Chiều ngày 18/12, tại Hà Nội, Diễn đàn “Xây dựng thị trường năng lượng cạnh tranh, minh bạch: Thách thức và cơ hội cho doanh nghiệp” được tổ chức nhằm bàn giải pháp mở ra không gian phát triển bền vững cho cộng đồng doanh nghiệp năng lượng.
Phát biểu tại diễn đàn, ông Hoàng Quang Phòng, Phó Chủ tịch Liên đoàn thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, trong những năm qua, ngành năng lượng Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, cơ bản đáp ứng các mục tiêu trong chiến lược phát triển năng lượng quốc gia tầm nhìn đến năm 2050.
Ông Hoàng Quang Phòng - Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phát biểu khai mạc. Ảnh: Trung Dũng.
Theo đó, việc tái cơ cấu ngành năng lượng là yêu cầu tất yếu nhằm từng bước hình thành thị trường năng lượng cạnh tranh lành mạnh, minh bạch, đồng thời bảo đảm ổn định chính trị, xã hội. Trong quá trình này, cần phát huy vai trò chủ lực của doanh nghiệp nhà nước trong các lĩnh vực then chốt, đồng thời tách bạch rõ ràng nhiệm vụ sản xuất, kinh doanh với nhiệm vụ chính trị, công ích. Song song với đó là việc hoàn thiện cơ chế, chính sách để khu vực kinh tế tư nhân tham gia mạnh mẽ hơn vào đầu tư, vận hành và cung ứng dịch vụ năng lượng.
Để hiện thực hóa mục tiêu xây dựng thị trường năng lượng cạnh tranh, minh bạch, các đại biểu tại diễn đàn cho rằng, cần triển khai đồng bộ nhiều nhóm giải pháp. Trước hết, cần triển khai quyết liệt và hiệu quả các Nghị quyết của Đảng và Quốc hội liên quan đến phát triển năng lượng, đặc biệt là Nghị quyết về cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026 - 2030 vừa được thông qua.
Về quản lý và giám sát thị trường cần tăng cường mạnh mẽ, bảo vệ cạnh tranh lành mạnh và quyền lợi của người tiêu dùng. Đồng thời, ứng dụng công nghệ số được xác định là giải pháp then chốt nhằm nâng cao tính minh bạch và hiệu quả của thị trường năng lượng. Việc xây dựng hệ thống dữ liệu thị trường tập trung, ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong dự báo cung, cầu, giám sát giao dịch và phát hiện bất thường sẽ góp phần giảm thiểu rủi ro, nâng cao niềm tin của doanh nghiệp và nhà đầu tư...
Các chuyên gia cho rằng cần mở ra không gian phát triển bền vững cho cộng đồng doanh nghiệp năng lượng. Ảnh: Trung Dũng.
TS Nguyễn Quốc Thập - Chủ tịch Hội Dầu khí Việt Nam cho rằng, xây dựng thị trường năng lượng hiện đại không chỉ là vấn đề nguồn cung mà là một hệ thống hoàn chỉnh gồm năm trụ cột, nguồn cung sơ cấp, hạ tầng và chuỗi cung ứng, thị trường cạnh tranh minh bạch, công nghệ và chuyển đổi xanh, cùng năng lực đầu tư dài hạn.
Theo TS Nguyễn Quốc Thập, một trong những điểm nghẽn lớn hiện nay là cơ chế giá năng lượng chưa phản ánh đầy đủ chi phí thực, làm suy giảm động lực đầu tư. Cùng với đó, hạ tầng năng lượng còn thiếu tính liên thông theo chuỗi, trong khi vai trò trụ cột của Petrovietnam chưa được phát huy đầy đủ do vướng mắc về cơ chế.
“Một thị trường cạnh tranh lành mạnh vẫn cần một lực lượng nòng cốt đủ mạnh để điều tiết và ổn định trong những giai đoạn biến động và Petrovietnam chính là điểm tựa đó” - TS Nguyễn Quốc Thập nhấn mạnh.
Tại diễn đàn, các ý kiến cũng tập trung thảo luận nhiều vấn đề như: xây dựng cơ chế giá điện - yếu tố cốt lõi của thị trường điện cạnh tranh, đầu tư và nâng cấp hạ tầng hệ thống điện và thị trường điện, phát triển lưới điện thông minh…
Trong đó, các tham luận đều nhấn mạnh vai trò của việc kêu gọi và tạo điều kiện thuận lợi để khu vực tư nhân trong và ngoài nước tham gia sâu rộng hơn vào thị trường năng lượng. Điều này đòi hỏi môi trường đầu tư ổn định, chính sách nhất quán, cơ chế chia sẻ rủi ro hợp lý và khả năng tiếp cận công bằng các nguồn lực như đất đai, vốn, hạ tầng và thông tin thị trường.
