Tôm tích

Gần đây nhiều người mua được tôm tích từ miền Nam đem ra miền Bắc. Xin cho biết cách chế biến và giá trị của loại tôm này.

* Gần đây nhiều người mua được tôm tích từ miền Nam đem ra miền Bắc. Xin cho biết cách chế biến và giá trị của loại tôm này.

Vũ Nhật Khải, Quỳnh Lưu, Nghệ An

Thịt tôm tích (hay tôm tít) vừa ngon, ngọt, vừa đậm đà hương biển, khác xa với mùi vị của tôm sú và tôm hùm… Để có một bữa tiệc tôm tích thật hấp dẫn, trước hết phải có rượu ngon và chọn cho được những con tôm còn nhảy xoi xói. Con càng lớn càng có giá trị. Loại 4-6 con/kg mới thật sự là "đẳng cấp".

Cách chế biến tôm tích không cầu kỳ lắm, chỉ cần hấp, luộc hoặc nướng, chấm muối tiêu chanh hoặc nước mắm me. Những người khéo tay còn bày cách ép mỏng những con tôm tít đem phơi khô, coi đó là món ngon hảo hạng dùng đãi khách hoặc biếu bạn bè. Tôm luộc xong, nếu là tôm lớn người ta đặt nguyên con lên dĩa và dùng dao cắt ra từng khoanh cho dễ bóc vỏ. Nếu đem nướng, phải quạt cho than hồng, luôn trở đều, vỏ tôm vừa chín vàng, bốc lên mùi thơm phức là được. Nhưng đã nhất là... cứ dùng tay bóc vỏ, cặp thêm miếng rau thơm, nhai lên cảm thấy dai dai, ngọt lịm.

* Xin cho biết ý nghĩa của bài đồng dao “Chi chi chành chành”?

Bùi Thu Thủy, Võ Nhai, Thái Nguyên

Hiện còn chưa có ý kiến thống nhất về ý nghĩa của bài đồng dao này. Tôi xin nêu lên tất cả các ý kiến khác nhau này như sau:

Chi chi chành chành

Cái đanh thổi lửa (việc ta nổ súng vào đồn Mang Cá -1885)

Con ngựa đứt cương -chết trương (Vua Tự Đức chết-Hàm Nghi xuất ngoại- Lê Hiển Tông mất năm 1786)

Ba vương lập đế -ngụ đế- Ba vông thượng đế (Dục Đức, Hiệp Hòa, Kiến Phúc-Nước ta chia ba, có 3 Vua là Quang Trung, Thái Đức, Gia Long- Chỉ lá cờ ba sắc của Pháp)

Chấp chế thượng hạ- Cấp kế Thượng Hải (trên dưới đều do Tây cai trị-Hoàng tử Cảnh sang Pháp cầu viện)

Ba chạ đi tìm (ba làng Hàm Nghi ẩn nấp là Thanh Lạng, Thanh Cộc và Tha Mặc)

Ú tim bắt ập- Ú tim ù ập (Hàm Nghi bị bắt ngày 2/11/1788- Ta không ngờ mà mất nước)

Ngoài ra bài đồng dao này còn có những dị bản khác nữa. Trẻ em chơi rất phổ biến mà người lớn thì ít ai giải được nghĩa bài này.

* Xin cho biết các địa danh trong bài ca dao “Dạo chơi non nước Vệ Linh…) là thuộc về địa phương nào?

Vũ Minh Nguyệt, Đà Bắc, Hòa Bình

Toàn văn bài này như sau: “Dạo chơi non nước Vệ Linh/Phong cảnh hữu tình để nhớ cho ai/Ngàn tây có dải núi Dài/Có con sông Khốn chảy ngoài nẻo đông/ Bàn Cờ, Trảm Tướng, Cao Trung/ Mũi Cày, Đụn Rạ, trùng trùng non cao/Sóc Sơn là ngọn núi nào/ Có ông Thánh Gióng bay vào trời xanh/Sông Cà Lồ phía nam quanh/Uốn cong trăm khúc như tình đôi ta”.

Tất cả các địa danh này đều thuộc huyện Sóc Sơn, Hà Nội. Sông Khốn là tên cổ của sông Công. Sông Cà Lồ là tên nôm của sông Nguyệt Đức. Núi Dài, Bàn Cờ, Trảm Tướng , Cao Trung, Mũi Cày, Đụn Rạ là những quả núi thuộc dãy núi Thằn Lằn ở huyện Kim Anh cũ.

* Xin cho biết calo là gì. Tại sao các thực phẩm công nghiệp đều ghi lượng calo trong 1g sản phẩm?

Vi Hồng, Cao Lộc, Lạng Sơn

Thức ăn khi vào cơ thể sẽ được chuyển hóa thành các thành phần xây dựng nên các tế bào và sinh ra nhiệt lượng. Nhiệt lượng này được tính bằng calo. Có loại calo nhỏ (cal) chỉ nhiệt lượng cần thiết để nâng 1g nước lên 1 độ C. Ta thường dùng calo lớn (Cal) tức nhiệt lượng cao gấp 1.000 lần calo nhỏ (Kcal).

Khi đốt cháy 1g đường bột hay 1g đạm hữu cơ protein sẽ sinh ra khoảng 4 Cal, trong khi đốt cháy 1g dầu mỡ (lipid) sinh ra tới 9 Cal. Một người nặng 65kg chẳng hạn thì mỗi ngày cần 1.680 Cal nếu không hoạt động gì. Với người hoạt động ở mức bình thường cần 3.360 Cal. Còn với người lao động hay tập luyện nặng nhọc thì cần tới 6.720 Cal.

Trẻ em bao giờ cũng cần nhiều calo hơn người lớn tuổi. Cần duy trì đúng mức lượng calo cần thiết, nếu dư thừa quá mức sẽ sinh ra hiện tượng béo phệ rất có hại cho sức khỏe. Ở nhiều nước, tỷ lệ người bị béo phệ trước tuổi 30 là 1 trên 7, thậm chí 1 trên 6. Khoảng giữa 30 và 40 tuổi, tỷ lệ này tăng gấp đôi. Lập gia đình, sinh con, lập nghiệp, đàn ông càng ổn định trong cuộc sống gia đình thì họ càng ít hoạt động, họ ăn nhiều hơn… và họ càng béo phệ hơn!

Khác với phụ nữ, ở đàn ông mỡ lại khu trú tập trung ở bụng dưới, dẫn đến những nguy cơ về tim mạch và tăng hằng số máu (triglyxêrit, huyết áp, tiểu đường, cholesterol…). Như thế, một người béo phệ cần gầy đi không phải chỉ vì lí do thẩm mĩ mà còn vì sức khỏe.

gs.ts nguyễn lân dũng