Đó là: Chiến lược giảm phát thải khí nhà kính (GHG) và Khuôn khổ trung hòa Carbon.
Tầm nhìn của Chiến lược giảm phát thải khí nhà kính lĩnh vực hàng hải
Các nỗ lực của Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO) bao gồm các hành động khẩn cấp để ứng phó với biến đổi khí hậu và tác động của hiện tượng này.
Theo đó, trong khuôn khổ hoạt động, năm 2018, IMO thông qua Chiến lược ban đầu về giảm phát thải khí nhà kính (GHG) từ tàu biển, trong đó xác định tầm nhìn của tổ chức về việc cam kết giảm và tiến tới loại bỏ hoàn toàn phát thải GHG từ vận tải biển quốc tế trong thời gian sớm nhất có thể.
Tiếp đó, tới tháng 10/2018, IMO phê duyệt chương trình hành động tiếp theo. Đây là công cụ lập kế hoạch nhằm đáp ứng các mốc thời gian được đề ra trong Chiến lược ban đầu, kéo dài đến năm 2023. Chiến lược ban đầu yêu cầu thông qua một phiên bản sửa đổi chiến lược vào năm 2023.
Tháng 7/2023 (MEPC 80), IMO chính thức thông qua Chiến lược IMO 2023 về giảm phát thải GHG từ tàu biển, phù hợp với chương trình hành động đã được thống nhất trước đó.
Chiến lược GHG IMO 2023 vẫn tuân thủ cam kết giảm phát thải khí nhà kính từ hoạt động vận tải biển quốc tế và đặt mục tiêu loại bỏ chúng càng sớm càng tốt, đồng thời thúc đẩy quá trình chuyển đổi công bằng và bình đẳng.
Các mục tiêu của Chiến lược bao tồm: Giảm lượng khí thải carbon từ tàu thuyền thông qua cải thiện hiệu quả năng lượng của các tàu mới; Giảm cường độ carbon trong vận tải biển quốc tế; Tăng tỷ lệ sử dụng công nghệ, nhiên liệu và/hoặc nguồn năng lượng có phát thải khí nhà kính bằng không hoặc gần bằng “0”, với mục tiêu đạt ít nhất 5%, hướng tới 10% năng lượng sử dụng trong vận tải biển quốc tế đến năm 2030 đến từ các công nghệ, nhiên liệu và/hoặc nguồn năng lượng này; Đạt mức phát thải ròng bằng “0” trong vận tải biển quốc tế, trong đó, phát thải khí nhà kính từ vận tải biển quốc tế cần đạt đỉnh càng sớm càng tốt và đạt mức phát thải ròng bằng “0” vào hoặc xung quanh năm 2050, có tính đến hoàn cảnh quốc gia khác nhau, đồng thời nỗ lực loại bỏ dần phát thải như đã nêu trong Tầm nhìn, phù hợp với mục tiêu nhiệt độ dài hạn được quy định tại Điều 2 của Thỏa thuận Paris.
Chiến lược GHG IMO 2023 đề ra các mục tiêu về giảm phát thải khí nhà kính. Ảnh: IMO.
Để thực hiện các mục tiêu kể trên, Chiến lược GHG 2023 xác định đổi mới công nghệ và việc đưa nhiên liệu thay thế và/hoặc các nguồn năng lượng vào vận tải biển quốc tế trên toàn cầu sẽ là một phần không thể thiếu để đạt được tham vọng chung.
Trong đó nhấn mạnh đổi mới công nghệ và triển khai các loại nhiên liệu và nguồn năng lượng thay thế cho vận tải biển quốc tế đóng vai trò then chốt để đạt được mục tiêu tổng thể về giảm thải trên toàn cầu.
Việc rà soát lượng phát thải cần tính đến các ước tính phát thải được cập nhật, các lựa chọn giảm phát thải khí nhà kính cho vận tải biển quốc tế, cũng như các báo cáo của Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu (IPCC) và các kiểm kê, nghiên cứu khí nhà kính trong tương lai của IMO, nhằm đánh giá tiến độ đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0 trong vận tải biển quốc tế.
