Câu chuyện nhân lực của ngành nông nghiệp nhiều năm nay không còn dừng ở bài toán “thiếu người”, mà nằm ở một khoảng trống khó hơn: thiếu những người đủ năng lực, đủ hiểu biết thực tế để đi cùng một nền nông nghiệp đang đổi thay nhanh chóng. Biến đổi khí hậu làm mùa vụ trở nên khó lường, yêu cầu sản xuất bền vững buộc nông nghiệp phải thay đổi tư duy canh tác, trong khi công nghệ mới liên tục đặt ra những chuẩn mực cao hơn về kỹ năng và khả năng thích ứng. Giữa những áp lực ấy, đào tạo không thể chỉ dừng lại ở giảng đường, mà phải mở ra con đường nối thẳng với thực tiễn sản xuất và nhu cầu của doanh nghiệp.
Trong bức tranh đó, sự gắn kết ngày càng chặt chẽ giữa Học viện Nông nghiệp Việt Nam và các doanh nghiệp thông qua học bổng, thực tập và hợp tác đào tạo đang cho thấy một hướng đi rõ ràng hơn. Những chương trình này không chỉ giúp sinh viên học tập tốt hơn, giảm bớt áp lực tài chính, mà còn trao cho họ cơ hội tiếp cận môi trường nghề nghiệp từ sớm, hiểu ngành nông nghiệp không phải bằng khái niệm, mà bằng trải nghiệm cụ thể.
Chương trình trao học bổng tài trợ sinh viên được Học Viện Nông nghiệp Việt Nam tổ chức hàng năm. Ảnh: Lao động.
Chương trình trao học bổng doanh nghiệp cho sinh viên Học viện Nông nghiệp Việt Nam được tổ chức thường niên là một ví dụ. Điều đáng chú ý không nằm ở số lượng học bổng hay danh sách nhà tài trợ, mà ở cách những khoản hỗ trợ ấy trở thành “điểm tựa” đúng lúc cho sinh viên. Với nhiều em, đó là cơ hội để yên tâm học tập hơn; với không ít người khác, đó là cánh cửa đầu tiên để nhìn thấy con đường nghề nghiệp phía trước gắn với doanh nghiệp và thị trường lao động thực tế.
Trong cuộc trao đổi riêng với phóng viên, ông Nguyễn Thanh Tuấn, Giám đốc Phát triển bền vững Syngenta Việt Nam, nhìn nhận việc đầu tư cho học bổng sinh viên nông nghiệp không phải là hoạt động mang tính thời điểm. Theo ông, đây là một phần trong chiến lược dài hạn của doanh nghiệp, xuất phát từ cách Syngenta nhìn nhận vai trò của con người trong nông nghiệp hiện đại.
Ông Tuấn cho rằng, nông nghiệp Việt Nam đang chịu sức ép lớn từ biến đổi khí hậu và yêu cầu tái cấu trúc sản xuất, nhưng công nghệ dù tiên tiến đến đâu cũng không thể tự vận hành. “Con người vẫn là yếu tố quyết định. Nếu không có đội ngũ phù hợp, công nghệ sẽ rất khó đi vào thực tế sản xuất", ông nói. Theo ông, máy móc, giống mới hay giải pháp kỹ thuật chỉ thực sự phát huy hiệu quả khi được đặt vào tay những người hiểu đồng ruộng, hiểu mùa vụ và có tư duy làm nghề bền vững.
Từ hơn 30 năm hoạt động tại Việt Nam, Syngenta rút ra một thực tế rõ ràng: phần lớn nhân sự của doanh nghiệp trưởng thành từ các cơ sở đào tạo nông nghiệp trong nước. Riêng tại miền Bắc, theo ông Tuấn, khoảng 90% nhân sự Syngenta tốt nghiệp từ Học viện Nông nghiệp Việt Nam. “Đó không phải là sự ngẫu nhiên. Đây là nơi đào tạo ra những con người có nền tảng phù hợp để doanh nghiệp tiếp tục bồi dưỡng trong môi trường thực tế", ông chia sẻ.
Ông Nguyễn Thanh Tuấn, Giám đốc Phát triển bền vững Syngenta Việt Nam đại diện Công ty trao học bổng tại Chương trình trao học bổng tài trợ gần đây. Ảnh: Linh Linh.
Chính vì vậy, học bổng được Syngenta xem như sự hỗ trợ ở giai đoạn khởi đầu - khi sinh viên còn đang loay hoay giữa học tập, tài chính và định hình nghề nghiệp. Theo ông Tuấn, khoản hỗ trợ này không lớn nếu so với chi phí đào tạo dài hạn, nhưng lại có ý nghĩa đúng thời điểm. Nó giúp sinh viên giảm bớt áp lực, có điều kiện đầu tư thêm cho học tập, tài liệu, kỹ năng, và quan trọng hơn là tự tin hơn với con đường đã chọn.
