Năm 2012, bộ phim tài liệu “Bắc Kinh bị vây hãm bởi rác thải” ghi lại cảnh Thủ đô của Trung Quốc chìm trong núi rác khổng lồ. Tuy nhiên, hình ảnh gây sốc này nay đã lùi vào quá khứ. Những bãi rác lớn gần như biến mất khỏi tầm mắt công chúng, khiến nhiều người đặt câu hỏi: Rác đã đi đâu?
Gần đây, chủ đề “Trung Quốc sắp hết rác để đốt” trở nên “nóng” trên mạng xã hội Weibo, khi các nhà máy đốt rác tranh nhau tìm nguồn rác, thậm chí còn muốn nhập rác từ nước ngoài, theo China News Service.
Một góc nhìn về dự án chuyển đổi rác thải thành năng lượng của Tập đoàn Môi trường China Everbright tại Việt Nam. Ảnh: China Everbright.
Đằng sau sự thay đổi này là công nghệ xử lý rác tiên tiến và phương pháp biến rác thành năng lượng sạch. Tính đến tháng 10/2024, Trung Quốc có 1.010 nhà máy đốt rác, chiếm gần một nửa tổng số trên toàn cầu, theo China News Service.
“Hiện giờ chúng tôi lo không đủ rác để đốt!”, ông Ma Kejun, quản lý Công ty Phát triển Công nghệ Môi trường Beikong (Thiểm Tây), cho biết. Nhà máy của ông được thiết kế xử lý 3.000 tấn/ngày, nhưng thực tế chỉ tiếp nhận khoảng 2.000 tấn. Theo Xinhua, Trung Quốc đã xây hơn 1.000 nhà máy lớn, tổng công suất trên 1,1 triệu tấn/ngày.
Năm 2024, Trung Quốc thu gom 262,37 triệu tấn rác sinh hoạt đô thị, với công suất xử lý an toàn 1,1555 triệu tấn/ngày. Tuy nhiên, các nhà máy chỉ hoạt động khoảng 60% công suất, 40% còn lại chưa khai thác hết.
Điểm nổi bật là các doanh nghiệp không ngừng đổi mới công nghệ xanh, nâng cao hiệu suất. Theo ông Ma, hệ thống tự động kiểm soát đốt của công ty giúp nâng hiệu suất nhiệt lên trên 85%, mỗi năm tiết kiệm tương đương 1.220 tấn than và phát thêm 15 triệu kWh điện.
Công nghệ đốt rác nội địa của Trung Quốc phát triển mạnh từ năm 2004. Chính phủ siết chặt quy định giám sát phát thải, lắp hệ thống quan trắc, công khai dữ liệu ô nhiễm và tích hợp với cơ quan môi trường từ năm 2016. Năm 2020, Trung Quốc cho phép người dân truy cập dữ liệu phát thải thời gian thực tại tất cả các nhà máy đốt rác.
Báo cáo cho thấy phát thải tại 356 dự án đốt rác lớn đều đáp ứng, thậm chí vượt chuẩn EU.
Đến cuối tháng 5/2025, doanh nghiệp Trung Quốc đã tham gia 79 dự án xử lý rác ở nước ngoài tại châu Á, châu Âu, châu Phi, châu Mỹ… Tập đoàn Môi trường China Everbright có mặt ở 16 quốc gia, như Việt Nam, Ba Lan, Uzbekistan, Đức… Dự án đốt rác phát điện tại Huế có công suất 220.000 tấn rác/năm, phát 80 triệu kWh điện tái tạo/năm, đáp ứng tiêu chuẩn môi trường Việt Nam.
Việc mở rộng toàn cầu cho thấy công nghệ xanh của Trung Quốc đang góp phần giúp các quốc gia giải quyết bài toán rác thải, thúc đẩy chuyển đổi xanh và thực hiện cam kết khí hậu. Theo ông Ma Jun, Giám đốc Viện Các vấn đề Công cộng và Môi trường, đây cũng là minh chứng cho trách nhiệm quốc tế của Trung Quốc vừa xây dựng “Trung Quốc xanh”, vừa hỗ trợ các nước giải quyết thách thức môi trường.
