Ngày 29/9, Phó Thủ tướng Chính phủ Bùi Thanh Sơn đã dự lễ khánh thành hai phòng học STEM tại Trường THCS Tây Mỗ và Trường THCS Tây Mỗ 3 (TP. Hà Nội). Nhân dịp này, phóng viên Báo Nông nghiệp và Môi trường đã có cuộc trò chuyện với bà Đoàn Thị Thanh Hương - Hiệu trưởng Trường THCS Tây Mỗ về hành trình để phòng học STEM của nhà trường trở thành một trong 7 phòng học STEM hiện đại nhất cả nước, đạt chuẩn quốc tế.
Bà Đoàn Thị Thanh Hương - Hiệu trưởng Trường THCS Tây Mỗ tin rằng phòng học STEM không chỉ là điểm nhấn giai đoạn đầu mà sẽ là “bộ khung đổi mới” vững chắc cho hoạt động giáo dục của nhà trường về lâu dài. Ảnh: Phú Quang.
Được biết, phòng học STEM tại trường được trang bị nhiều loại thiết bị hiện đại như máy tính, máy cắt laser, kính hiển vi, dụng cụ lắp ghép, đồ dùng thí nghiệm… Xin bà chia sẻ quá trình chuẩn bị của nhà trường để đáp ứng tiêu chí phòng học này?
Quá trình chuẩn bị để đạt được tiêu chí “phòng học STEM chuẩn quốc tế” không hề đơn giản. Ngay khi nhận chủ trương và được hỗ trợ từ Petrovietnam, chúng tôi đã nhanh chóng thành lập ban chỉ đạo nội bộ để phối hợp với các chuyên gia kỹ thuật trong việc khảo sát không gian, lựa chọn thiết bị và thiết kế bố trí.
Trong giai đoạn đầu, chúng tôi gặp một số khó khăn, như: việc lựa chọn thiết bị phù hợp với yêu cầu chuẩn quốc tế, đồng thời tương thích với điều kiện giáo dục phổ thông tại Việt Nam - vừa phải hiện đại, vừa phải bền, dễ bảo trì, dễ sử dụng.
Trong khi đó, cơ sở vật chất của nhà trường chưa được thiết kế cho những phòng thực hành công nghệ cao (về hệ thống điện, hệ thống chống nhiễu, ổ cắm, điều hòa, thông gió, lớp phủ sàn) nên cần cải tạo, sửa chữa thêm.
Việc phối hợp giữa đơn vị tài trợ, các chuyên gia kỹ thuật và mạng lưới quản lý giáo dục địa phương cũng đòi hỏi nhiều thời gian để thống nhất quy trình, tiêu chí, đồng thời đảm bảo chất lượng thi công, nghiệm thu.
Tuy vậy, nhờ sự hỗ trợ sát sao của Petrovietnam trong việc cung cấp thiết bị, hướng dẫn kỹ thuật, cũng như sự hỗ trợ của các cấp quản lý giáo dục Hà Nội, những trở ngại này đã từng bước được tháo gỡ. Đến ngày khánh thành, phòng học đã được nghiệm thu, đưa vào sử dụng theo đúng cam kết.
Nhà trường sẽ sử dụng phòng học STEM vào những hoạt động nào và làm sao để khai thác hiệu quả, thưa Hiệu trưởng?
Chúng tôi xác định phòng học STEM sẽ không chỉ là không gian hỗ trợ, mà phải trở thành thành phần chủ lực trong hoạt động giáo dục của trường. Cụ thể, chúng tôi dự kiến sử dụng theo ba hướng chính.
Thứ nhất, lồng ghép trong chương trình môn học. Với những phần thực hành, mô hình trong chương trình khoa học, công nghệ, toán, vật lý và các môn tích hợp, giáo viên có thể đưa học sinh vào phòng STEM để thực hành, thực nghiệm thay vì chỉ giảng dạy lý thuyết trên lớp. Việc này giúp học sinh dễ hình dung hơn, gắn kết lý thuyết - thực hành sát nhau.
Thứ hai, hoạt động trải nghiệm/dự án sáng tạo. Nhà trường sẽ tổ chức các buổi học trải nghiệm, dự án thiết kế, thí nghiệm mở để học sinh tự tạo ra sản phẩm, mô hình. Ví dụ: lắp ráp robot nhỏ, thiết kế mô hình năng lượng mặt trời, thiết kế vật liệu tái chế, chương trình STEM mùa hè, thử thách sáng tạo giữa các lớp, các khối.
Trường THCS Tây Mỗ sẽ sử dụng phòng học STEM theo ba hướng chính. Ảnh: Phú Quang.
Thứ ba, câu lạc bộ, giao lưu liên trường. Chúng tôi dự định mở các câu lạc bộ STEM sau giờ học chính khóa để học sinh có thể tiếp tục thực hành, trao đổi, sáng tác. Đồng thời, phòng học sẽ được sử dụng để tổ chức các hội thi, hội thảo và kết nối với các trường khác, thậm chí kết nối với quốc tế để học sinh có cơ hội giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm, áp dụng kiến thức thực tế.
