Điều chỉnh để phù hợp thực tiễn
Cuối tháng 7/2025, sau khi xây dựng dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai năm 2024, Bộ NN&MT đã thông báo đến các địa phương về việc lấy ý kiến sửa đổi bổ sung một số điều của Luật này.
Theo Bộ NN&MT, việc xây dựng dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai nhằm thể chế hóa đầy đủ, kịp thời các quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước về chính sách đất đai sau 3 năm thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW và 1 năm thực hiện Luật đất đai năm 2024, về sắp xếp tổ chức bộ máy, đơn vị hành chính theo mô hình chính quyền hai cấp; về phát triển kinh tế tư nhân, đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, hội nhập quốc tế trong tình hình mới; về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật, đảm bảo kế thừa, sự ổn định, tính thống nhất của hệ thống pháp luật.
Ông Trương Văn Cường, Phó Giám đốc Sở NN&MT Hà Tĩnh. Ảnh: Thanh Nga.
Đồng thời, việc sửa Luật nhằm kịp thời giải quyết các vấn đề ưu tiên, cấp bách của lĩnh vực đất đai để tháo gỡ kịp thời những vấn đề mới phát sinh từ thực tiễn, tháo gỡ “điểm nghẽn” về thể chế, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội.
Theo ông Trương Văn Cường, Phó Giám đốc Sở NN&MT Hà Tĩnh, trên cơ sở chỉ đạo của cấp trên, Sở NN&MT đã tham mưu UBND tỉnh có văn bản góp ý sửa đổi Luật Đất đai. Trong đó có nội dung rất quan trọng về việc xác định lại diện tích đất ở đối với hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất trước ngày 18/12/1980. Đây là nội dung liên quan trực tiếp đến lợi ích của người dân và vướng mắc chung trong cả nước.
Ông Cường phân tích, Luật Đất đai năm 2024 đã khắc phục được một phần tồn tại thực tiễn liên quan đến đất ở có nguồn gốc trước ngày 18/12/1980 của Luật Đất đai năm 2013; theo đó đã quy định bình đẳng, công bằng khi cấp Giấy CNQSD đất lần đầu đối với trường hợp sử dụng đất trước thời điểm 18/12/1980 giữa người có giấy tờ và người không có giấy tờ về quyền sử dụng đất theo Điều 137 thì đều được công nhận diện tích đất ở theo khoản 1 Điều 141, khoản 1 Điều 138 Luật Đất đai; đây là quy định đảm bảo phù hợp thực tiễn việc người sử dụng đất không có giấy tờ về quyền sử dụng đất trước ngày 18/12/1980 chủ yếu do tồn tại mang tính lịch sử của công tác quản lý nhà nước về đất đai.
Nội dung góp ý của tỉnh Hà Tĩnh liên quan đến nội dung rất quan trọng về việc xác định lại diện tích đất ở đối với hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất trước ngày 18/12/1980. Ảnh: Thanh Nga.
Tuy vậy, cùng là trường hợp đất ở có nguồn gốc trước ngày 18/12/1980 nếu đã được cấp Giấy CNQSD đất lần đầu trước đây mà chưa xác định đủ diện tích như khi được công nhận theo Luật Đất đai năm 2024 thì lại chỉ quy định tại khoản 6 Điều 141 cho phép xác định lại diện tích đất ở đảm bảo đủ như công nhận lần đầu đối với trường hợp có giấy tờ về quyền sử dụng đất theo Điều 137; trường hợp không có giấy tờ không được xác định lại.
“Điều này đã tạo nên việc bất bình đẳng trong Luật khi cùng thuộc trường hợp được công nhận diện tích đất ở khi cấp Giấy CNQSDđ ất lần đầu như nhau nhưng khi lần đầu cấp chưa đủ diện tích đất ở lại không được xác định lại diện tích đất ở; đồng thời gây ra rất nhiều khó khăn trong công tác giải phóng mặt bằng, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi chính đáng của người dân”, Phó Giám đốc Trương Văn Cường nói.
