Cá rô phi vượt định kiến

Hướng đi mới sau những vụ tôm thua lỗ

Cá rô phi xuất khẩu đang trở thành lựa chọn mới của nông dân Vĩnh Long. Hiệu quả kinh tế ổn định, quy trình nuôi nhẹ nhàng giúp bà con an tâm sản xuất.

Những năm gần đây, tại nhiều vùng ven biển và ven sông ở Vĩnh Long, không ít hộ nuôi trồng thủy sản rơi vào cảnh thua lỗ vì con tôm thẻ chân trắng. Giá cả bấp bênh, dịch bệnh phức tạp, chi phí đầu tư cao khiến nghề nuôi tôm công nghiệp truyền thống ngày càng rủi ro. Trong bối cảnh đó, một số nông hộ đã mạnh dạn chuyển hướng sang nuôi cá rô phi xuất khẩu, một loại thủy sản vừa dễ nuôi, vừa có thị trường ổn định.

Tiêu biểu là gia đình ông Phan Văn Hiệp (ấp 5, xã Bình Đại, tỉnh Vĩnh Long; trước đây là xã Bình Thắng, huyện Bình Đại, tỉnh Bến Tre). Trước đây, gia đình ông có diện tích hàng chục ngàn mét vuông ao nuôi tôm, nhưng liên tục thua lỗ nhiều vụ. Sau thời gian tìm hiểu, ông nhận thấy cá rô phi không chỉ dễ thích nghi mà còn có đầu ra ổn định nhờ liên kết bao tiêu với doanh nghiệp. Thế là từ vài ao thử nghiệm, sau 2 năm, ông đã phát triển lên 20 ao nuôi cá rô phi xuất khẩu, mỗi ao rộng khoảng 2.000m2.

Theo ông Hiệp, nuôi cá rô phi tuy đòi hỏi quy trình chặt chẽ nhưng lại “dễ thở” hơn nhiều so với con tôm.

“Khoảng 10-15 ngày, tôi thay nước một lần, sau đó diệt khuẩn để tránh dịch bệnh. Quá trình nuôi cũng rải men vi sinh xuống ao để hạn chế ô nhiễm. Nói chung, cá rô phi ít bệnh, dễ kiểm soát, mà công chăm sóc cũng không quá nặng”, ông Hiệp chia sẻ.

Mỗi ao được thả cá bột với mật độ 30-40 kg trong ao vèo. Sau một tháng, khi cá đạt kích cỡ, ông chuyển sang ao rộng để phát triển. Chỉ sau 4 tháng, cá đã đạt trọng lượng trung bình 500 g/con, thậm chí có con nặng đến 800 g. Bình quân mỗi ao có thể thu 80 tấn cá nguyên liệu.

Từ ghi chép thực tế, ông Hiệp tính toán: chi phí sản xuất 1 kg cá rô phi thành phẩm chỉ khoảng 27.000 đồng, trong khi giá bán tối thiểu trên thị trường là 33.000 đồng/kg. Như vậy, người nuôi lãi ít nhất 6.000 đồng/kg. Nếu nhân lên với sản lượng hàng chục tấn mỗi ao, lợi nhuận mang lại không hề nhỏ.

So với nuôi tôm thẻ chân trắng theo mô hình công nghiệp truyền thống, nghề nuôi cá rô phi ổn định hơn, ít rủi ro hơn. Bởi với tôm, chỉ một vụ dịch bệnh có thể khiến hộ nuôi mất trắng, trong khi cá rô phi có sức đề kháng tốt, thích nghi tốt với môi trường nước ngọt và lợ.

Nhờ hiệu quả kinh tế, mô hình nuôi cá rô phi đang dần lan tỏa trong khu vực. Theo thống kê sơ bộ, riêng ấp 5, xã Bình Đại đã có khoảng 6 hộ dân bỏ nuôi tôm để chuyển sang cá rô phi xuất khẩu.

