Ve chai, nghề "thời thượng"
Góp phần vào mục tiêu giảm thiểu rác thải nhựa, giữ gìn hệ sinh thái ven biển, từ năm 2020 đến nay, Hội Nông dân tỉnh Quảng Ninh đã tích cực triển khai dự án "Xây dựng mô hình cộng đồng quản lý, phân loại, thu gom và xử lý rác thải nhựa vùng ven biển Vịnh Hạ Long".
Thành viên tổ thu gom ve chai tại TP Hạ Long phân loại rác thải. Ảnh: Cường Vũ.
Từ dự án, tại 5 phường của TP Hạ Long là Hồng Hà, Hồng Hải, Hà Tu, Hà Phong, Tuần Châu đã hình thành được 4 chi hội, 2 tổ nhóm thu mua ve chai. Trong hơn 5 năm qua, đội ngũ này đã được trang bị những kỹ năng phân loại, thu gom rác thải nhựa, cung cấp đầy đủ dụng cụ bảo hộ để giữ gìn an toàn vệ sinh lao động.
Mỗi ngày, các thành viên chi hội, tổ tỏa ra khắp các địa bàn dân cư, tiến hành thu mua, thu gom rác thải nhựa, vận chuyển về bãi tập kết, tiến hành phân loại lần cuối trước khi đưa đến các nhà máy xử lý theo quy định. Đồng thời họ cũng là những tuyên truyền viên, hướng dẫn, nhắc nhở các hộ dân thực hiện tốt việc phân loại rác hữu cơ và vô cơ ngay tại nhà, giúp tăng khả năng tái chế, tái sử dụng các loại rác thải phát sinh từ sinh hoạt hàng ngày, thay vì đổ chung lẫn lộn vào điểm tập kết. Khi việc xả thải được thực hiện đúng cách, giảm khối lượng phải thu gom, cũng giúp tiết giảm đáng kể chi phí xử lý, chôn lấp rác thải.
Gian hàng tái chế sử dụng dây đai buộc gạch để làm các sản phẩm như làn đi chợ, giỏ hoa... của Hội Phụ nữ phường Hà Trung tại Ngày hội Tái chế và tái sử dụng rác thải nhựa. Ảnh: Vân Anh.
Ông Nguyễn Văn Đường - Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nông dân tỉnh Quảng Ninh cho biết, trước đây ở Hạ Long rất ít người làm nghề ve chai. Lượng rác thải phát sinh hàng ngày trên địa bàn Hạ Long rất lớn bởi đây là điểm du lịch thu hút đông du khách. Bình quân rác thải lên tới 47,6 tấn/ngày, tương ứng 17,3 nghìn tấn/năm.
Mặc dù thành phố có đội ngũ nhân công môi trường nhưng việc thu gom rác không xuể, khiến tình trạng rác ồn ứ, mất vệ sinh môi trường đã từng trở thành "vấn nạn". Những năm gần đây, từ chủ trương vận động của thành phố, nhiều người dân đã chuyển sang làm nghề ve chai, thu gom và thu mua rác, đã giúp giải quyết được vấn đề rác thải.
"Nhờ những người làm nghề ve chai mà môi trường đã sạch hơn, Nhà nước không phải trả lương, họ tự bán rác tạo thu nhập. Nghề ve chai đang được khuyến khích tại địa phương, đang trở thành nghề thời thượng", ông Đường nói.
Với xu hướng đó, Hội Nông dân Quảng Ninh đang có chương trình hỗ trợ người làm nghề ve chai, kết nối họ thành những nhóm tổ, hỗ trợ nhau cùng hoạt động. Hội Nông dân đã tổ chức nhiều lớp tập huấn cho người thu gom phân loại rác về cách phân loại rác, an toàn vệ sinh lao động.
Hội Phụ nữ khu 10 (phường Bãi Cháy, TP Hạ Long) làm làn nhựa từ nguyên liệu tái chế. Ảnh: Thanh Phương.
Cùng với đó, Hội cũng hỗ trợ các túi đựng rác bằng bao dứa, bao xi măng; các chế phẩm vi sinh để khi phân loại rác, nếu có rác hữu cơ thì dùng chế phẩm đó tẩy rửa. Đến nay, Hội Nông dân tỉnh cũng đã tặng hơn 30 chiếc xe đạp cho người đi thu gom rác. Sắp tới, địa phương sẽ có chính sách hỗ trợ cho những đối tượng này vay vốn, có thể lên đến 300 triệu đồng, lãi suất 0% trong vòng 2-3 năm.
Hoạt động của dự án mà Hội Nông dân điều hành cũng đồng thời chú trọng cả những giải pháp để tái chế nhựa, gia tăng giá trị cho những sản phẩm này sau khi đã qua sử dụng. Bên cạnh việc đơn giản nhất là bán phế liệu cho các nhà máy xử lý tập trung, nhựa còn được tái chế thành những mặt hàng sản phẩm mỹ nghệ, thủ công,... được thị trường đón nhận, phù hợp với xu hướng sống xanh của một bộ phận không nhỏ người dân.