Cũng theo ông Trương Văn Cường, để đảm bảo tính bình đẳng giữa các đối tượng chịu tác động trong xây dựng Luật, tạo công bằng cho các trường hợp đều có cùng lịch sử sử dụng đất trước thời điểm 18/12/1980; đồng thời đảm bảo phù hợp thực tiễn nhu cầu rất lớn ở địa phương, việc bổ sung dự thảo quy định cho phép xác định lại diện tích đất ở cả với trường hợp không có giấy tờ về quyền sử dụng đất theo Điều 137 là hết sức cần thiết.
Việc điều chỉnh nội dung Hà Tĩnh góp ý là rất cần thiết nhằm đảm bảo phù hợp với thực tiễn và bình đẳng cho người dân. Ảnh: Thanh Nga.
Ngoài ra, để đảm bảo công bằng giữa người sử dụng đất đã được cấp giấy CNQSD đất trước và sau thời điểm ngày 01/7/2004 mà chưa được xác định đúng diện tích đất ở theo quy định thì đều được xác định lại, đề nghị điều chỉnh cho phép xác định lại diện tích đất ở đối với các trường hợp đã cấp GCNQSD đất đến trước thời điểm 01/8/2024 (thời điểm Luật Đất đai năm 2024 có hiệu lực).
Hiến kế cách sửa đổi, bổ sung
Căn cứ vào thực tiễn và nghiên cứu các văn bản quy phạm pháp luật, tỉnh Hà Tĩnh kiến nghị, bổ sung Điều 138 thêm một khoản quy định về xác định lại diện tích đất ở trước ngày 18/12/1980 cụ thể:
“3. Việc xác định lại diện tích đất ở của hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất trước ngày 18 tháng 12 năm 1980 trong trường hợp thửa đất ở có vườn, ao, đất thổ cư đã được cấp giấy chứng nhận trước ngày 01 tháng 8 năm 2024 khi người sử dụng đất có nhu cầu hoặc khi Nhà nước thu hồi đất được thực hiện như sau:
a) Diện tích đất ở được xác định lại theo quy định tại khoản 1 Điều này nếu tại thời điểm cấp giấy chứng nhận trước đây không có một trong các loại giấy tờ về quyền sử dụng đất quy định tại Điều 137 của Luật này, người sử dụng đất không phải nộp tiền sử dụng đất đối với diện tích được xác định lại trong hạn mức công nhận đất ở quy định tại khoản 5 Điều 141 của Luật này; phần diện tích đất ở vượt hạn mức công nhận đất ở quy định tại khoản 5 Điều 141 của Luật này phải nộp tiền sử dụng đất tại thời điểm xác định lại diện tích đất ở.
Nội dung đề xuất điều chỉnh, bổ sung nằm ở Điều 138 và Điều 141. Ảnh: Thanh Nga.
Trường hợp người sử dụng đất đã thực hiện chuyển quyền sử dụng đất một phần diện tích đất ở của thửa đất hoặc Nhà nước đã thu hồi một phần diện tích đất ở của thửa đất thì khi xác định lại diện tích đất ở phải trừ đi phần diện tích đất ở đã chuyển quyền sử dụng đất hoặc thu hồi.
b) Phần diện tích đất do nhận chuyển quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật hoặc phần diện tích đất Nhà nước đã thu hồi thì không được xác định lại theo quy định tại điểm a khoản này.”
Sửa khoản 6 Điều 141 cho phép xác định lại diện tích đất ở đối với trường hợp đã cấp giấy chứng nhận trước thời điểm 01/8/2024:
“6. Việc xác định lại diện tích đất ở của hộ gia đình, cá nhân trong trường hợp thửa đất ở có vườn, ao, đất thổ cư đã được cấp giấy chứng nhận trước ngày 01 tháng 8 năm 2024 khi người sử dụng đất có nhu cầu hoặc khi Nhà nước thu hồi đất được thực hiện như sau:…”.
