Việt Nam đang bước vào giai đoạn tăng tốc thực hiện cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Trong bối cảnh đó, câu hỏi đặt ra không còn là có chuyển đổi xanh hay không, mà là doanh nghiệp sẽ bắt đầu từ đâu, theo chuẩn nào và bằng công cụ gì để không lạc nhịp với xu hướng quốc tế.
Hội nghị Gặp gỡ báo chí truyền thông ngày 16/12 làm rõ cách tiếp cận mới của Chương trình “Vì Môi trường Xanh Quốc gia 2025”. Không dừng ở kêu gọi chung chung, ban tổ chức đặt ra một chuẩn ESG cụ thể, đủ rõ để đo lường, nhưng đủ linh hoạt để doanh nghiệp có thể tham gia.
TS Hoàng Hiệp, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Tăng trưởng xanh. Ảnh: Bảo Thắng.
TS Hoàng Hiệp, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Tăng trưởng xanh (Học viện Nông nghiệp Việt Nam) cho biết, sau hơn 13 năm triển khai, chương trình đã chuyển từ vai trò truyền thông sang kiến tạo hành động. Trọng tâm năm 2025 là giúp doanh nghiệp hiểu rõ lộ trình chuyển đổi xanh và có công cụ tự đánh giá mức độ sẵn sàng của mình.
Điểm mới quan trọng của năm nay là việc áp dụng bộ 30 tiêu chí ESG, tham chiếu các chuẩn mực quốc tế như GRI và MSCI, nhưng được điều chỉnh phù hợp với điều kiện quản trị, năng lực triển khai và khả năng cung cấp minh chứng của doanh nghiệp Việt Nam. Mục tiêu không phải là tạo thêm rào cản, mà là chuẩn hóa cách nhìn về ESG trong bối cảnh trong nước.
Bộ tiêu chí này được thiết kế để đánh giá đồng thời 3 trụ cột: môi trường, xã hội và quản trị, với trọng số được xác định thông qua khảo sát chuyên gia. Cách tiếp cận này giúp ESG không bị hiểu đơn thuần là báo cáo hình thức, mà gắn với dữ liệu và kết quả thực tế trong hoạt động sản xuất, kinh doanh.
Quy trình đánh giá cũng được tổ chức theo hướng đồng hành. Doanh nghiệp tham gia khảo sát sẽ trải qua vòng sơ đánh giá. Những đơn vị đạt tối thiểu 50% tiêu chí không bị loại ngay, mà được ban tổ chức hỗ trợ chuyên môn để hoàn thiện hồ sơ và điều chỉnh cách tiếp cận ESG. Chỉ ở vòng thẩm định cuối, danh hiệu “Doanh nghiệp ESG Xanh Quốc gia 2025” mới được xem xét trao cho các đơn vị đạt từ 70 điểm trở lên.
Đại diện GreenFeed nêu ý kiến tại hội nghị. Ảnh: Bảo Thắng.
Theo TS Nguyễn Bích Thảo, đại diện Hội đồng đánh giá, mốc 70 điểm không phải là rào cản kỹ thuật, mà là ngưỡng công nhận nhằm bảo đảm doanh nghiệp được vinh danh đã có triển khai ESG ở mức thực chất. Việc đặt ngưỡng rõ ràng giúp thị trường có chuẩn tham chiếu chung, đồng thời tạo động lực để các doanh nghiệp còn lại từng bước nâng cấp.
Song song với việc chuẩn hóa đánh giá ESG, Chương trình “Vì Môi trường Xanh Quốc gia 2025” cũng công bố 6 nhiệm vụ trọng tâm giai đoạn 2025-2026, từ truyền thông, đào tạo “Hành trình đến Net Zero”, kiểm kê khí nhà kính tại Ninh Bình, đến các hoạt động cộng đồng như Trạm Xanh Quốc gia và các cuộc thi Đại sứ Xanh, Green Fashion.
Nhấn mạnh vai trò kết nối của chương trình, TS Trần Văn Miều, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam (VACNE) nhấn mạnh, điểm then chốt là tạo được mạng lưới doanh nghiệp, trường học và cộng đồng cùng tham gia, thay vì mỗi chủ thể hành động rời rạc.
Trong năm 2025, khảo sát ESG thu hút hơn 100 doanh nghiệp tham gia. Số lượng được công nhận được công bố là 20, nhưng không phải là mục tiêu chính. Quan trọng hơn, chương trình giúp doanh nghiệp nhìn rõ khoảng cách giữa cam kết và thực thi, từ đó có lộ trình điều chỉnh phù hợp với năng lực của mình.
Ban tổ chức nhận quà lưu niệm từ doanh nghiệp tham gia chương trình. Ảnh: Bảo Thắng.
GreenFeed, đại diện khối doanh nghiệp, nhìn nhận ESG không còn được xem là chi phí, mà là công cụ quản trị giúp tối ưu vận hành, cải thiện hình ảnh thương hiệu và mở rộng cơ hội hợp tác. Việc tham gia sớm giúp doanh nghiệp làm quen với yêu cầu mới trước khi ESG trở thành điều kiện bắt buộc.
Thông qua hỗ trợ từ chương trình, GreenFeed đã xác định rõ những nhóm giải pháp trọng tâm nhằm tham gia lộ trình phát thải ròng bằng 0. Trước hết là rà soát toàn bộ nguồn phát thải trong chuỗi sản xuất để tối ưu quy trình. Doanh nghiệp từng bước chuyển đổi nhiên liệu hóa thạch sang biogas cho hệ thống nồi hơi, đồng thời đầu tư điện mặt trời áp mái để bổ sung nguồn năng lượng sạch.
Cùng với đó, là thu hồi chất thải, tăng cường vệ sinh và bảo vệ môi trường, đồng thời chuyển đổi xe nâng từ chạy dầu sang chạy điện. Trong chăn nuôi, doanh nghiệp đẩy mạnh cho ăn và cấp nước tự động, vận chuyển thức ăn trực tiếp đến chuồng trại bằng hệ thống xy lô, qua đó giảm khoảng 500 - 600 tấn nhựa thải ra môi trường mỗi năm, từng bước hạn chế và tiến tới không sử dụng bao bì nhựa trong thức ăn chăn nuôi.
"ESG là quá trình dài hạn, đi kèm áp lực từ yêu cầu thị trường, khách hàng và thể chế, đồng thời đòi hỏi doanh nghiệp phải có đầu tư về vốn", doanh nghiệp nhấn mạnh. Từ thực tiễn triển khai, đơn vị kiến nghị cần tạo điều kiện thuận lợi hơn trong tiếp cận tín dụng xanh, mở rộng cơ chế sử dụng điện mặt trời, điện áp mái, và hoàn thiện các tiêu chuẩn nông nghiệp tuần hoàn, đặc biệt là quy định sử dụng nước thải sau chăn nuôi cho trồng trọt nhằm tận dụng hiệu quả nguồn phân lỏng.
Lễ tổng kết và công bố danh sách “Doanh nghiệp ESG Xanh Quốc gia 2025” dự kiến diễn ra tối 20/12 tại Hà Nội, trong khuôn khổ Concert Xanh Quốc gia. Ban tổ chức kỳ vọng, sự kiện không chỉ mang tính vinh danh, mà là bước tiếp theo để lan tỏa cách tiếp cận ESG phù hợp, thực chất và có thể áp dụng rộng rãi.