Để khai thác hiệu quả, Trường xây dựng kế hoạch sử dụng cụ thể theo tuần/tháng, phân bổ giờ thực hành, lịch đăng ký sử dụng giữa các lớp, phân công người chịu trách nhiệm quản lý, bảo trì. Chúng tôi cũng sẽ xây dựng quy chế sử dụng phòng học (quy định giờ, người giám sát, quy trình đặt phòng, quy trình vận hành, phòng tránh hỏng hóc). Đội ngũ giáo viên và kỹ thuật viên sẽ được tập huấn thường xuyên để đảm bảo an toàn và hiệu quả khi học sinh sử dụng thiết bị.
Việc đầu tư phòng học STEM hiện đại mang lại nhiều lợi ích nhưng cũng đặt ra yêu cầu về duy trì và phát triển bền vững. Theo bà, thách thức lớn nhất trong quá trình vận hành lâu dài là gì và trường có kế hoạch như thế nào để ứng phó?
Duy trì và phát triển hiệu quả một phòng học STEM hiện đại là một thách thức không nhỏ. Những thách thức chính mà chúng tôi dự đoán bao gồm: Chi phí bảo trì, thay thế linh kiện, cập nhật phần mềm/hardware (phần cứng): các thiết bị cao cấp như máy cắt laser, hệ thống mô hình lắp ghép, máy đo điện tử… đều có tuổi thọ và yêu cầu bảo dưỡng định kỳ; chi phí duy trì sẽ cao hơn so với phòng học thông thường.
Ngoài ra về nguồn nhân lực chuyên môn, cần có kỹ thuật viên am hiểu máy móc, phần mềm, sửa chữa, hiệu chỉnh; nếu chỉ dựa vào giáo viên kiêm nhiệm có thể dẫn đến quá tải hoặc thiếu chuyên sâu.
Bên cạnh đó là áp lực sử dụng cao và rủi ro hỏng hóc. Nếu sử dụng liên tục, việc sai sót, hỏng hóc rất dễ xảy ra, cần phương án dự phòng, linh kiện thay thế và xử lý kịp thời.
Nguồn lực tài chính bền vững cũng có thể là một thách thức mới. Khi nguồn tài trợ ban đầu kết thúc, Trường cần có kế hoạch tự đảm bảo ngân sách cho chi phí vận hành, nâng cấp.
Bà Nguyễn Thúy Hường - Phó Hiệu trưởng Trường THCS Tây Mỗ hướng dẫn học sinh thực hành trong phòng học STEM chuẩn quốc tế. Ảnh: Phú Quang.
Về giải pháp, chúng tôi dự kiến bố trí dự phòng ngân sách hằng năm. Nhà trường sẽ trích một phần ngân sách hoạt động thường xuyên để dành cho công tác bảo trì, thay thế linh kiện, nâng cấp nhỏ, mua vật liệu tiêu hao.
Nhà trường cũng quan tâm đến việc huy động xã hội hóa và hợp tác doanh nghiệp. Chúng tôi sẽ tham mưu với cấp quản lý để có cơ chế cho doanh nghiệp, cá nhân cùng đồng hành hỗ trợ bảo trì, tài trợ thiết bị, như đã phối hợp với Petrovietnam trước đây.
Đồng thời, nhà trường sẽ đào tạo nhân lực chuyên sâu, cụ thể, xây dựng đội ngũ kỹ thuật viên/trợ giảng chuyên STEM, phối hợp với các trung tâm kỹ thuật, trường đại học, tổ chức đào tạo thường xuyên để giữ chất lượng vận hành.
Xây dựng và ban hành quy chế sử dụng, phân chia lịch hợp lý, trong đó hạn chế tình trạng quá tải, kiểm soát trong việc sử dụng thiết bị phù hợp, tránh hư hỏng do sử dụng quá mức cũng là giải pháp cần lưu tâm.
Cùng với đó, nhà trường sẽ lên kế hoạch đánh giá, kiểm tra định kỳ. Theo đó, kiểm tra định kỳ về thiết bị, phần mền, mức độ hao mòn, đưa ra kế hoạch thay thế ngay khi cần để tránh gián đoạn hoạt động.
Phòng học STEM của Trường THCS Tây Mỗ là một trong 7 phòng học STEM hiện đại đầu tiên trên cả nước và đạt chuẩn quốc tế. Ảnh: Phú Quang.
Nếu làm tốt những điều trên, chúng tôi tin rằng phòng học STEM không chỉ là điểm nhấn giai đoạn đầu mà sẽ là “bộ khung đổi mới” vững chắc cho hoạt động giáo dục của Trường THCS Tây Mỗ về lâu dài.
Trân trọng cảm ơn Hiệu trưởng!
