Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và thiên tai ngày càng gia tăng, trẻ em - nhóm đối tượng dễ bị tổn thương nhất - đang được đặt vào vị trí trung tâm trong các nỗ lực toàn cầu nhằm tăng cường khả năng chống chịu và giảm thiểu rủi ro thiên tai. Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) cùng các đối tác như COPE Academy và Save the Children đang đẩy mạnh hợp tác để trao quyền cho trẻ em, giúp các em không chỉ được bảo vệ mà còn trở thành tác nhân của sự thay đổi.
Trẻ em là những người tiên phong trong giảm thiểu rủi ro thiên tai. Ảnh: WMO.
Trao quyền từ giáo dục - Từ nhận thức đến hành động
Một Biên bản ghi nhớ (MoU) mới giữa WMO và COPE Academy đã thúc đẩy hợp tác trong việc phát triển tài liệu giáo dục đơn giản, dễ hiểu, giúp trẻ em nắm bắt kiến thức về các hiểm họa như lũ lụt, bão, hạn hán, cháy rừng và nắng nóng. Tổng Thư ký WMO Celeste Saulo nhấn mạnh: “Đây không chỉ là giáo dục, mà còn là sự bảo vệ. Khi trẻ hiểu rõ các rủi ro và ứng phó hiệu quả, chúng ta đang “đặt nền móng” cho những cộng đồng kiên cường hơn”.
Đồng quan điểm, bà Martha Keswick, nhà sáng lập loạt sách COPE cũng chia sẻ: “Thông qua giáo dục sớm, chúng ta có thể tạo ra một thế hệ được chuẩn bị tốt hơn để đối mặt với các rủi ro trong tương lai”.
COPE Academy đã phát triển hơn một chục đầu sách minh họa, mỗi cuốn tập trung vào một loại thiên tai cụ thể, với ngôn ngữ gần gũi, dễ hiểu. Tất cả sách đã được dịch sang 6 ngôn ngữ chính thức của Liên hợp quốc và phát hành hàng triệu bản trên toàn cầu. Ấn bản mới nhất - cuốn tổng hợp đầu tiên về các hiểm họa khí hậu - đã được ra mắt tại một sự kiện thanh thiếu niên bên lề Diễn đàn toàn cầu về giảm thiểu rủi ro thiên tai.
Ngoài ra, hợp tác giữa WMO và các tổ chức như Save the Children (Cứu trợ trẻ em) cùng Cơ quan Khí tượng Thủy văn Quốc gia (NMHS) cũng triển khai các mô hình giáo dục cảnh báo sớm cho trẻ em, đi kèm các công cụ phản hồi trực tiếp trong cộng đồng.
Save the Children đặc biệt nhấn mạnh quyền của trẻ em trong việc tiếp cận thông tin khí hậu và tham gia vào các dịch vụ cảnh báo sớm. Tổng Giám đốc điều hành Inger Ashling khẳng định: “Trẻ em không nên là nạn nhân thụ động. Các em có quyền cơ bản được tiếp cận thông tin khí hậu và cảnh báo sớm, cũng như tham gia vào việc định hình các dịch vụ khí hậu trong tương lai. Hành động sớm sẽ cứu sống và bảo vệ tương lai”.
Một báo cáo của Save the Children cho thấy trẻ em sinh năm 2020 có nguy cơ phải đối mặt với trung bình số vụ cháy rừng tăng gấp đôi, nguy cơ mất mùa tăng 2,8 lần, hạn hán tăng 2,6 lần, nguy cơ lũ lụt sông ngòi tăng 2,8 lần và nắng nóng tăng 6,8 lần so với thế hệ ông bà sinh năm 1960.
Cam kết dài hạn - Hướng tới một tương lai không ai bị bỏ lại phía sau
Phó Tổng Thư ký WMO Ko Barrett nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đặt trẻ em vào trung tâm hành động khí hậu. Bà cho biết: “WMO cam kết đảm bảo các dịch vụ khí hậu và cảnh báo sớm không để ai bị bỏ lại phía sau. Trẻ em và thanh thiếu niên là nhóm dễ bị tổn thương nhất trước hiểm họa khí hậu, nhưng cũng là đối tượng có khả năng tạo ra sự thay đổi lớn nếu được trang bị đầy đủ kiến thức và công cụ”.
Theo bà, các quan hệ đối tác với các tổ chức như COPE và Save the Children nhấn mạnh ưu tiên chung giữa các bên trong việc đặt trẻ em và thanh niên vào trung tâm của các hành động khí hậu có tính đến rủi ro.
Đại diện của Save the Children, các cơ quan khí tượng từ Malawi và Bangladesh, Trung tâm Ứng dụng Khí tượng Châu Phi và nhóm công tác thanh niên của WMO chụp ảnh lưu niệm. Ảnh: WMO.
Thông qua hợp tác với các đối tác như Save the Children, WMO đặt mục tiêu cùng xây dựng các dịch vụ khí hậu được cá nhân hóa cho trẻ em, không chỉ dừng lại ở việc nâng cao nhận thức mà còn đưa ra công cụ và sự hỗ trợ phù hợp. Mục tiêu là chuyển từ dữ liệu sang hành động, giúp bảo vệ và trao quyền cho giới trẻ.
Đồng thời, việc kết hợp chuyên môn kỹ thuật của WMO với sự gắn kết cộng đồng sâu rộng của Save the Children sẽ góp phần mang lại các giải pháp thiết thực và công bằng ở cấp cơ sở.
Việc ký kết Biên bản Ghi nhớ mới đánh dấu giai đoạn hợp tác tiếp theo. Trong giai đoạn tới, WMO và COPE sẽ phát triển thêm tài liệu giáo dục đa dạng về thiên tai và khí hậu; tăng cường hợp tác với các cơ quan của Liên hợp quốc, các cơ quan khí tượng quốc gia và các tổ chức học thuật; mở rộng phạm vi tiếp cận tại các sự kiện toàn cầu, khu vực và quốc gia; thúc đẩy chiến lược truyền thông toàn diện và đầu tư vào phát triển năng lực để đảm bảo không trẻ em nào bị bỏ lại phía sau trong giáo dục về giảm thiểu rủi ro thiên tai.
Trong bối cảnh thiên tai ngày càng khốc liệt và khó lường, trẻ em không còn là nhóm thụ động cần được bảo vệ, mà chính là lực lượng tiên phong xây dựng tương lai kiên cường. Các sáng kiến như COPE, các cam kết từ WMO và đối tác đã minh chứng rằng: Khi được trao quyền, trẻ em có thể bảo vệ chính mình, cộng đồng và cả hành tinh.
WMO và COPE cam kết trao quyền cho trẻ em và thanh thiếu niên bằng kiến thức và công cụ để hiểu và ứng phó với các hiểm họa thiên nhiên, đóng góp trực tiếp vào Trụ cột 1: Kiến thức về rủi ro thiên tai của sáng kiến "Cảnh báo sớm cho tất cả mọi người" (EW4All).
