Thỏa thuận chi trả giảm phát thải khí nhà kính vùng Bắc Trung Bộ (gọi tắt là ERPA) được Bộ NN-PTNT (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) ký kết với Ngân hàng Tái thiết và Phát triển quốc tế nhằm chuyển nhượng lượng GPT 10,3 triệu tấn carbon tương đương ở 6 tỉnh vùng Bắc Trung Bộ giai đoạn 2018-2025 với tổng số tiền 51,5 triệu USD.
Thụ hưởng các chính sách về phát triển lâm nghiệp, gần nhất là Chương trình ERPA giúp diện mạo khu vực miền núi Nghệ An có nhiều đổi thay tích cực. Ảnh: Ngọc Linh.
Nghệ An là tỉnh sở hữu diện tích rừng thuộc tốp đầu cả nước, đồng nghĩa là địa phương nhận được nhiều quyền lợi thiết thực mà ERPA mang lại. Lý thuyết là thế nhưng xắn tay vào làm mới cảm nhận rõ áp lực bộn bề, bởi lẽ đây là chính sách chưa từng có tiền lệ với quy mô rộng, dàn trải, lại có nhiều điểm khác biệt so với chương trình phát triển lâm nghiệp đã áp dụng trước đó.
Hành lang pháp lý ngặt nghèo đòi hỏi tỉnh Nghệ An cùng các Sở, ngành, đơn vị liên quan phải thận trọng từng bước, trong đó nhiệm vụ khảo sát, đánh giá, phân loại hiện trạng rừng được triển khai chi tiết nhằm “bóc tách” những diện tích chưa được thụ hưởng chính sách, tránh tình trạng “chồng lấn”. Việc này mất nhiều thời gian, công sức của của các bên liên quan, đặc biệt là chủ rừng là tổ chức nhà nước.
Một trong số đó là Ban quản lý rừng phòng hộ Quỳ Châu, đơn vị được giao quản lý gần 20.000 ha rừng các loại. Địa bàn trải rộng, phân bổ chủ yếu ở vùng núi cao nhưng nhân lực hạn chế kéo theo thách thức muôn phần. Khó khăn chất chồng nhưng nhận thấy Thỏa thuận chi trả giảm phát thải khí nhà kính vùng Bắc Trung Bộ sẽ khỏa lấp được phần nào sự thiếu hụt về ngân sách nhà nước phân bổ cho công tác quản lý bảo vệ rừng, đồng thời tạo việc làm, tăng thu nhập, cải thiện đời sống của người làm nghề rừng, nhất là đồng bào vùng cao, vùng xa nên đơn vị đã nêu cao trách nhiệm, cùng góp sức chung tay đưa nguồn sáng ERPA về các bản làng.
Ban quản lý rừng phòng hộ Quỳ Châu góp phần lan tỏa chính sách đến với cộng đồng, làng bản. Ảnh: Ngọc Kiên.
Toàn ban có trên 11.374 ha diện tích rừng tự nhiên được khoán bảo vệ cho cộng đồng theo kế hoạch ERPA. Qua phân loại có 20 cộng đồng được hỗ trợ phát triển sinh kế, một nửa tập trung ở xã Châu Tiến, còn lại là xã Hùng Chân (8 cộng đồng) và xã Quỳ Châu (2 cộng đồng). Các đơn vị được khoán định mức hỗ trợ 50 triệu đồng/năm để xây dựng đường bê tông thôn bản, tường rào, sân, mái tôn, làm hệ thống điện chiếu sáng…, góp phần nâng tầm diện mạo nông thôn và cải thiện đời sống văn hoá, tinh thần đồng bào vùng hưởng lợi.
Tín hiệu tích cực cũng “lan nhanh” đến lâm phận của Ban Quản lý rừng phòng hộ Thanh Chương, nơi có 22.000 ha rừng trải dài từ địa phận Thanh Thủy lên đến Khe Vều, nằm dọc theo biên giới Việt - Lào.
Nhằm tạo đà thực hiện thông suốt, từ ban đầu đơn vị đã chủ động phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, đơn vị cùng lĩnh vực tham gia nêu ý kiến đóng góp vào các dự thảo, hướng dẫn. Tất cả các hoạt động ERPA (khoán bảo vệ rừng, hỗ trợ sinh kế cho cộng đồng, tuyên truyền, tập huấn…) đều được sàng lọc, đánh giá kỹ lưỡng trước khi làm. Công tác kiểm tra, giám sát được thực hiện thường xuyên, liên tục trong các hoạt động chi trả, quản lý sử dụng tiền. Song song với đó đã xây dựng kế hoạch, huy động lực lượng bảo vệ rừng triển khai hàng chục cuộc tuần tra, kiểm tra rừng trên diện tích được giao khoán.
Sau 3 năm áp dụng, Thoả thuận chi trả giảm phát thải khí nhà kính vùng Bắc Trung Bộ đã nâng cao năng lực thực thi các chính sách của Nhà nước trên địa bàn Nghệ An. Các hoạt động tập huấn, truyền thông, hội nghị được triển khai rộng khắp tại các xã có diện tích chi trả ERPA giúp người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số hiểu rõ hơn về giá trị kinh tế, môi trường rừng, đặc biệt là vai trò chủ chốt của chính họ trong việc giữ rừng để hưởng lợi từ các nguồn tài chính.
