Trồng tiêu theo tiêu chuẩn Thực hành nông nghiệp tốt toàn cầu (GlobalGAP) không chỉ giúp cây trồng sinh trưởng, phát triển tốt, hạn chế sâu bệnh, nhất là bệnh chết nhanh, chết chậm, mà còn nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, hạn chế ô nhiễm môi trường...
Đó là mô hình trồng tiêu hiệu quả được nông dân ở xã Sơn Thành Tây, huyện Tây Hòa (Phú Yên) đang triển khai nhân rộng.
Bắt nhịp đổi mới tư duy SX
Những ngày cuối năm Ất Mùi, tôi đến thăm vườn tiêu ở đội 4, thôn Sơn Tây, xã Sơn Thành Tây khi cây đang trong thời kỳ ra hoa kết hạt. Không như các vườn tiêu tôi thấy trước kia ở vùng Tây Nguyên, điều đặc biệt ở đây tiêu được trồng trên cây lồng thẳng tắp, lá xanh mượt, ra hoa đồng loạt, xung quanh bao bọc bởi hàng rào chắn, có nhà nghỉ mát cho người lao động.
Anh Dương Kim Tỵ, chủ vườn tiêu tâm sự, đây là mô hình trồng tiêu theo tiêu chuẩn GlobalGAP do dự án cạnh tranh nông nghiệp của Chính phủ Đan Mạch tài trợ cho Cty CP Vinacafe Sơn Thành. Cty đã hướng dẫn người trồng tiêu ở xã Sơn Thành Tây SX từ năm 2012.
Theo anh Tỵ, trước kia việc SX tiêu của người dân nơi đây vô cùng vất vả, mà năng suất, chất lượng sản phẩm lại thấp, sâu bệnh thường xuyên xảy ra nên nông dân phun thuốc, bón phân vô tội vạ gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến sức khỏe. Từ khi áp dụng mô hình này bà con đã thay đổi tư duy SX từ cách trồng, chăm sóc, bón phân cho đến thu hoạch.
"Việc trồng phải tuân thủ nhiều nguyên tắc, trong đó tiêu trồng trên trụ sống, giống sạch bệnh, chủ động nước tưới, thoát nước tốt, bón phân hợp lý, sử dụng phân hữu cơ, hạn chế sử dụng thuốc BVTV; đặc biệt có hệ thống tưới nhỏ giọt, bón phân, thuốc BVTV tự động; có hệ thống rãnh chống úng", anh Tỵ nói.
Cũng theo anh Tỵ, SX tiêu theo quy trình này cho sản phẩm sạch, chất lượng cao bởi tất cả mọi thứ đều được kiểm soát chặt chẽ, nhất là khâu bón phân, phun thuốc BVTV. Cụ thể, khi phát hiện sâu bệnh, bà con muốn phun thuốc phòng trừ thì phải báo cho cán bộ kỹ thuật xuống tận nơi để giám sát vườn, nguồn gốc thuốc trước khi sử dụng; đồng thời sử dụng liều lượng và thời gian phun hợp lý và có sổ ghi chép nhật ký.
Các vườn tiêu đều có nhà nghỉ cho người lao động
Ngoài ra, việc phun thuốc phải tiến hành nhanh chóng và dứt điểm trong ngày và phải thu gom bao bì thuốc BVTV đúng nơi quy định. Người phun thuốc đều được đào tạo bài bản và có hợp đồng lao động với chủ hộ nhằm tránh làm việc chồng chéo giữa các vườn có nguy cơ mang mầm bệnh lẫn nhau. Bên cạnh đó, mỗi vườn đều được đầu tư lò sấy giúp sản phẩm thu hoạch không bị ẩm mốc và thiệt hại khi mưa lớn.
Năng suất vượt trội
Anh Tỵ cho biết, vụ tiêu 2014 - 2015 thời tiết bất lợi, nắng hạn kéo dài, song 0,7ha áp dụng quy trình GlobalGAP vẫn cho thu hoạch được 1,2 tấn tiêu khô, tăng gấp đôi so với vườn tiêu SX thông thường. Với giá tiêu năm ngoái dao động ở mức từ 200 - 220 ngàn đ/kg, sau khi trừ chi phí anh lãi hàng trăm triệu đồng.
“Dự kiến vụ tiêu 2015 - 2016, khi vườn của tôi chính thức bước vào thời kỳ kinh doanh sẽ cho thu hoạch từ 3 - 4 tấn tiêu (khô), bởi thời điểm này cây ra hoa nhiều so với năm ngoái”, anh Tỵ phấn khởi.
Vườn tiêu của gia đình anh Đàm Xuân Huy, đội 12, thôn Sơn Nghiệp cũng trồng 0,5ha theo tiêu chuẩn GlobalGAP cho năng suất vượt trội. Anh Huy cho biết, nếu như vụ tiêu 2013 - 2014 vườn của gia đình cho trái bói, thu hoạch được 1,8 tấn tiêu khô, thì vụ tiêu 2014 - 2015 đạt 2,5 tấn tiêu khô và dự kiến vụ tới năng suất còn tăng mạnh khi cây vào thời kỳ kinh doanh.
Tiêu GlobalGAP được trồng trên cây lồng mức, thẳng tắp
Theo nhiều hộ trồng tiêu, qua theo dõi và so sánh, tỉ lệ ra trái bói giữa các vườn tiêu GlobalGAP cao hơn so với các vườn SX thông thường, năng suất cũng cao hơn từ 10 - 15%.
Nhân rộng mô hình
Mặc dù vốn đầu tư ban đầu cho vườn tiêu theo chuẩn GlobalGAP tương đối cao, khoảng 200 triệu đồng/ha, gần gấp đôi so với SX thông thường, tương đương trồng khoảng 1.600 trụ, song do hiệu quả mà mô hình mang lại nên nhiều hộ đang học hỏi và làm theo. Theo anh Dương Kim Tỵ, vụ tiêu năm tới anh sẽ đầu tư trồng thêm 0,5ha tiêu GlobalGAP nhằm tăng thêm thu nhập.
Ông Văn Kim Minh, PGĐ Cty Vinacafe Sơn Thành cho biết, cây tiêu được trồng ở đất Sơn Thành Tây đã hơn 20 năm với tổng diện tích gần 500ha. Những năm qua nhờ cây tiêu mà đời sống người dân ngày càng khấm khá. Tuy nhiên để phát triển bền vững thì việc hướng người dân SX theo tiêu chuẩn GlobalGAP là tất yếu.
“Sau 3 năm chúng tôi đã nhân rộng được 15 ha tiêu GlobalGAP với 25 hộ tham gia. Trong kế hoạch từ năm 2016 - 2020 sẽ tiếp tục mở rộng lên 100ha với 200 hộ, đồng thời hợp động với đối tác nước ngoài để xuất khẩu tiêu trực tiếp sang các thị trường thế giới. Chúng tôi sẽ hỗ trợ đào tạo, tập huấn quy trình kỹ thuật cho người nông dân, đánh giá chứng nhận sản phẩm và sẵn sàng hỗ trợ vốn”, ông Minh chia sẻ.
