Từ nhiệm vụ phân phối đất đai công bằng trong thời kỳ đầu, đến bảo đảm an ninh lương thực, thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế, ngành từng bước trưởng thành, lớn mạnh, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước qua từng thời kỳ.
Nguồn thu từ đất tiếp tục tăng mạnh, đóng góp bình quân 12 – 15% ngân sách nhà nước, có địa phương đạt trên 30%. Ảnh: Thu Cúc.
Hoàn thiện thể chế, phát huy nguồn lực đất đai
Có thể nói, chính sách, pháp luật đất đai là nguồn gốc và định hướng cho nhiều luật khác liên quan đến sử dụng đất, tài nguyên, và các giao dịch dân sự về đất đai. Hiến pháp, với quy định về đất đai thuộc sở hữu toàn dân, là nền tảng chung, còn Luật Đất đai là văn bản pháp luật cụ thể quản lý và sử dụng nguồn tài nguyên này, làm cơ sở cho các quy định trong Bộ luật Dân sự và các văn bản pháp luật khác.
Bởi việc xây dựng chính sách pháp luật là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của ngành trong suốt 8 thập kỷ qua. Qua từng giai đoạn, hệ thống pháp luật đất đai không ngừng được hoàn thiện. Từ Luật Đất đai 1987 – đạo luật đầu tiên của Nhà nước ta trong thời kỳ đổi mới – đến các Luật Đất đai 1993, 2003, 2013, 2024, khung khổ pháp lý đã dần tiệm cận thông lệ quốc tế, giải quyết nhiều mâu thuẫn, chồng chéo, tạo hành lang thuận lợi để thị trường bất động sản hình thành và phát triển minh bạch, lành mạnh.
Đặc biệt, trong quá trình sắp xếp đơn vị hành chính và xây dựng mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, ngành đã rà soát toàn diện quy định pháp luật, kịp thời tham mưu Chính phủ ban hành nghị định phân định rõ thẩm quyền, phân cấp, phân quyền trong lĩnh vực đất đai. Đây là bước đi quan trọng bảo đảm quản lý thống nhất nhưng linh hoạt, phù hợp thực tiễn địa phương.
Hiện thực hiện Kết luận số 194-KL/TW của Bộ Chính trị và ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Văn bản số 8991/VPCP-NN ngày 22/9/2025, ngành đang xây dựng Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thi hành Luật Đất đai 2024. Dự thảo Nghị quyết hướng tới xử lý kịp thời những vấn đề cấp bách, trọng tâm trong quá trình triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; đồng thời bảo đảm tính khả thi, đồng bộ của hệ thống pháp luật đất đai, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của đất nước trong giai đoạn mới.
Quản lý từng thửa đất, tăng nguồn thu từ đất
Trong thời gian tới, ngành sẽ đẩy mạnh phân cấp, phân quyền đi đôi với phân bổ nguồn lực, tăng cường kiểm tra giám sát và nâng cao năng lực thực thi của các cấp. Mở rộng quyền tự quyết, tự chịu trách nhiệm và tổ chức thực hiện cho các địa phương.
Nhờ hoàn thiện thể chế, ngành Quản lý đất đai đạt nhiều kết quả nổi bật trong công tác điều tra cơ bản, đo đạc, lập bản đồ, đăng ký, quy hoạch, giao đất, quản lý tài chính đất đai và giải quyết tranh chấp.
Ngay từ những năm 1960, hàng loạt cuộc điều tra lớn về đất đai đã được triển khai, đặt nền móng cho thống kê đất đai hằng năm và kiểm kê 5 năm một lần. Đến nay, cả nước đã cơ bản hoàn thiện cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lần đầu với tỷ lệ trên 97% diện tích; đo đạc, lập bản đồ địa chính trên 78% diện tích tự nhiên.
Theo báo cáo của 32 tỉnh đến nay hơn 42 triệu thửa đất và 16 triệu hồ sơ địa chính đã được số hóa, đưa vào cơ sở dữ liệu quản lý tập trung.
