Xử phạt nặng hút thuốc nơi công cộng: Người dân đồng tình, mong thực thi nghiêm

Trong khi nhiều quốc gia trên thế giới đã áp dụng những biện pháp mạnh tay nhằm kiểm soát thuốc lá, ở Việt Nam, tình trạng hút thuốc tại nơi công cộng vẫn diễn ra phổ biến. Ở các bến xe, quán cà phê, nhà hàng, công viên…, hình ảnh người cầm điếu thuốc không còn xa lạ. Khói thuốc len lỏi trong từng không gian, khiến không ít người, đặc biệt là trẻ em, phụ nữ phải chịu tác động của hút thuốc thụ động.

Mức phạt hiện hành chưa đủ sức răn đe

Theo thống kê của Bộ Y tế, mỗi năm có khoảng 40.000 người Việt Nam tử vong do các bệnh liên quan đến thuốc lá; nếu không có biện pháp phòng chống quyết liệt, con số này có thể tăng lên 70.000 ca vào năm 2030. Đây không chỉ là vấn đề sức khỏe cộng đồng mà còn gây áp lực lớn về kinh tế – xã hội khi chi phí điều trị và tổn thất năng suất lao động gia tăng.

Để kiểm soát tình trạng này, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 117/2020/NĐ-CP quy định xử phạt hành vi hút thuốc lá nơi công cộng. Theo đó, người hút thuốc tại địa điểm cấm sẽ bị cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 200.000 đến 500.000 đồng.

Điểm đáng chú ý là nghị định không chỉ nhắm đến cá nhân vi phạm mà còn áp dụng chế tài mạnh đối với các tổ chức, cơ sở kinh doanh. Cụ thể, cơ sở không có biển báo hoặc không thực hiện quy định cấm hút thuốc sẽ bị phạt từ 3.000.000 đến 5.000.000 đồng; không bố trí khu vực hút thuốc riêng, không đảm bảo hệ thống thông khí tách biệt, thiếu dụng cụ chứa tàn thuốc hoặc thiết bị phòng cháy chữa cháy tại nơi dành riêng cho người hút thuốc có thể bị phạt từ 5.000.000 đến 10.000.000 đồng.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy các mức phạt này vẫn chưa đủ sức răn đe. Tại nhiều quán cà phê, nhà hàng, dù có treo biển “cấm hút thuốc” nhưng nhiều khách vẫn thản nhiên đốt thuốc, khói bay mù mịt.

Chị Nguyễn Thu Hằng (phường Đại Mỗ, TP Hà Nội) bức xúc: “Tôi thường đưa con nhỏ đi ăn nhưng rất hay gặp cảnh khách ngồi bàn bên cạnh hút thuốc. Dù nhà hàng có treo biển cấm nhưng không ai nhắc nhở, chúng tôi đành phải đổi bàn hoặc về sớm. Nếu mức phạt cao hơn và thực thi nghiêm, chắc chắn tình trạng này sẽ giảm".

Anh Lê Văn Cường, chủ một quán cà phê ở phường Hoàn Kiếm, cũng nhìn nhận: “Làm dịch vụ chúng tôi cũng muốn khách hàng hài lòng. Nếu Nhà nước nâng mức phạt và kiểm tra thường xuyên, chúng tôi sẽ có cơ sở nhắc nhở khách. Bản thân tôi cũng ủng hộ vì môi trường không khói thuốc sẽ sạch sẽ và khách quay lại nhiều hơn”.

Các chuyên gia y tế cho rằng, hút thuốc lá nơi công cộng không chỉ vi phạm pháp luật mà còn xâm phạm quyền được hít thở không khí trong lành của người khác. Nếu không có chế tài mạnh hơn, những quy định hiện hành sẽ khó đi vào cuộc sống.

Siết chặt xử lý đối với cơ sở kinh doanh

Không chỉ tập trung vào hành vi hút thuốc sai quy định, Nghị định 117 còn tăng cường quản lý hoạt động kinh doanh thuốc lá. Cụ thể, các điểm bán lẻ không có biển thông báo “cấm bán thuốc lá cho người dưới 18 tuổi” sẽ bị phạt từ 1.000.000 đến 3.000.000 đồng; hành vi trưng bày quá một bao/tút thuốc lá của một nhãn hiệu tại quầy hoặc bán, cung cấp thuốc lá cho người chưa đủ tuổi sẽ bị phạt từ 3.000.000 đến 5.000.000 đồng.