Không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế, mô hình này còn góp phần giảm rủi ro môi trường. Việc áp dụng men vi sinh và quy trình thay nước định kỳ giúp hạn chế ô nhiễm nguồn nước, đồng thời nâng cao chất lượng sản phẩm. Các doanh nghiệp bao tiêu cũng khuyến khích hộ nuôi áp dụng quy trình chuẩn, tiến tới sản xuất bền vững, phục vụ xuất khẩu sang các thị trường khó tính.

Trong bối cảnh ngành thủy sản đang hướng tới đa dạng hóa đối tượng nuôi, giảm phụ thuộc vào tôm, cá rô phi nổi lên như một lựa chọn sáng giá. Vĩnh Long có nhiều diện tích ao hồ, sông rạch phù hợp cho loại cá này. Nếu được hỗ trợ kỹ thuật và kết nối bao tiêu, mô hình nuôi cá rô phi hoàn toàn có thể mở rộng, trở thành một hướng đi bền vững cho nông dân vùng ven sông, ven biển.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường, tổng diện tích nuôi trồng thủy sản của tỉnh Vĩnh Long hiện khoảng 113 nghìn ha. Riêng trong tháng 8/2025, diện tích thả nuôi đạt 4.458 ha, sản lượng thu hoạch 79.088 tấn. Tính chung 8 tháng đầu năm, diện tích thả nuôi đạt 105.700 ha, bằng 95,57% kế hoạch năm; sản lượng thu hoạch đạt 453.685 tấn, tương đương 66,3% kế hoạch.

Cá rô phi thành đặc sản

Tại Cà Mau, nhiều hợp tác xã (HTX) và hộ dân khẳng định cá rô phi không chỉ là nguồn thực phẩm giàu dinh dưỡng, an toàn mà còn mang lại lợi nhuận cao nếu biết tổ chức sản xuất và chế biến.

Ông Quách Minh Xuyên, Chủ tịch Hội đồng Quản trị HTX khô - mắm Minh Quách (xã Trần Phán, Cà Mau) cho biết: Trước đây cá rô phi thường bị xem là rẻ tiền, khó bán. Nhưng nay chúng tôi chế biến thành khô rô phi, rô phi một nắng, sản phẩm đóng gói… thì thị trường đón nhận rất tốt. Người tiêu dùng nhìn là biết ngon, sẵn sàng mua với giá cao hơn hẳn so với cá tươi.

Theo ông Xuyên, khó khăn hiện nay là nguồn nguyên liệu cá rô phi không đủ, trong khi HTX đang mở rộng quy mô. HTX đã đăng ký sản phẩm khô cá phi, mắm cá phi và mắm tôm tham gia OCOP 3 sao, kỳ vọng được công nhận để đưa sản phẩm đi xa hơn.

Thực tế, các sản phẩm chế biến từ cá rô phi ở Cà Mau đã có đầu ra ổn định, được nhiều nhà hàng, siêu thị tiêu thụ. Mỗi ký khô rô phi có giá gấp nhiều lần so với cá nguyên liệu, giúp nông dân nâng cao thu nhập và xây dựng thương hiệu đặc sản địa phương.

Điển hình, chị Lê Thị Hoa (xã Nguyễn Phích, Cà Mau) chia sẻ: Nhờ nuôi cá rô phi, kinh tế gia đình tôi ổn định, mỗi năm thu nhập hơn 100 triệu đồng từ hai vụ nuôi.

Theo các chuyên gia thủy sản, cá rô phi là loài dễ nuôi, phù hợp với điều kiện kênh rạch ĐBSCL. Nếu đảm bảo quy trình an toàn, kết hợp chế biến, giá trị kinh tế từ cá rô phi vượt xa định kiến “cá rẻ tiền”. Thực tế này cho thấy, việc lan truyền thông tin sai lệch về cá rô phi là không đúng sự thật. Ngược lại, đây là nguồn thực phẩm an toàn, dễ chế biến, mở ra hướng phát triển bền vững cho nông dân và HTX ở Cà Mau.