Trong những tuần gần đây, nhiều loại nông sản, đặc sản như cam sành, xoài, sầu riêng, vải thiều, cùng với thịt heo, thịt gà, trứng… trong nước đồng loạt giảm giá mạnh, thậm chí một số mặt hàng giảm sâu dưới giá thành sản xuất. Nhiều người tiêu dùng tỏ ra nghi ngại về chất lượng khi giá “rẻ bất ngờ”.
Tuy nhiên, giá giảm không hẳn vì sản phẩm kém chất lượng, mà vì cung vượt cầu, đặc biệt thị trường xuất khẩu bị tắc nghẽn, trong khi chất lượng có thể đạt mức cao nhất trong năm. Đây không phải là tín hiệu đáng lo, mà thực chất là “thời điểm vàng” để người tiêu dùng thông minh hưởng lợi, lựa chọn thực phẩm tươi ngon, chất lượng và an toàn với chi phí hợp lý nhất.
Thực tế, lý do chính dẫn đến việc nông sản và thực phẩm giảm giá sâu không hẳn nằm ở chất lượng, mà xuất phát từ sự bế tắc tạm thời của chuỗi cung ứng, thiếu kết nối thị trường, hệ thống phân phối thiếu linh hoạt, thói quen và độ nhạy với thị trường của người tiêu dùng, cũng như công tác dự đoán, dự báo chưa tốt về nhu cầu trong nước và xuất khẩu. Trong đó, bao gồm yếu tố tâm lý người tiêu dùng trong một vài trường hợp nhất định, dẫn đến tồn kho cục bộ (trong khi sản phẩm vẫn phải được sản xuất hàng ngày), buộc người sản xuất phải hạ giá để giải phóng hàng nhanh, tránh hư hao.
Khi giá thị trường xuống thấp hơn chi phí sản xuất, người nông dân buộc phải cắt giảm tối đa chi phí đầu vào để tránh lỗ nặng. Bởi các yếu tố đầu vào như thuốc, chất bảo quản, chất tăng trọng... thường có giá khá cao nên nếu có thêm vào thì cũng khó tăng giá trị sản phẩm. Khi giá sản phẩm xuống thấp, mỗi đồng chi phí thêm vào là một bước lún sâu hơn vào thua lỗ.
Đối với trái cây (ví dụ: cam sành, sầu riêng…) trong giai đoạn chính vụ mà bị rớt giá thì lại có nhiều sản phẩm có chất lượng tự nhiên do được để già, chín cây. Trong một vài trường hợp đặc biệt (như thịt heo trong những ngày gần đây) thì việc tăng cường giám sát chất lượng trong chuỗi giá trị được thực hiện chặt chẽ hơn ở các công đoạn “từ nông trại đến bàn ăn”, kết hợp với việc dịch vụ chăm sóc khách hàng tốt nhất (thịt tươi ngon, giá tốt, có cam kết nguồn gốc, chất lượng) nhằm khôi phục niềm tin người tiêu dùng. Đây là một trong những nghịch lý tích cực.
Song song đó, Chính phủ cũng đã và đang đẩy mạnh chiến dịch phòng chống hàng giả, hàng kém chất lượng, đảm bảo an toàn thực phẩm… cho toàn xã hội. Điều này gián tiếp giúp người tiêu dùng sàng lọc, kiểm soát tốt hơn chất lượng hàng hóa bao gồm nông sản, thực phẩm.
Điều đó cho thấy giá thấp không đồng nghĩa với chất lượng thấp, thậm chí còn là lúc nông sản, thực phẩm sạch và an toàn nhất. Đây là cơ hội tốt để người tiêu dùng tiếp cận sản phẩm vừa ngon, vừa sạch, vừa an toàn, vừa rẻ, nếu biết lựa chọn đúng nơi mua, thay vì e ngại thiếu căn cứ và tâm lý đám đông.
Việc lựa chọn nông sản, thực phẩm đúng mùa, sạch và an toàn không chỉ tốt cho sức khỏe, lợi ích cá nhân mà còn là hành động thiết thực để hỗ trợ người nông dân Việt Nam tiêu thụ sản phẩm, giảm thiểu rủi ro bị ép giá. Mỗi hành động tiêu dùng thông minh còn góp phần giải cứu hàng Việt, truy quét hàng giả, hàng kém chất lượng, bảo vệ môi trường, cũng như tạo động lực để người sản xuất duy trì chuỗi thực phẩm an toàn, minh bạch.
Sự thận trọng là cần thiết nhưng đừng bỏ qua cơ hội tiêu dùng thông minh!
