Đà Nẵng ưu tiên tái chế rác thải, giảm áp lực chôn lấp

Với diện tích rộng, dân số đông, trung bình mỗi ngày thành phố Đà Nẵng phát sinh gần 2.000 tấn chất thải rắn sinh hoạt. Tuy nhiên, phương thức xử lý chủ yếu hiện nay vẫn là chôn lấp, dẫn đến nhiều bất cập như ô nhiễm môi trường, quá tải bãi rác và lãng phí tài nguyên. Trong bối cảnh đó, Đà Nẵng đẩy mạnh đầu tư các dự án xử lý chất thải rắn hiện đại, ưu tiên tái chế, tận dụng tài nguyên và giảm thiểu phát thải.

Từ năm 2022, Nhà máy xử lý chất thải rắn sinh hoạt Bắc Quảng Nam do Công ty CP Môi trường Huy Hoàng Eco đầu tư, vận hành thử nghiệm tại xã Đại Lộc (TP. Đà Nẵng). Dự án này nhằm thay thế bãi rác Đại Hiệp vốn đã quá tải nhiều năm, đồng thời giảm áp lực cho các điểm xử lý trong khu vực.

Nhà máy được thiết kế công suất 300 tấn/ngày đêm, tiếp nhận rác từ từ các huyện Đại Lộc, Duy Xuyên và thị xã Điện Bàn cũ, hiện nay là 15 phường, xã thuộc thành phố Đà Nẵng. Trung bình mỗi ngày, nhà máy xử lý khoảng 220 tấn rác. Trong đó, rác được đưa qua hệ thống phân loại tự động, giúp tách nilon sạch và các vật liệu tái chế.

Ông Nguyễn Văn Trung - Giám đốc nhà máy, cho biết: “Chúng tôi tự thiết kế và chế tạo hệ thống băng chuyền phân loại tự động bằng máy móc, không phải phân loại rác bằng tay của người công nhân như nhiều nhà máy khác. Các mảnh, hộp kim loại được hệ thống tự động tách riêng để bán phế liệu.

Nilon cũng được tự động tách riêng và làm sạch, khô, sau đó đưa qua hệ thống nung nhiệt để làm hạt nhựa tái chế, cung cấp cho các nhà máy sản xuất sản phẩm nhựa, vừa giảm rác thải chôn lấp vừa tạo ra nguồn nguyên liệu tái sử dụng".

Phần lớn rác được nhà máy ủ một thời gian cho phân hủy chất hữu cơ và ép khô nước rồi xay nhỏ dùng làm nguyên liệu sản xuất chất đốt RDF (Refuse Derived Fuel) để cung cấp cho các nhà máy xi măng, gạch men đốt thay than nhập khẩu, hướng đến thực hiện cam kết “Net Zero” của Việt Nam.

Hiện mỗi ngày, nhà máy sản xuất khoảng 50 tấn chất đốt RDF và mỗi tháng cung cấp 60-80 tấn hạt nhựa tái chế ra thị trường.

Dù đạt được hiệu quả bước đầu, nhà máy xử lý rác Bắc Quảng Nam vẫn gặp khó khăn do mặt bằng tập kết nguyên liệu, sản xuất chật hẹp, lại ở khu vực bên sườn núi có độ dốc và lưu lượng nước mưa đổ về lớn. Bên cạnh đó, nhà máy cũng gặp nhiều vướng mắc trong thủ tục pháp lý về quy hoạch, đầu tư... Ông Nguyễn Văn Trung cho biết, nếu các vướng mắc về thủ tục được tháo gỡ, nhà máy sẽ mở rộng quy mô, hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật, nâng công suất sản xuất, hướng đến tái chế toàn bộ lượng rác thải sinh hoạt tiếp nhận được hằng ngày. Khi đó, hiệu quả giảm tải cho các bãi rác chôn lấp sẽ tăng đáng kể, đồng thời giúp Đà Nẵng tiến gần hơn đến mục tiêu kinh tế tuần hoàn.

Đánh giá về mô hình này, bà Quách Thị Xuân, Giám đốc Quốc gia của Tổ chức Môi trường Thái Bình Dương Việt Nam, cho rằng: Công nghệ xử lý rác hỗn hợp hiện nay có thể đáp ứng nhu cầu cấp bách, tạm thời khi ý thức phân loại rác của người dân chưa cao. Về lâu dài, biện pháp bền vững phải là phân loại rác ngay từ nguồn, xử lý riêng từng nhóm theo quy trình: phòng ngừa, giảm thiểu phát sinh – phân loại tại nguồn – xử lý tối đa tại chỗ và chỉ chuyển phần không thể xử lý đến khu tập trung.

“Điều quan trọng là người dân và các chủ nguồn thải cần chủ động phân loại rác theo đúng quy định tại Điều 75 Luật Bảo vệ môi trường, gồm 4 nhóm: rác hữu cơ, rác tái chế, rác nguy hại và rác khác. Chỉ khi làm tốt khâu này, hiệu quả tái chế mới thực sự phát huy, giảm thiểu tác động đến môi trường”, bà Xuân nhấn mạnh.

Những năm gần đây, Đà Nẵng liên tục triển khai các mô hình tái chế rác thải nhằm giảm áp lực chôn lấp và tận dụng nguồn tài nguyên từ rác như phân loại rác tại nguồn, thí điểm chợ giảm thiểu rác thải nhựa và xây dựng mô hình kinh tế tuần hoàn trong quản lý chất thải. Thành phố đang phối hợp các ngành, địa phương đẩy mạnh các dự án xử lý rác bằng công nghệ hiện đại, trong đó nổi bật là dự án Nhà máy đốt rác phát điện với công suất thiết kế 650 tấn/ngày và 1.000 tấn/ngày. Các dự án này được kỳ vọng sẽ thay thế dần công nghệ chôn lấp truyền thống, đồng thời thu hút đầu tư vào các khu xử lý chất thải theo quy hoạch. Tuy vậy, do nhiều vướng mắc, tiến độ của các dự án lớn đã chậm trễ hơn 10 năm nay.

Trong khi chờ đợi những dự án quy mô lớn đi vào hoạt động, mô hình tái chế của Nhà máy xử lý chất thải rắn sinh hoạt Bắc Quảng Nam được xem là giải pháp kịp thời. Nhờ cơ chế tái chế nhựa, sản xuất RDF và tận dụng tối đa lượng rác hỗn hợp, nhà máy giúp giảm áp lực cho bãi rác, tiết kiệm diện tích đất chôn lấp và giảm phát thải ra môi trường - vấn đề nóng trong chiến lược phát triển bền vững của thành phố.