Cảnh báo nguy cơ nghiêm trọng khi sông băng châu Âu tan nhanh

Các sông băng châu Âu đang tan với tốc độ chưa từng có, gây mất ổn định địa hình, đe dọa nguồn nước, phản ánh rõ tác động của biến đổi khí hậu toàn cầu.

Leo Hösli, nghiên cứu sinh tiến sĩ, cho biết mùa hè vừa qua, ông không thể tiếp cận các hang băng ở vùng sông băng Morteratsch (Thụy Sĩ) để đo đạc vì nhiệt độ cao làm băng tan dữ dội, khiến cấu trúc trở nên nguy hiểm. “Nóng đến mức sông băng không thể tồn tại trong tình trạng này,” ông nói.

Phần còn lại của sông băng Morteratsch (Thụy Sĩ) cho thấy bề mặt băng tan chảy nhanh chóng dưới tác động của biến đổi khí hậu. Ảnh: ETH Zurich. — Phần còn lại của sông băng Morteratsch (Thụy Sĩ) cho thấy bề mặt băng tan chảy nhanh chóng dưới tác động của biến đổi khí hậu. *Ảnh: ETH Zurich.*

Theo một nghiên cứu lớn nhất từ trước đến nay được công bố trên tạp chí Nature, dựa trên dữ liệu vệ tinh và đo đạc của 35 nhóm nghiên cứu, các sông băng ở dãy Alps và Pyrenees đã mất khoảng 40% khối lượng kể từ năm 2000. Hai năm 2022 và 2023 ghi nhận mức tổn thất kỷ lục, trùng với thời điểm nhiệt độ toàn cầu cao nhất lịch sử. Morteratsch, một trong những sông băng được nghiên cứu nhiều nhất thế giới, đã lùi hơn 3 km trong 165 năm qua, minh chứng rõ rệt cho tác động của biến đổi khí hậu.

Các sông băng không chỉ là “tín hiệu cảnh báo” mà còn duy trì nguồn nước, nông nghiệp và du lịch. Băng tan cung cấp nước uống, tưới tiêu, duy trì dòng chảy các con sông lớn và hỗ trợ mùa trượt tuyết. Nhưng khi chúng biến mất, địa hình trở nên mất ổn định, gây lở đất, trượt băng đe dọa các làng miền núi. Tháng trước, một vụ lở đất lớn phá hủy làng Neustift (Áo); hồi tháng 5, Blatten (Thụy Sĩ) bị xóa sổ bởi lở băng.

Andrea Fischer, Phó giám đốc Viện Nghiên cứu liên ngành về núi thuộc Viện Hàn lâm khoa học Áo, cảnh báo: “1/3 sông băng của Áo sẽ biến mất trong 5 năm tới. Stubai, một trong những khu trượt tuyết nổi tiếng, có thể tan chảy hoàn toàn vào năm 2033.” Fischer nhấn mạnh: “Kết thúc của băng hà Alps đang đến rất gần. Đây không còn là mô hình giả định, mà là thực tế.”

Andrea Fischer, Phó giám đốc Viện Nghiên cứu liên ngành về núi thuộc Viện Hàn lâm khoa học Áo cảnh báo, 1/3 sông băng của Áo sẽ biến mất trong 5 năm tới. Ảnh: Sean Keane. — Andrea Fischer, Phó giám đốc Viện Nghiên cứu liên ngành về núi thuộc Viện Hàn lâm khoa học Áo cảnh báo, 1/3 sông băng của Áo sẽ biến mất trong 5 năm tới. *Ảnh: Sean Keane.*

Châu Âu là lục địa ấm lên nhanh nhất, với nhiệt độ của Áo tăng 3,1°C kể từ năm 1900, gấp đôi mức trung bình toàn cầu. Fischer gọi sông băng là “kho lưu trữ khí hậu” quý giá, chứa thông tin hàng thế kỷ về lượng mưa và khí quyển. Nhưng những biện pháp như tạo tuyết nhân tạo hay phủ băng bằng tấm phản quang đều thất bại. “Không thể cứu băng hà nếu không cứu khí hậu,” bà nói.

Dù vậy, các chuyên gia như Hösli tin vẫn còn hy vọng nếu nhân loại giảm nhanh phát thải và bảo vệ môi trường: “Vẫn còn những khối băng khổng lồ ở đây. Chúng ta chưa thể bỏ cuộc”.

Hồng Ngọc