Việt Nam triển khai các cam kết khí hậu tại COP26

Sự kiện nhằm tuyên truyền, phổ biến kiến thức về ứng phó biến đổi khí hậu, đồng thời cập nhật tiến trình và lộ trình cụ thể để hiện thực hóa mục tiêu trung hòa carbon mà Việt Nam đã cam kết với cộng đồng quốc tế.

Trong khuôn khổ Hội nghị, đại diện Cục Biến đổi khí hậu đã trình bày các bài tham luận về Nỗ lực của Việt Nam trong triển khai thực hiện cam kết quốc tế về giảm phát thải khí nhà kính, hướng tới mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050; Triển khai các cam kết quốc tế về thích ứng biến đổi khí hậu tại Việt Nam; việc tổ chức, phát triển thị trường carbon tại Việt Nam.

Các cam kết khí hậu mạnh mẽ

Phát biểu khai mạc Hội nghị, bà Mai Kim Liên – Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu cho biết: Nhận thức sâu sắc những thách thức nghiêm trọng mà biến đổi khí hậu gây ra đối với phát triển bền vững, trong những năm qua tại các kỳ hội nghị quốc tế về khí hậu, các quốc gia đã đưa ra các cam kết mạnh mẽ ứng phó với biến đổi khí hậu.

Đáng chú ý, từ Hội nghị lần thứ 21 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP21), Việt Nam cùng các quốc gia đã thống nhất mục tiêu giới hạn mức tăng nhiệt toàn cầu không vượt quá 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp theo Thỏa thuận Paris. Tiếp nối cam kết đó, tại COP26, Việt Nam cam kết mục tiêu đạt mức phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 (net zero) – cột mốc có tính bước ngoặt, khẳng định rõ trách nhiệm và quyết tâm của Việt Nam trong việc đồng hành cùng thế giới giảm thiểu tác động của khủng hoảng khí hậu.

Ngoài mục tiêu net zero, Việt Nam còn tích cực tham gia nhiều sáng kiến quốc tế khác như Cam kết giảm phát thải methane toàn cầu, Tuyên bố Glasgow về rừng và sử dụng đất, cũng như Tuyên bố toàn cầu về chuyển đổi điện than sang năng lượng sạch...

"Những cam kết này không chỉ cho thấy trách nhiệm của Việt Nam đối với cộng đồng quốc tế mà còn mở ra cơ hội thu hút các nguồn lực tài chính xanh, công nghệ tiên tiến và các dự án hợp tác nhằm tăng cường năng lực ứng phó biến đổi khí hậu, tạo động lực cho phát triển kinh tế xanh và bền vững", bà Mai Kim Liên khẳng định. 

Từng bước hoàn thiện khung pháp lý và triển khai

Ngay sau COP26, Chính phủ Việt Nam đã triển khai hàng loạt biện pháp đồng bộ, từ hoàn thiện khung pháp lý đến hoạch định các chiến lược dài hạn để xây dựng lộ trình hiện thực hóa các mục tiêu khí hậu nói trên. 

Trong đó, Thủ tướng Chính phủ đã thành lập Ban Chỉ đạo quốc gia triển khai thực hiện cam kết của Việt Nam tại Hội nghị COP26 và phê duyệt Đề án triển khai thực hiện cam kết. Đồng thời, chỉ đạo lồng ghép các mục tiêu ứng phó biến đổi khí hậu vào mọi chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội. Nhiều văn bản quan trọng đã được ban hành, nổi bật là Quyết định 896/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu đến năm 2050 và Quyết định 888/QĐ-TTg về Đề án triển khai kết quả Hội nghị COP26. Bên cạnh đó, Chính phủ cũng ban hành Nghị định 06/2022/NĐ-CP và Nghị định 119/2025/NĐ-CP quy định cụ thể về giảm phát thải khí nhà kính, phát triển thị trường carbon và các cơ chế quản lý liên quan.

Một loạt kế hoạch khác cũng được triển khai, bao gồm: Kế hoạch hành động giảm phát thải khí methane đến năm 2030, Kế hoạch quốc gia về quản lý và loại trừ các chất làm suy giảm tầng ozone và chất gây hiệu ứng nhà kính, Kế hoạch quốc gia thích ứng với biến đổi khí hậu giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (cập nhật), cùng với việc thông qua Tuyên bố chính trị thiết lập quan hệ đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP).

Trình bày rõ hơn về các nỗ lực của Việt Nam trong thực hiện cam kết khí hậu, TS. Lương Quang Huy, Trưởng phòng Quản lý phát thải khí nhà kính và Bảo vệ tầng ozone (Cục Biến đổi khí hậu), cho biết kể từ COP26 tới nay, các bộ, ngành đã chủ động xây dựng kế hoạch giảm phát thải khí nhà kính phù hợp với lộ trình đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.

Cụ thể, trong lĩnh vực năng lượng, Việt Nam đã phê duyệt Quy hoạch điện VIII điều chỉnh, nhằm giảm dần sự phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch và đẩy mạnh phát triển năng lượng tái tạo như điện gió, điện mặt trời và sinh khối. Đồng thời, áp dụng các giải  pháp nâng cao hiệu quả và tiết kiệm năng lượng trong hoạt động công nghiệp, giao thông vận tải và xây dựng, đồng thời công nghệ sản xuất sạch với hàm lượng carbon thấp được khuyến khích để giảm phát thải.