Cùng với đó, 34/34 tỉnh, thành phố đã kết nối, chia sẻ dữ liệu đất đai với dữ liệu dân cư; nhiều địa phương đã liên thông dữ liệu với cơ quan thuế để xác định nghĩa vụ tài chính. Đây là bước tiến quan trọng hướng tới minh bạch hóa quản lý, hiện đại hóa dịch vụ công, góp phần xây dựng Chính phủ số trong lĩnh vực đất đai.
Về quy hoạch và sử dụng đất, ngành đã tham mưu Quốc hội thông qua các quy hoạch sử dụng đất quốc gia, gắn chặt với mục tiêu phát triển bền vững, an ninh lương thực, phòng chống thiên tai, thích ứng biến đổi khí hậu. Đặc biệt, Quy hoạch sử dụng đất thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn 2050 đã được thông qua, mở đường cho phân bổ quỹ đất hợp lý, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Trong lĩnh vực tài chính đất đai, nguồn thu từ đất tiếp tục tăng mạnh, đóng góp bình quân 12 – 15% ngân sách nhà nước, có địa phương đạt trên 30%. Riêng năm 2024, tổng thu từ đất đạt hơn 304 nghìn tỷ đồng. Thị trường bất động sản từng bước được quản lý minh bạch hơn, bảo đảm quyền lợi của Nhà nước, nhà đầu tư và người dân.
Công tác thu hồi, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư ngày càng được chú trọng, nhiều chính sách tháo gỡ khó khăn cho địa phương, dự án trọng điểm quốc gia đã được ban hành, góp phần ổn định xã hội. Thanh tra, kiểm tra được tăng cường, nhiều sai phạm trong quản lý, sử dụng đất đai được phát hiện, xử lý, chống thất thu cho ngân sách và đưa đất đai vào sử dụng hiệu quả.
Hướng tới phát triển bền vững
Trong thời gian tới, với mục tiêu đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới, xây dựng nền tảng vững chắc để sớm đưa nước ta đưa nước ta trở thành nước phát triển có thu nhập cao, triển vọng phát triển của ngành Quản lý đất đai trong thời gian tới vừa là trách nhiệm nặng nề song cũng là vinh dự, là cơ hội lớn của Ngành.
Ông Đào Trung Chính, Cục trường Cục Quản lý đất đai cho biết, ngành đặt ra 3 nhiệm vụ. Thứ nhất là đảm bảo cân đối quỹ đất cho phát triển bền vững, đồng thời làm cho đất đai thực sự trở thành nguồn lực quan trọng hàng đầu cho phát triển kinh tế - xã hội.
Thứ hai, sử dụng hiệu quả, tiết kiệm, bền vững nguồn lực đất đai bảo đảm đáp ứng nhu cầu cho phát triển kinh tế - xã hội đồng thời duy trì dư địa phát triển cho các thế hệ tương lai.
Cuối cùng, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền đi đôi với phân bổ nguồn lực, tăng cường kiểm tra giám sát và nâng cao năng lực thực thi của các cấp. Mở rộng quyền tự quyết, tự chịu trách nhiệm và tổ chức thực hiện cho các địa phương.
Sứ mệnh của ngành Quản lý đất đai trong thời gian tới là đưa công tác quản lý, sử dụng đất ngang tầm với nhiệm vụ và xu thế chung của các nước trên thế giới; hệ thống pháp luật đất đai và việc tổ chức thực hiện pháp luật đất đai phải điều chỉnh mọi quan hệ đất đai phù hợp với xu thế phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới; xây dựng hệ thống quản lý đất đai hiện đại; ứng dụng các công nghệ số, trí tuệ nhân tạo trong quản lý, điều hành; hiện đại hoá hệ thống quản lý đất đai từ việc xây dựng bản đồ địa chính số đến số hoá hồ sơ đất đai, xây dựng cơ sở dữ liệu về đất đai; xác lập đầy đủ, rõ ràng, minh bạch quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất.
Ngày 3/10/1945, chỉ chưa đầy một tháng sau khi nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 41-SL về tổ chức các cơ quan chuyên môn của Chính phủ, đặt nền móng quan trọng cho sự ra đời của ngành Quản lý đất đai. Đây là quyết định mang ý nghĩa chiến lược, khẳng định tầm nhìn xa rộng của Đảng và Bác Hồ về vai trò đặc biệt của đất đai – nguồn lực thiết yếu của quốc gia.
