghiệm, đưa thu nhập tăng vượt bậc. Đây cũng là hướng đi chung của các mô hình OCOP, trang trại hữu cơ hay chăn nuôi công nghệ cao – những cấu phần quan trọng tạo nên bộ mặt nông thôn mới kiểu mẫu.

Việc lồng ghép ba chương trình mục tiêu quốc gia giúp tỉnh tránh trùng lặp, tối ưu nguồn lực và nâng cao hiệu quả điều hành. Định hướng tới đây, theo ông Ngọc Thái Hoàng, là duy trì kết quả giảm nghèo bằng các mô hình ổn định gắn chuỗi giá trị, đồng thời thu hẹp khoảng cách vùng miền bằng nâng cao khả năng tiếp cận giáo dục, y tế và công nghệ của người dân.

Thực tế đã chứng minh, khi giảm nghèo gắn với xây dựng NTM, chính sách không chỉ giúp người dân thoát khó mà còn tạo nền tảng phát triển toàn diện. Với cách làm chủ động, Quảng Ninh đang trở thành hình mẫu cho nhiều địa phương học tập và vận dụng.

Theo báo cáo của UBND tỉnh, đầu năm 2021, Quảng Ninh có 1.526 hộ nghèo (0,41%). Đến cuối năm 2022, con số còn 258 hộ (0,067%) và cuối 2023 không còn hộ nghèo theo chuẩn Trung ương. Thu nhập bình quân khu vực nông thôn đạt hơn 84 triệu đồng/người/năm, tăng hơn 40 triệu đồng so với năm 2020 và cao hơn khoảng 1,4 lần mức bình quân của cả nước.