Theo Chiến lược, IMO cho rằng cần xem xét lượng phát thải khí nhà kính từ giai đoạn “từ nguồn đến tiêu thụ” của nhiên liệu hàng hải, như đã nêu trong Hướng dẫn về cường độ phát thải khí nhà kính theo vòng đời của nhiên liệu hàng hải (LCA guidelines), hướng tới mục tiêu tổng thể là giảm phát thải khí nhà kính trong phạm vi hệ thống năng lượng của ngành vận tải biển quốc tế và ngăn ngừa nguy cơ rò rỉ khí thải từ lĩnh vực hàng hải sang các lĩnh vực khác.
Khuôn khổ trung hòa carbon ngành hàng hải
Trong tháng 4/2025, tại Kỳ họp lần thứ 83 của Ủy ban Bảo vệ Môi trường Biển (MEPC 83), IMO dự kiến hoàn tất dự thảo văn bản pháp lý cho các biện pháp liên quan, được gọi là “Khuôn khổ Trung hòa Carbon của IMO” (IMO Net-Zero Framework). Khuôn khổ này bao gồm các sửa đổi đối với Phụ lục VI của Công ước MARPOL và dự kiến sẽ được MEPC 83 phê duyệt để lưu hành ngay sau cuộc họp, và chính thức được thông qua tại một kỳ họp bất thường của MEPC vào tháng 10/2025.
Dự thảo văn bản pháp lý được xây dựng tại Kỳ họp MEPC 82 đã tích hợp ý kiến và đề xuất từ các quốc gia thành viên cũng như các tổ chức quốc tế liên quan đến việc sửa đổi Công ước Quốc tế về Ngăn ngừa Ô nhiễm từ Tàu biển (MARPOL, Phụ lục VI). Nếu được thông qua, các sửa đổi này sẽ đưa những biện pháp mới đề xuất vào khuôn khổ luật pháp quốc tế.
Dự thảo Khuôn khổ Trung hòa Carbon của IMO nhằm hiện thực hóa các tham vọng trong Chiến lược IMO năm 2023 về Giảm phát thải khí nhà kính từ tàu biển. Ảnh: IMO.
“Tôi hoan nghênh cam kết liên tục của các quý vị. Điều đó đã giúp chúng ta xác định thêm những điểm đồng thuận trong việc xây dựng khung pháp lý cho Khuôn khổ Trung hòa Carbon của IMO, tạo nền tảng cho vòng đối thoại tiếp theo. Tôi tin tưởng rằng tại kỳ họp tới, các quý vị sẽ đạt được đồng thuận”, ông Arsenio Dominguez, Tổng thư ký IMO, chia sẻ
Nội dung của Khuôn khổ Trung hòa Carbon của IMO, bao gồm: Tiêu chuẩn nhiên liệu hàng hải dựa trên mục tiêu, quy định việc giảm dần cường độ phát thải khí nhà kính (GHG) của nhiên liệu hàng hải; và Cơ chế kinh tế nhằm khuyến khích quá trình chuyển đổi sang mức phát thải ròng bằng 0.
Tiêu chuẩn nhiên liệu hàng hải dựa trên mục tiêu và cơ chế định giá carbon là các biện pháp trung hạn được nêu rõ trong Chiến lược sửa đổi của IMO về giảm phát thải khí nhà kính từ tàu biển, được thông qua vào tháng 7/2023. Hiện nay, nhiều đề xuất khác nhau về nội dung và cách thức thực hiện các biện pháp này đang được xem xét.
Chiến lược GHG IMO 2023 là một khuôn khổ hành động dành cho các quốc gia thành viên IMO, trong đó vạch ra tầm nhìn cho ngành vận tải biển quốc tế với tham vọng giảm phát thải khí nhà kính và các nguyên tắc chỉ đạo. Chiến lược cũng đề ra các biện pháp theo trung và dài hạn, ứng với các mốc thời gian và tác động của các quốc gia đối với nỗ lực giảm phát thải ngành hàng hài. Chiến lược đồng thời xác định các rào cản và biện pháp hỗ trợ bao gồm xây dựng năng lực, hợp tác kỹ thuật và nghiên cứu và phát triển (R&D).
