Các chất làm suy giảm tầng ozone (ODSs) như chlorofluorocarbons (CFCs), hydrochlorofluorocarbons (HCFCs) và halons, vốn được sử dụng rộng rãi trong làm lạnh, công nghiệp và thương mại.
Không chỉ phá hủy tầng ozone, ODSs còn là khí nhà kính cực mạnh, với tiềm năng gây ấm toàn cầu cao gấp hàng trăm đến hàng nghìn lần CO₂. Dù sản xuất ODS mới đã bị loại bỏ theo lộ trình quốc tế, song lượng ODS tồn đọng vẫn là mối đe dọa lớn, bởi chúng có thể rò rỉ ra khí quyển trong quá trình lưu trữ, sử dụng hoặc bảo dưỡng thiết bị.
Các dự án tiêu huỷ thường thu hồi ODSs từ xi lanh, kho dự trữ hoặc thiết bị, sau đó vận chuyển đến cơ sở tiêu hủy đạt chuẩn quốc tế theo khuyến nghị của Nhóm Đánh giá Công nghệ và Kinh tế (TEAP). Ảnh minh hoạ.
Trong bối cảnh này, dự án thu hồi và tiêu hủy ODS góp phần ngăn chặn nguy cơ này bằng cách thu gom và xử lý vĩnh viễn các loại khí nguy hại, tạo ra tín chỉ carbon có tính bổ sung cao, đồng thời giải quyết khoảng trống mà các quy định hiện hành chưa bao phủ.
Thị trường ghi nhận giá trị của tín chỉ ODS, tín chỉ ODS nằm trong nhóm có tỷ lệ “nghỉ hưu” cao nhất.
Tuy nhiên, loại tín chỉ này không tránh khỏi rủi ro, chủ yếu tập trung vào giám sát, báo cáo, thẩm tra (MRV) và các giả định trong xây dựng kịch bản cơ sở. Việc theo dõi và quản lý hồ sơ pháp lý của ODS phức tạp, dễ dẫn đến vi phạm tiêu chuẩn hoặc khó xác minh tiêu hủy, nếu không có quy trình chặt chẽ.
Ngoài ra, các giả định về tỷ lệ rò rỉ ODS còn nhiều bất định, tính toán sai có thể dẫn đến cấp tín chỉ thừa hoặc thiếu, dù các phương pháp hiện tại đã áp dụng nguyên tắc bảo thủ.
Để khắc phục, các dự án cần phối hợp với nước chủ nhà, sử dụng công nghệ MRV kỹ thuật số, áp dụng biện pháp bảo mật dữ liệu và tiếp tục nghiên cứu thực tiễn xả thải để nâng cao độ chính xác.
Mặc dù được đánh giá có tính bổ sung và hiệu quả khí hậu cao, các dự án ODS vẫn đối mặt với nhiều thách thức: thiếu cơ sở tiêu hủy tại các nước đang phát triển, chi phí thu hồi cao ở các nguồn phân tán và rào cản xuất nhập khẩu trong vận chuyển khí. Thị trường carbon tự nguyện (VCM) được kỳ vọng sẽ giúp tháo gỡ các rào cản này, mở ra cơ hội để loại bỏ triệt để một trong những nhóm chất ô nhiễm nguy hiểm nhất đối với bầu khí quyển toàn cầu.
