Tại cuộc họp sáng 15/9 với Thứ trưởng Nguyễn Quốc Trị, Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm, cùng các đơn vị thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường, ông Lê Văn Thanh - Phó Giám đốc Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng Việt Nam - cho biết khoảng 1 triệu tín chỉ carbon sắp được chuyển giao cho vùng Bắc Trung bộ theo Thỏa thuận ERPA.
Dự kiến trong năm 2025, World Bank sẽ chuyển giao phần lớn số tiền này - 5 triệu USD (khoảng 131 tỷ đồng) từ việc chuyển giao bổ sung. Trong đó, hơn 126 tỷ sẽ được điều phối cho 5 tỉnh Bắc Trung bộ.
Thứ trưởng Nguyễn Quốc Trị chủ trì cuộc họp chuyển nhượng giảm phát thải khí nhà kính còn dư thuộc vùng Bắc Trung bộ giai đoạn 2018-2019 và tổng kết chương trình ERPA. Ảnh: Bảo Thắng.
Khoản kinh phí mới sẽ tiếp tục được sử dụng để đảm bảo an toàn môi trường và xã hội, tương tự 51,5 triệu USD đã chuyển giao từ 2023. Bao gồm: khoán bảo vệ rừng, hỗ trợ sinh kế cộng đồng, xây dựng, triển khai các công trình và biện pháp lâm sinh, hoạt động tuyên truyền, tập huấn…
Đây vừa là nguồn động viên, khuyến khích cho những người làm công tác bảo vệ, phát triển rừng, nhưng cũng là thách thức để sử dụng nguồn kinh phí minh bạch, hiệu quả.
Theo ông Thanh, sau 3 năm thực hiện chi trả ERPA, đến nay 5 tỉnh Bắc Trung bộ đã phê duyệt kế hoạch tài chính. Phần lớn dòng tiền đã được chuyển đến tay các chủ rừng. Tuy nhiên, vẫn còn một số vướng mắc cần tháo gỡ. Chẳng hạn, tỉnh Quảng Bình sáp nhập vào Quảng Trị, khiến việc xác định diện tích rừng và đối tượng thụ hưởng cần tiếp tục được kiểm tra, rà soát.
Hoặc với chủ rừng là các tổ chức, họ cần xin thêm ý kiến ban quản lý, cập nhật diễn biến rừng… trước khi phân bổ tiền cho đối tượng thụ hưởng cuối cùng là những người được giao khoán, bảo vệ rừng.
Cục trưởng Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm Trần Quang Bảo thừa nhận, trong quá trình chi trả ERPA, một số địa phương lúng túng khi thực hiện phân bổ nguồn tiền. Cá biệt, có tỉnh còn một khoản tiền lớn chưa xác định được đối tượng chi.
Để giải quyết, Cục trưởng đề nghị Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng Việt Nam phối hợp chặt chẽ với 5 tỉnh thuộc khu vực chi trả, đồng thời linh hoạt trong cách phân bổ. Ông cho rằng, ngoài hỗ trợ cộng đồng, người dân trực tiếp giữ rừng, quỹ địa phương có thể đầu tư thêm cho công trình lâm sinh, vừa mang lại lợi ích thiết thực trước mắt, vừa tạo cơ sở để phát triển bền vững sau này.
Nghệ An là tỉnh triển khai nhanh chi trả ERPA, theo báo cáo của Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng Việt Nam. Ảnh: Ngọc Linh.
Thứ trưởng Nguyễn Quốc Trị khẳng định, việc phân bổ và chi trả kết quả giảm phát thải phải được bàn thảo kỹ lưỡng, giải quyết dứt điểm trong vòng 1 năm tới, toàn bộ tuân thủ Nghị định 107/2022/NĐ-CP.
“Tiền ERPA dù còn nhiều vướng mắc nhưng vẫn phải quyết liệt triển khai, mục tiêu cuối cùng là hỗ trợ được người dân, đảm bảo sinh kế,” ông nhấn mạnh và yêu cầu rà soát kỹ lại từng tỉnh, từng khoản chi từ nguồn tiền 51,5 triệu USD.
Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng phải xuống tận nơi, kiểm tra đốc thúc, xem đã chi đến đích cuối cùng chưa, đến bao nhiêu tổ chức, bao nhiêu hộ gia đình và kéo dài tới bao giờ. Nguyên tắc chung, với chủ rừng là hộ gia đình thì chi trả trực tiếp, còn chủ rừng là tổ chức thì thiết lập cơ chế rõ ràng, đảm bảo công bằng.
Với gói mới 5 triệu USD, Thứ trưởng Nguyễn Quốc Trị chỉ đạo Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm trước tiên tổ chức họp trực tuyến với lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường của các tỉnh, cùng Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng để thảo luận.
Trong đó, từng địa phương phải trả lời rõ số tiền dự kiến phân bổ có giải ngân được không, trong thời gian bao lâu. Sau đó Bộ mới “ấn số định chính thức” để thống nhất kế hoạch. “Chúng ta vừa chạy vừa xếp hàng, dựa vào kinh nghiệm chi trả ERPA từ gói cũ”, Thứ trưởng nói.
Để kịp tiến độ báo cáo Thủ tướng, Chính phủ, Thứ trưởng giao Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng cử 5 cán bộ xuống địa phương nắm số liệu thực tế, thúc đẩy chi tiền đến tận tay người hưởng lợi cuối cùng. Nếu cần, có thể mời từng chủ rừng lên làm việc.
Song song với đó, là tổng kết, đánh giá việc chi trả 51,5 triệu USD sau 3 năm thực hiện. Nội dung gồm: tỉnh nào đã nhận tiền nhưng chưa chi được thì phải điều chỉnh; xác định rõ thời gian tiền đến người thụ hưởng cuối cùng. Ông yêu cầu, trước 30/10 phải có báo cáo cụ thể.
“Thước đo cho hiệu quả chi trả là tiền phải đến tận tay những người dân, không thể nằm chờ ở bất cứ cấp trung gian nào. Khoản chi cho khoán bảo vệ rừng thì phải chi hết, biện pháp lâm sinh có thể kéo dài 1 đến 3 năm tùy đặc thù, nhưng đều phải bảo đảm minh bạch,” Thứ trưởng kết luận.