Người thợ với đôi bàn tay khéo léo đã làm ra các mặt hàng như túi xách đi chợ, balo vải, túi đựng tài liệu, ví đựng bút... từ nguyên liệu là vải thừa của các cửa hàng may và những tấm vải bạt bị bỏ lại sau các chương trình, sự kiện trên địa bàn thành phố. Những vật liệu tưởng chừng bỏ đi đã có thêm vòng đời mới với giá trị sử dụng mới nhờ giải pháp tái chế đầy sáng tạo.
Biến rác thải thành tiền
Hội Liên hiệp phụ nữ tỉnh Quảng Ninh còn triển khai mô hình "Biến rác thành tiền" ở 13 địa phương, đơn vị, tại 100% cơ sở hội và chi hội. Các chi, tổ hội đẩy mạnh tuyên truyền, vận động, hướng dẫn để thay đổi nhận thức của cán bộ, hội viên, nhân dân trong việc tự giác phân loại rác thải sinh hoạt tại gia đình. Từ đó, các đồ dùng nhựa được chị em hội viên giữ lại để mang bán, hoặc khéo léo tái chế thành giỏ hoa, làn nhựa, túi xách... để sử dụng trong sinh hoạt gia đình.
Một số loại rác thải nhựa không có khả năng tái chế như vỏ bim bim, áo mưa rách, ống hút, túi nilon... còn được rửa sạch, phơi khô, nhồi vào chai nhựa. Vỏ chai được nhồi chặt bằng rác thải trở nên cứng và chắc chắn, dùng thay gạch để xây bồn hoa, ghế đá, tường rào...
Hoạt động tại xưởng may tái chế Green Life Hạ Long ở khu 3, phường Hà Khẩu, TP Hạ Long. Ảnh: Trần Hương.
Tại phường Hà Khẩu, Hợp tác xã sản xuất sản phẩm tái chế và dịch vụ tổng hợp Green life Hạ Long được thành lập vào tháng 12/2019 do bà Trần Thị Hương làm Giám đốc, hoạt động tập trung vào giải quyết giảm thiểu rác thải nhựa đi liền với phát triển sinh kế bền vững cho người dân.
Thay vì là phế phẩm bỏ đi, những tấm pano, áp phích, chai, lọ, nhựa, thùng sơn, lốp xe, phao tàu hay những miếng vải thừa, vải vụn qua sử dụng đã được hồi sinh, tạo ra sản phẩm hữu ích cho cuộc sống. Từ khi thành lập cho đến nay, Hợp tác xã Green life Hạ Long đã thu gom rác thải nhựa và tái chế được hàng chục nghìn sản phẩm bán ra thị trường, được người dân và du khách ưa chuộng.
Bà Trần Thị Hương (bên phải) giới thiệu một số sản phẩm làm từ rác thải. Ảnh: Cường Vũ.
Bên cạnh mô hình "Biến rác thải thành tiền", Hội Phụ nữ TP Hạ Long đang vận động chị em phụ nữ trên địa bàn cùng xây dựng lối "sống xanh".
Bà Trần Thanh Thủy, đại diện Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Quảng Ninh, cho biết "Sống xanh" sẽ không chỉ dừng lại ở trào lưu mà đang lan tỏa thành những làn sóng mạnh mẽ trong cộng đồng xã hội. Nhiều gia đình tại Hạ Long đã tận dụng tất cả các rác thải nhựa để biến thành gạch sinh thái, từ đó xây dựng thành ghế đá, bồn hoa... Tất cả việc làm đó sẽ góp phần giảm thiểu rác thải nhựa và tận dụng tài nguyên rác, biến chúng thành những vật dụng hữu ích trong cuộc sống.
"Những việc làm tưởng chừng như rất nhỏ nhưng lại len lỏi vào mỗi gia đình như sử dụng làn đi chợ, phân loại rác thải tại gia đình… đã hình thành nên những hành động hết sức thiết thực để bảo vệ môi trường sống xung quanh chúng ta, góp phần xây dựng Quảng Ninh phát triển bền vững, giảm thiểu ô nhiễm môi trường", bà Thủy khẳng định.
Du khách nước ngoài tham quan Hợp tác xã sản xuất sản phẩm tái chế và dịch vụ tổng hợp Green life Hạ Long. Ảnh: Cường Vũ.
Theo bà Phan Thị Hải Hường - Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy Hạ Long, những mô hình cộng đồng quản lý, phân loại, thu gom và xử lý rác thải nhựa tại thành phố đã góp phần tạo ra sự thay đổi tích cực trong nhận thức, năng lực quản lý tổng hợp rác thải sinh hoạt và rác thải nhựa vùng ven biển, đồng thời tạo ra lối "sống xanh"…
Kết quả này là cơ sở quan trọng để Quảng Ninh cụ thể hóa Đề án tăng cường công tác quản lý chất thải nhựa ở Việt Nam được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Các hoạt động "chống rác thải nhựa" ở Hạ Long cũng phù hợp với quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và tinh thần Nghị quyết số 10-NQ/TU (ngày 26/9/2022) của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường, phòng tránh và giảm nhẹ thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo đảm an ninh nguồn nước giai đoạn 2022-2030.