Trong lĩnh vực nông nghiệp, các phương thức canh tác lúa bền vững như “1 phải 5 giảm” và kỹ thuật tưới ngập khô xen kẽ (AWD) được áp dụng rộng rãi để cắt giảm phát thải khí methane; quản lý phân bón hiệu quả để hạn chế phát thải N2O; xử lý phụ phẩm nông nghiệp như rơm rạ thay vì đốt ngoài đồng để tái sử dụng thành phân bón hoặc nguồn năng lượng; phát triển chăn nuôi bền vững thông qua cải thiện khẩu phần ăn của vật nuôi và áp dụng công nghệ xử lý chất thải.

"Đến nay, nhiều dự án, điển hình là Đề án một triệu ha lúa chất lượng cao và phát thải thấp tại Đồng bằng sông Cửu Long đang được triển khai hiệu quả, hướng tới nhân rộng các mô hình sản xuất nông nghiệp thích ứng với khí hậu", TS. Lương Quang Huy nhấn mạnh. 

Trong lĩnh vực lâm nghiệp, chính sách đóng cửa rừng tự nhiên được duy trì và củng cố để bảo vệ và phát triển rừng, tăng khả năng hấp thụ carbon. Đồng thời, Việt Nam đẩy mạnh các chương trình tái sinh rừng tự nhiên, trồng rừng mới, quản lý rừng bền vững và cấp chứng chỉ rừng, đồng thời nâng cao hiệu quả chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng (PFES) nhằm tạo nguồn tài chính ổn định để bảo vệ rừng và cải thiện sinh kế cho cộng đồng địa phương. Các thỏa thuận quốc tế về chi trả giảm phát thải như ERPA cũng đang được đàm phán và triển khai, qua đó thúc đẩy việc tham gia thị trường carbon toàn cầu.

Trong lĩnh vực quản lý chất thải, Việt Nam khuyến khích và từng bước đưa vào thực hiện quy định bắt buộc về phân loại chất thải tại nguồn để nâng cao hiệu quả tái chế, xử lý, đồng thời áp dụng công nghệ hiện đại như đốt rác phát điện để thay thế phương thức chôn lấp, giảm phát thải khí methane. Các hoạt động thu gom, tái chế, tái sử dụng nhựa, giấy, kim loại được đẩy mạnh nhằm giảm khối lượng chất thải đưa vào bãi chôn lấp. Các dự án sản xuất năng lượng từ chất thải, bao gồm sản xuất khí sinh học (biogas) từ chất thải hữu cơ và xử lý nước thải, đang được triển khai tại nhiều địa phương, cùng với việc tiếp tục hoàn thiện các chính sách pháp luật như Luật Bảo vệ môi trường 2020 và các nghị định liên quan.

Trong các quá trình công nghiệp, nhiều doanh nghiệp đã áp dụng công nghệ mới để giảm phát thải trực tiếp từ sản xuất, sử dụng nguyên liệu và nhiên liệu thay thế để giảm lượng clinker trong sản xuất xi măng, đồng thời thu hồi và tái chế các khí nhà kính công nghiệp như HFC, PFC, SF6 và N2O, đặc biệt trong ngành điện lạnh và sản xuất chất bán dẫn. Các tiêu chuẩn kỹ thuật về sản phẩm và vật liệu xây dựng carbon thấp được hoàn thiện nhằm kiểm soát việc sử dụng các chất làm suy giảm tầng ozone.

Sự tham gia của toàn xã hội 

Bên cạnh sự tham gia, chỉ đạo từ Chính phủ và các cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp, cộng đồng và từng cá nhân cũng đang nỗ lực chung tay hành động hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng “0”.

Trong đó, khối ngân hàng và doanh nghiệp trong nước đang tích cực đầu tư vào công nghệ xanh và quy trình sản xuất sạch hơn, đẩy mạnh sử dụng năng lượng tái tạo, tiết kiệm năng lượng, nghiên cứu và phát triển các sản phẩm thân thiện với môi trường, đồng thời sẵn sàng tham gia thị trường carbon trong nước cũng như các sáng kiến, hiệp định quốc tế về biến đổi khí hậu.

Nhiều doanh nghiệp đã triển khai các chương trình tiết kiệm điện, lắp đặt điện mặt trời mái nhà, sử dụng chứng chỉ năng lượng tái tạo (REC); áp dụng mô hình chuỗi cung ứng xanh và kinh tế tuần hoàn nhằm giảm thiểu phát thải trong toàn bộ quá trình sản xuất và phân phối.

Cộng đồng xã hội cũng đóng vai trò then chốt trong việc thực hiện các cam kết khí hậu. Việc nâng cao nhận thức, giáo dục lối sống xanh, thay đổi hành vi tiêu dùng, giảm rác thải và ưu tiên sử dụng các sản phẩm bền vững là những hành động thiết thực góp phần giảm phát thải khí nhà kính.

Các phong trào trồng cây, tái chế, tiết kiệm năng lượng, cũng như sự tham gia của người dân trong các dự án bảo vệ rừng, bảo tồn thiên nhiên và phục hồi hệ sinh thái, đang ngày càng lan tỏa mạnh mẽ, tạo nên nền tảng xã hội vững chắc để Việt Nam tiến tới mục tiêu net zero.