Trước diễn biến ngày càng phức tạp của tình trạng hàng giả, hàng nhái và gian lận thương mại, đặc biệt trong môi trường thương mại điện tử, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên khẳng định sẽ tập trung triển khai nhiều giải pháp toàn diện để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và đảm bảo môi trường kinh doanh lành mạnh.
Tại phiên họp Quốc hội ngày 17/6, vấn đề kiểm soát thị trường, đấu tranh chống hàng giả, hàng nhái tiếp tục là chủ đề nóng, thu hút sự quan tâm của nhiều đại biểu. Theo đánh giá chung, dù các bộ, ngành và địa phương đã có nhiều nỗ lực và đạt được một số kết quả tích cực, song thực trạng vẫn đang diễn biến phức tạp và có chiều hướng gia tăng.
Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên phát biểu giải trình, làm rõ một số vấn đề các đại biểu quan tâm. Ảnh: Quochoi.
Lợi nhuận cao dẫn đến bất chấp vi phạm pháp luật
Nguyên nhân chủ yếu được Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên chỉ ra là do hành vi kinh doanh hàng giả mang lại lợi nhuận cao, khiến nhiều đối tượng bất chấp vi phạm pháp luật, các thủ đoạn ngày càng tinh vi, tận dụng công nghệ cao, đặc biệt trong môi trường thương mại điện tử.
Trong khi đó, nguồn lực của các cơ quan chức năng còn hạn chế, cả về nhân sự và phương tiện kỹ thuật, sự phối hợp giữa các lực lượng đôi lúc thiếu đồng bộ, một số quy định pháp lý còn chưa đủ sức răn đe. Đáng lo ngại hơn, vẫn tồn tại hiện tượng cán bộ thoái hóa, tiếp tay cho vi phạm.
Trước thực trạng đó, Bộ Công Thương đặt ra loạt giải pháp trọng tâm, trong đó ưu tiên hoàn thiện hành lang pháp lý và nâng cao hiệu quả phối hợp giữa các lực lượng chức năng. Bộ sẽ tiếp tục tham mưu sửa đổi, bổ sung chính sách, làm rõ thẩm quyền, trách nhiệm của từng cấp, ngành trong công tác kiểm tra, giám sát thị trường.
Đáng chú ý, Bộ đang chuẩn bị trình Quốc hội xem xét, thông qua Luật Thương mại điện tử (sửa đổi) tại Kỳ họp thứ 10, nhằm tăng cường công cụ pháp lý để siết chặt quản lý hoạt động kinh doanh trên môi trường số. “Dự kiến, vào 18h tối nay (ngày 17/6 - PV), Thủ tướng Chính phủ sẽ nghe báo cáo trực tiếp về dự thảo luật này.” - Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên thông tin.
Song song đó, Bộ Công Thương cũng sẽ tăng cường hậu kiểm, tổ chức các đợt kiểm tra đột xuất, hỗ trợ lực lượng quản lý thị trường ở địa phương, đồng thời đề xuất chế tài đủ mạnh để răn đe các đối tượng vi phạm. Công tác truyền thông, hướng dẫn doanh nghiệp tuân thủ pháp luật và nâng cao nhận thức người tiêu dùng cũng sẽ được đẩy mạnh.
Thách thức mới nổi từ gian lận thương mại trong không gian số
Theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, sự bùng nổ của thương mại điện tử với tốc độ tăng trưởng hàng đầu khu vực đã mở ra nhiều cơ hội cho doanh nghiệp và người tiêu dùng. Tuy nhiên, mặt trái của nó là tình trạng gian lận, buôn bán hàng giả qua các nền tảng trực tuyến, đặc biệt dưới hình thức livestream, ngày càng phổ biến.
Thực tế cho thấy, việc phát hiện và xử lý vi phạm trong lĩnh vực này vẫn gặp nhiều khó khăn, nguyên nhân là do tính đa dạng của mặt hàng, công nghệ tinh vi, lực lượng kiểm tra còn mỏng và thiếu cơ chế phối hợp liên ngành rõ ràng. Hơn nữa, pháp luật hiện hành chưa theo kịp thực tiễn, đặc biệt với các mô hình kinh doanh mới như bán hàng qua mạng xã hội, nền tảng xuyên biên giới.
Để khắc phục, dự thảo Luật Thương mại điện tử (sửa đổi) lần này đã tập trung vào một số nội dung quan trọng như: xác định rõ trách nhiệm quản lý nhà nước của các bộ, ngành, địa phương đối với hoạt động thương mại điện tử; đưa hoạt động livestream bán hàng vào diện quản lý chặt chẽ; phân cấp mạnh mẽ cho địa phương trong thanh tra, kiểm tra; đẩy mạnh chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan chức năng và phối hợp với lực lượng công an để xử lý hành vi vi phạm.
Dự thảo cũng đề xuất cơ chế tuyên truyền sâu rộng, khuyến khích người tiêu dùng nâng cao ý thức khi mua sắm trực tuyến, ưu tiên các sản phẩm rõ nguồn gốc, xuất xứ.
Thông tin từ một vấn đề mới nổi lên là rác thải nhựa từ thương mại điện tử, chủ yếu đến từ bao bì, đóng gói hàng hóa. Dẫn đến lượng rác thải này ngày càng tăng, gây áp lực lớn lên môi trường.
Rác thải từ một suất ăn từ những đơn hàng online. (Ảnh minh hoạ).
Bộ Công Thương cho rằng cần áp dụng chính sách khuyến khích doanh nghiệp sử dụng bao bì thân thiện, tái chế, đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền, xã hội hóa công tác thu gom rác. Người tiêu dùng cũng nên ưu tiên lựa chọn các sản phẩm xanh, sạch, có trách nhiệm với môi trường.
Hành động đồng bộ, giải pháp căn cơ
Theo người đứng đầu Bộ Công Thương, muốn kiểm soát hiệu quả hàng giả, gian lận thương mại trong giai đoạn hiện nay, không thể chỉ trông chờ vào lực lượng quản lý thị trường. Giải pháp căn cơ là xây dựng một hệ thống quản lý hiện đại, minh bạch, kết nối dữ liệu đồng bộ giữa các ngành, ứng dụng công nghệ thông tin trong theo dõi, cảnh báo sớm rủi ro từ khâu sản xuất đến phân phối.
Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên khẳng định: “Chỉ khi hành động quyết liệt và đồng bộ từ Trung ương tới địa phương, từ thể chế đến nhận thức xã hội, chúng ta mới có thể vừa bảo vệ được quyền lợi người tiêu dùng, vừa nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.”
Những vấn đề đặt ra không chỉ là bài toán riêng của ngành Công Thương mà đòi hỏi sự chung tay từ nhiều phía, cả Chính phủ, doanh nghiệp và người dân để cùng tạo nên một thị trường lành mạnh, minh bạch và phát triển bền vững.
