Báo cáo mới nhất của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) về cơ sở dữ liệu dự án thu giữ, sử dụng và lưu trữ carbon (CCUS) cho thấy lĩnh vực này đang tăng trưởng với tốc độ tương đối khiêm tốn trong năm qua, trọng tâm chuyển dần từ khởi động dự án mới sang hoàn thiện các dự án đã có.
Theo IEA, tính đến đầu năm 2025, tổng công suất vận hành toàn cầu của CCUS đạt hơn 50 triệu tấn CO2 mỗi năm. Nếu tất cả dự án hiện có được hoàn thành, công suất thu giữ carbon có thể gần như tăng gấp đôi, đánh dấu lần mở rộng lớn đầu tiên kể từ khi cơ sở dữ liệu CCUS được hình thành.
IEA ghi nhận nhiều lĩnh vực lần đầu áp dụng công nghệ thu giữ carbon đã đạt tiến bộ đáng kể trong năm qua. Ảnh: T. Schneider
Hướng tới năm 2030, IEA dự báo công suất thu giữ hằng năm có thể đạt khoảng 430 triệu tấn, trong khi công suất lưu trữ tăng lên khoảng 670 triệu tấn, tăng hơn 10% so với dự báo trước đó. Tuy nhiên, mức này vẫn chưa đủ để đưa đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào giữa thế kỷ.
Đáng chú ý, các dự án đang ở giai đoạn phát triển nâng cao hoặc đang xây dựng chiếm tới 60% tổng số dự án hiện nay, trong khi những dự án mới có xu hướng giảm. Năm 2024, chỉ có 8 cơ sở CCUS mới đi vào hoạt động, song hầu hết dự án ở quy mô nhỏ, chỉ xử lý từ 5.000 tấn CO2 mỗi năm, khiến tổng mức tăng trưởng công suất còn hạn chế.
Ngành dầu khí tự nhiên tiếp tục chiếm ưu thế trong tổng công suất thu giữ carbon, nhờ chi phí thấp và khối lượng lớn. Quyết định đầu tư tại cơ sở khí hóa lỏng Tangguh ở Indonesia được đánh giá sẽ củng cố vị thế này. Trong khi đó, các lĩnh vực mới như sản xuất hydro, xi măng, điện khí và công nghệ thu CO2 trực tiếp từ không khí đang gia tăng nhanh, chiếm hơn một nửa số dự án dự kiến vận hành vào năm 2030.
Bên cạnh đó, năm qua cũng ghi nhận nhiều bước tiến quan trọng. Tại Anh, nhà máy điện khí đầu tiên tích hợp công nghệ thu giữ carbon được phê duyệt với công suất 2 triệu tấn/năm. Ở Thụy Điển, dự án loại bỏ CO2 lớn nhất nước tại một nhà máy nhiệt - điện kết hợp đã được thông qua. Trong khi Trung Quốc ghi dấu cơ sở đầu tiên trên thế giới thu khí thải từ sản xuất xi măng. Úc đang triển khai lưu trữ CO2 quy mô lớn tại mỏ khí cạn kiệt và Kenya khởi công dự án thí điểm thu giữ carbon trực tiếp từ không khí.
Báo cáo cũng nhấn mạnh sự tập trung khu vực ngày càng rõ rệt. Khoảng 80% công suất thu giữ dự kiến vận hành vào năm 2030 sẽ nằm ở Bắc Mỹ và châu Âu, so với chưa đến 60% hiện nay. Sự mất cân bằng này đặt ra câu hỏi về tính công bằng địa lý trong triển khai CCUS.
IEA cảnh báo, khi ngày càng nhiều dự án được khởi động, nhu cầu đối với thiết bị và công nghệ thu giữ carbon có thể gây áp lực lên chuỗi cung ứng hiện tại. Ngành CCUS vì thế vừa đứng trước cơ hội, vừa đối mặt thách thức lớn nếu muốn đóng góp hiệu quả vào mục tiêu khí hậu toàn cầu.
