Cần trách nhiệm khi ghi nhãn 'Made in Vietnam' với hàng xuất Mỹ

Hiểu rõ luật chơi

Bà Cao Thị Phi Vân, Phó Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP.HCM (ITPC) cho biết, với giá trị thặng dư thương mại tăng liên tục từ 63,4 tỷ USD (năm 2020) lên gần 106 tỷ USD (năm 2024), Việt Nam hiện đang nằm trong danh sách các quốc gia phải đối mặt với các biện pháp thuế đối ứng từ phía Hoa Kỳ.

Trước tình hình này, Chính phủ Việt Nam đang tích cực chuẩn bị cho các cuộc đàm phán, với định hướng xây dựng quan hệ thương mại cân bằng, bền vững, đồng thời bảo vệ lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp Việt. Ngoài ra, các biện pháp quản lý như tăng cường kiểm soát xuất xứ, thúc đẩy đầu tư song phương và phát triển thị trường nội địa cũng đang được đẩy mạnh.

“Chúng ta cần coi đây là cơ hội để doanh nghiệp nhìn lại chính mình, đổi mới và nâng cao năng lực thích ứng”, bà Cao Thị Thu Vân nhấn mạnh.

Nhiều chuyên gia cho rằng, doanh nghiệp Việt Nam muốn khai phá thị trường Hoa Kỳ đầy tiềm năng không thể chỉ “đi xuất khẩu” như trước, mà phải “đi cùng chiến lược”.

Từ việc hiểu luật chơi, nâng cấp sản phẩm, xây dựng thương hiệu, đến việc chủ động góp tiếng nói vào chính sách quốc tế, tất cả đều là bước đi cần thiết trong hành trình khẳng định vị thế doanh nghiệp Việt trên bản đồ thương mại toàn cầu. Vì vậy, muốn đứng vững ở sân chơi lớn, doanh nghiệp không chỉ cần sản phẩm tốt mà còn cần tư duy lớn.

Theo Mohammed Selia, CEO Công ty FulfillPlus, Việt Nam hiện vẫn chưa có FTA với Hoa Kỳ, do đó không được hưởng ưu đãi thuế. Vì vậy, điều kiện tiên quyết của các doanh nghiệp Việt hiện nay là cần nắm rõ mã HTS, xuất xứ và giá trị hàng hóa.

Ông Mohammed Selia lưu ý đối các doanh nghiệp Việt: Trong ngành nội thất, gỗ nguy cơ bị áp thuế chống bán phá giá, do vậy phải tuân thủ luật Lacey và quy định bang (ví dụ California yêu cầu về chất chống cháy). Đối với ngành nông thủy sản bắt buộc đăng ký với FDA/USDA, cần khai báo sớm và bảo đảm chuỗi lạnh. Ngành thủ công mỹ nghệ thường thuế thấp, nhưng tránh dùng nguyên liệu bị cấm...

Bên cạnh đó, ông Selia khuyến nghị doanh nghiệp Việt cần duy trì kho hàng tại Hoa Kỳ để rút ngắn thời gian giao hàng; tập trung vào thiết kế bao bì, chất lượng sản phẩm để tạo dấu ấn; hợp tác với các đối tác logistics uy tín ngay tại Hoa Kỳ để đảm bảo chuỗi cung ứng liền mạch.

Điểm đến hấp dẫn

Theo TS Trần Sơn, các doanh nghiệp nhỏ và vừa trong lĩnh vực nông thủy sản, đồ gỗ, thảo dược có nhiều tiềm năng, cần kết hợp lại với nhau để tạo thành một thương hiệu lớn để vào thị trường Hoa Kỳ.

Theo TS Trần Sơn, Trợ lý Giáo sư Kinh doanh tại Đại học SUNY Cobleskill (Hoa Kỳ), cố vấn Hội đồng Kinh doanh Mỹ - Việt, sự dịch chuyển trong chính sách thuế quan của Hoa Kỳ từ ủng hộ tự do thương mại sang thương mại chiến lược, gắn chặt với các yếu tố công nghiệp và an ninh quốc gia.

"Việt Nam là một điểm đến hấp dẫn trong xu hướng “Trung Quốc + 1”, nhưng cũng đang bị giám sát chặt về gian lận xuất xứ, tiêu chuẩn lao động, chống bán phá giá và các quy định nhãn mác", TS Sơn Trần nói và khuyến nghị để trụ vững tại thị trường Hoa Kỳ, doanh nghiệp Việt cần phải có hệ thống hồ sơ đầy đủ, ghi nhãn minh bạch, đáp ứng sớm các tiêu chuẩn về môi trường, xã hội và quản trị (ESG). Bên cạnh đó, chuyển dịch từ gia công (OEM) sang phát triển thương hiệu riêng (OBM), đầu tư vào R&D, thiết kế, trải nghiệm khách hàng.

Ngoài ra, tăng cường tiếng nói tại các hiệp hội ngành nghề, tham gia góp ý xây dựng chính sách để thể hiện sự chuyên nghiệp và tin cậy.

Đặc biệt, TS Trần Sơn kêu gọi doanh nghiệp và nhà nước cần phát triển chiến lược thương hiệu quốc gia và thương hiệu ngành, lấy chất lượng, tuân thủ, minh bạch và truy xuất nguồn gốc làm giá trị cốt lõi.

“Hoa Kỳ là "kho báu" tiêu thụ hàng hóa, chiếm 30% lượng tiêu thụ hàng hóa toàn cầu. Trong đó, khoảng 2,5 triệu người Việt tại Hoa Kỳ có nhu cầu mua hàng made in Vietnam, thay vì hàng Trung Quốc, Thái Lan. Do đó, chúng ta phải chuyển mình từ hình ảnh một nhà sản xuất giá rẻ sang một đối tác đáng tin cậy, chuyên cung cấp các sản phẩm đặc sản giá trị cao”, TS Trần Sơn nhấn mạnh.

Trong khi đó, bà Jennifer Diaz, luật sư có hơn 20 năm trong lĩnh vực luật hải quan và thương mại Hoa Kỳ, cảnh báo, hàng hóa xuất khẩu sang Hoa Kỳ hiện đang bị giám sát rất chặt chẽ do chính sách thuế quan tăng cao. Đặc biệt, các sản phẩm có nguồn gốc nguyên liệu từ Trung Quốc nhưng hoàn thiện tại Việt Nam cần khai báo xuất xứ chính xác, minh bạch để tránh bị nghi ngờ gian lận thương mại.

Bà Jennifer Diaz nhấn mạnh, doanh nghiệp Việt cần có trách nhiệm trong việc ghi nhãn "Made in Vietnam", chuẩn bị đầy đủ tài liệu chuỗi cung ứng, hợp đồng mua bán và cân nhắc lựa chọn loại kho phù hợp tại Hoa Kỳ (kho ngoại quan hoặc kho thường) để linh hoạt trong việc nộp thuế nhập khẩu.

"Trong bối cảnh Hoa Kỳ ưu tiên xây dựng nhà máy trong nước và hạn chế nhập khẩu, việc kiểm soát rủi ro, cập nhật chính sách liên tục và thương lượng kỹ với đối tác nhập khẩu là những giải pháp then chốt giúp doanh nghiệp Việt duy trì xuất khẩu ổn định sang thị trường này", luật sư Jennifer Diaz khuyến nghị.