Tuy nhiên, ông Tuấn cũng thẳng thắn nhìn nhận một thực tế mà doanh nghiệp thường gặp khi tuyển dụng sinh viên mới ra trường: khoảng cách giữa đào tạo trong nhà trường và yêu cầu công việc thực tế vẫn còn. Theo ông, sinh viên thường có nền tảng lý thuyết tốt, nhưng thiếu trải nghiệm thực tiễn, đặc biệt trong ngành nông nghiệp - nơi kiến thức chỉ thực sự phát huy khi gắn với đồng ruộng, mùa vụ và điều kiện sản xuất cụ thể. “Nếu chỉ học trên giảng đường, các em sẽ mất thêm thời gian để thích nghi. Việc được tiếp cận doanh nghiệp từ năm hai, năm ba sẽ giúp sinh viên hình dung rõ hơn về nghề nghiệp và chuẩn bị tốt hơn,” ông nói.
Từ quan điểm đó, bên cạnh học bổng, Syngenta duy trì các chương trình thực tập thường niên, tạo điều kiện cho sinh viên tham gia vào nhiều bộ phận khác nhau của doanh nghiệp, từ nghiên cứu, phát triển sản phẩm, marketing đến các hoạt động ngoài đồng ruộng và trong phòng thí nghiệm. Theo ông Tuấn, mỗi năm có vài chục sinh viên được làm việc như một nhân sự thực thụ, tham gia trực tiếp vào các dự án và hoạt động sản xuất - kinh doanh cụ thể. “Những trải nghiệm này giúp sinh viên khi ra trường không bị bỡ ngỡ, mà có thể nhanh chóng bắt nhịp với công việc”, ông nói.
Syngenta cũng thường xuyên phối hợp với Học viện Nông nghiệp Việt Nam trong các buổi nói chuyện nghề nghiệp, tư vấn hướng nghiệp cho sinh viên từ năm nhất đến năm cuối, thậm chí tham gia các hoạt động tuyển sinh để giới thiệu về ngành nông nghiệp ngay từ bậc phổ thông. Theo ông Tuấn, việc doanh nghiệp xuất hiện sớm trong hành trình học tập giúp sinh viên nhìn nông nghiệp như một nghề nghiệp có lộ trình rõ ràng, thay vì chỉ là lựa chọn mang tính truyền thống hay cảm tính.
Từ phía người học, những kỳ vọng đó được cảm nhận khá rõ. Nguyễn Thị Mỹ Oanh, sinh viên ngành Công nghệ sinh học, cho biết học bổng doanh nghiệp không chỉ giúp em giảm bớt gánh nặng tài chính cho gia đình làm nông, mà còn khiến em nhìn lại thái độ học tập của chính mình.
Em Nguyễn Thị Mỹ Oanh, sinh viên ngành Công nghệ sinh học, Học viện Nông nghiệp Việt Nam. Ảnh: Linh Linh.
Trong quá trình học, Oanh nhận ra sinh viên công nghệ sinh học được trang bị khá tốt về kỹ năng phòng thí nghiệm, nhưng lại thiếu hiểu biết về sản xuất nông nghiệp thực tế, từ mùa vụ đến đặc điểm cây trồng, vật nuôi. Theo em, nếu không chủ động ra đồng, quan sát và làm việc thực tế, khoảng cách giữa đào tạo và sản xuất sẽ rất khó thu hẹp. Với Oanh, học bổng không chỉ là sự hỗ trợ vật chất, mà là một kỳ vọng dài hạn, buộc bản thân phải nỗ lực nhiều hơn để xứng đáng với niềm tin ấy.
Nhìn từ câu chuyện của doanh nghiệp và sinh viên, bài toán nhân lực nông nghiệp không nằm ở một chương trình hay một khoản tài trợ đơn lẻ. Nó được giải từng bước bằng sự gắn kết bền bỉ giữa cơ sở đào tạo và doanh nghiệp, nơi sinh viên được trao thêm cơ hội học tập, trải nghiệm và định hình nghề nghiệp sớm hơn. Khi giảng đường, phòng thí nghiệm và đồng ruộng không còn tách rời, con đường từ đào tạo đến thực tiễn cũng trở nên liền mạch hơn - và đó chính là nền tảng để nguồn nhân lực nông nghiệp đi cùng những thay đổi của ngành trong những năm tới.
