Trợ cấp có, nhưng... tái nghề khó

Gần 11.000 người đủ điều kiện nhận trợ cấp thất nghiệp

Theo ông Phùng Văn Hùng – Phó Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm Vĩnh Phúc, năm 2024, có 10.831 người được ra quyết định hưởng trợ cấp thất nghiệp. Đây là số lao động đã hoàn tất xét duyệt và đáp ứng đủ các điều kiện theo quy định của pháp luật để nhận hỗ trợ khi mất việc.

Đáng chú ý, tỷ lệ hồ sơ nộp qua dịch vụ công trực tuyến chiếm tới 81,4%, cho thấy hiệu quả bước đầu trong việc ứng dụng công nghệ thông tin vào cải cách thủ tục hành chính. Cách làm này giúp tiết kiệm thời gian, công sức cho người lao động, đồng thời tạo thuận lợi cho cơ quan chức năng trong quá trình tiếp nhận, xử lý hồ sơ.

Tuy nhiên, con số này chưa phản ánh toàn diện thực trạng người lao động rơi vào cảnh thất nghiệp. Thực tế, không ít người dù nộp hồ sơ nhưng vẫn bị từ chối do không đáp ứng đầy đủ các điều kiện.

Ông Hùng cho biết, các lý do phổ biến dẫn đến việc hồ sơ bị loại bao gồm: chấm dứt hợp đồng lao động không đúng quy định (nghỉ ngang, không có quyết định kết thúc hợp đồng...), chưa đủ thời gian đóng bảo hiểm theo luật định, hoặc nghỉ việc không đúng quy trình. Ngoài ra, những người tự ý nghỉ trước thời hạn hợp đồng, hoặc tham gia bảo hiểm gián đoạn cũng thường không đủ điều kiện nhận trợ cấp.

Tuy nhiên, tỷ lệ người hưởng trợ cấp thất nghiệp tiếp tục tham gia học nghề lại rất thấp, chỉ có 203 người trong năm 2024. Điều này cho thấy dù vượt qua vòng xét duyệt hồ sơ, nhiều người không mặn mà với các chương trình đào tạo lại.

Thật vậy, anh Phạm Văn Dũng (2003, xã Đồng Tĩnh, huyện Tam Dương, tỉnh Vĩnh Phúc) – một người đến làm hồ sơ bảo hiểm thất nghiệp tại Trung tâm Dịch vụ việc làm Vĩnh Phúc cho biết: “Tôi không hứng thú với các công việc do Trung tâm giới thiệu vì không phù hợp. Tôi muốn làm ở ngoài hơn là tại các công ty đang tuyển người mà Trung tâm giới thiệu”.

Ngay cả với những lao động đã vượt qua vòng xét duyệt và được xác nhận đủ điều kiện hưởng trợ cấp thất nghiệp, hành trình tái hòa nhập thị trường lao động cũng không dễ dàng. Một trong những điểm nghẽn lớn là việc tham gia các chương trình đào tạo nghề – vốn được thiết kế để giúp người lao động chuyển đổi công việc sau khi mất việc. Tuy nhiên, thực tế cho thấy mức độ quan tâm và tham gia vào các khóa học này vẫn còn rất hạn chế.

Đào tạo lại người lao động thất nghiệp: Vẫn nhiều rào cản

Chương trình đào tạo nghề cho người đang hưởng bảo hiểm thất nghiệp được triển khai nhằm giúp người lao động nâng cao kỹ năng, sớm quay lại thị trường việc làm. Tuy nhiên, theo ông Phùng Văn Hùng, hiệu quả của chính sách này vẫn còn hạn chế, do vướng phải nhiều rào cản từ cả phía người lao động lẫn các cơ sở đào tạo.

Một trong những nguyên nhân chính là tâm lý muốn đi làm ngay để có thu nhập. "Phần lớn người lao động là trụ cột kinh tế trong gia đình, họ không có nhiều thời gian và động lực để học nghề, nhất là khi mức hỗ trợ chưa đủ hấp dẫn", ông Hùng cho biết. Thay vì dành thời gian vài tháng đi học, người lao động thường lựa chọn công việc khác để có thu nhập nhanh chóng.

Bên cạnh sự thờ ơ từ phía người lao động, các cơ sở đào tạo nghề cũng gặp không ít khó khăn trong quá trình triển khai chương trình dành cho người hưởng bảo hiểm thất nghiệp. Nhiều lớp học buộc phải hủy hoặc hoãn do không đủ số lượng học viên đăng ký, gây lãng phí nguồn lực và làm gián đoạn kế hoạch đào tạo.

Một trở ngại khác là danh mục ngành nghề được đào tạo hiện nay còn khá hạn chế, chủ yếu tập trung vào các nghề sơ cấp như nấu ăn, cắt tóc, may mặc, tin học văn phòng… Những ngành này tuy dễ tiếp cận nhưng không phải lúc nào cũng phù hợp với nhu cầu và nguyện vọng của người lao động, nhất là trong bối cảnh thị trường việc làm ngày càng đòi hỏi kỹ năng chuyên sâu và khả năng thích ứng cao. Thiếu sự đa dạng và cập nhật ngành nghề đào tạo khiến chương trình hỗ trợ đào tạo lại khó thu hút được đối tượng cần hỗ trợ – những người đang cần một hướng đi mới sau thất nghiệp.

Trước thực trạng đó, ông Hùng đề xuất một số giải pháp như: mở rộng danh mục nghề đào tạo theo nhu cầu tuyển dụng của doanh nghiệp và đặc biệt, đẩy mạnh tư vấn xuất khẩu lao động như một hướng đi mới cho người đang hưởng trợ cấp thất nghiệp, nhất là ở những địa phương có nguồn lao động dư thừa nhưng ít cơ hội việc làm.