Đối với các cơ sở kinh doanh thuốc lá không ghi nhãn hoặc không in cảnh báo sức khỏe trên bao bì, cơ quan chức năng sẽ xử phạt nghiêm. Thuốc lá nhập lậu, thuốc lá giả cũng sẽ bị xử lý theo quy định về hàng cấm, hàng giả và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Chị Nguyễn Thanh Vân (phường Hai Bà Trưng) bày tỏ: “Nhà nước đã có quy định rất cụ thể, giờ quan trọng nhất là thực hiện nghiêm. Tôi tin rằng khi vừa có chế tài nghiêm, vừa có tuyên truyền rộng rãi, mọi người sẽ dần hình thành ý thức tôn trọng người khác. Không gian công cộng không khói thuốc là mong mỏi của nhiều người dân”.

Kỳ vọng chuyển biến từ chính sách tới thực tế

Những quy định xử phạt hành vi hút thuốc lá nơi công cộng tại Nghị định 117 cho thấy quyết tâm của Chính phủ trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Tuy nhiên, để các quy định này phát huy tác dụng, cần sự vào cuộc đồng bộ của các cơ quan chức năng trong công tác kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm.

Chị Trần Thị Thúy (phường Đống Đa) đề xuất: “Tôi nghĩ ngoài phạt tiền, nên có hình thức phạt bổ sung như cấm vào địa điểm trong một thời gian nhất định, hoặc buộc tham gia các lớp tuyên truyền về tác hại thuốc lá. Như thế vừa răn đe vừa giáo dục".

Không chỉ phụ nữ, nhiều nam giới cũng lên tiếng ủng hộ. Anh Vũ Minh Hoàng (phường Hoàng Mai) chia sẻ: “Mỗi lần đưa con đến công viên hay chờ con tan học trước cổng trường, tôi vẫn thấy người hút thuốc rất nhiều. Tôi rất mong các cơ quan chức năng kiểm tra thường xuyên hơn, thậm chí xử phạt tại chỗ để răn đe”.

Anh Nguyễn Văn Dũng (một tiểu thương ở phường Hà Đông) cũng bày tỏ sự đồng tình: “Người bán hàng như chúng tôi khi nhắc khách không hút thuốc cũng rất ngại. Nếu cơ quan chức năng xử phạt nghiêm, chúng tôi sẽ có cơ sở để từ chối hoặc nhắc nhở khách. Như vậy môi trường làm việc cũng sạch sẽ, an toàn hơn”.

Nhiều ý kiến cũng cho rằng, bên cạnh việc xử phạt, cần đẩy mạnh công tác truyền thông, nâng cao nhận thức về tác hại của thuốc lá. Các cơ quan báo chí, truyền hình, mạng xã hội có thể góp phần lan tỏa thông tin, thay đổi hành vi. Việc phối hợp chặt chẽ giữa ngành y tế, công an, quản lý thị trường và chính quyền địa phương là yếu tố quyết định để biến quy định thành hành động thực tế.

Khói thuốc thụ động gây ra nhiều bệnh nguy hiểm, từ bệnh tim mạch, hô hấp đến ung thư. Mỗi người dân đều có quyền được hít thở không khí trong lành, nhất là trẻ em - nhóm dễ bị tổn thương nhất. Vì vậy, việc tăng mức phạt, siết chặt quản lý không chỉ là chế tài pháp luật mà còn là bước tiến hướng tới xã hội văn minh, bảo vệ quyền lợi chính đáng của người dân.

Khi pháp luật nghiêm minh, ý thức người dân nâng cao, hy vọng rằng trong tương lai không xa, hình ảnh khói thuốc mù mịt ở nơi công cộng sẽ dần biến mất, nhường chỗ cho những không gian xanh, sạch, an toàn hơn. Đó cũng là nền tảng quan trọng để Việt Nam tiến tới mục tiêu giảm tỷ lệ hút thuốc lá, giảm gánh nặng bệnh tật và xây dựng môi trường sống lành mạnh cho thế hệ mai sau.